Ψυχολογία της Εξουσίας: Η Συστημική Περιθωριοποίηση ως Μηχανισμός Άμυνας

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Απόλυτα σε καταλαβαίνω» είπε

«Ωχ!» απάντησα

Ευτυχία Αλεξανδροπούλου – Mrs Keuner

 

Η δυναμική και οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί η εξουσία παρουσιάζουν πάντα ενδιαφέρον.

Από απλή παρατήρηση διαπιστώνουμε ότι η ευρύτερη πολιτική και δημόσια διοίκηση ασκείται από άτομα που θα λέγαμε ότι ενσαρκώνουν  το φαινόμενο Dunning -Kruger. Με απλά λόγια, υπερτιμούν τις ικανότητες τους και έχουν υπερβολική αυτοπεποίθηση λόγω του ότι δεν γνωρίζουν τις ελλείψεις τους.

Τα άτομα αυτά λειτουργούν μέσω θεσμών οι οποίοι για να λειτουργήσουν δεν χρειάζονται μόνο την εξουσία (δηλαδή το να μπορείς να αναγκάσεις κάποιον να κάνει κάτι) αλλά και την κυριαρχία δηλαδή να πιστέψει ο εξουσιαζόμενος ότι πρέπει να το κάνει γιατί αυτό είναι το «σωστό».

 Η εξουσία δημιουργεί μηχανισμούς νομιμοποίησης της βλ. προκηρύξεις κτλ. γιατί χωρίς αυτούς δεν θα εμφανιζόταν ως θεσμός αλλά ως απλή βία και η ιδέα του θεσμού θα καταργούνταν. Η Χάννα Αρεντ διαφοροποίησε την εξουσία από τη βία. Όταν καταρρέει η νομιμοποίηση τότε το δίκτυο καταφεύγει στη βία βλ. θεσμική εκδίκηση, αποκλεισμοί.

Σύμφωνα με τον Φουκώ η εξουσία διαμορφώνει τι θεωρείται «αλήθεια» και την επιβάλλει την κυριαρχία μέσω αυτή της γνώσης.

Το πρόβλημα στον μηχανισμό νομιμοποίησης είναι όταν εμφανίζεται ένα  απρόβλεπτο στοιχείο (για παράδειγμα ένας επιτυχημένος outsider, ένα δημοσιογραφικό σκάνδαλο κτλ.) το οποίο είναι μη ελέγξιμο και λειτουργεί σαν μοχλός αντίστασης στην κυριαρχία της γνώσης που διαμορφώνει η εξουσία.

Τότε η εσωτερική αφήγηση των Dunning-Kruger εξουσιαστών καταρρέει γιατί αισθάνονται ως ηλίθιοι, η διαφθορά μετατρέπεται σε μία τεκμηριωμένη γνώση της αδικίας ενώ το απρόβλεπτο στοιχείο γίνεται το αντικείμενο κριτικής που θα εμφανίζεται διαρκώς μπροστά τους.  Από την άλλη όμως, το σύστημα επιβεβαιώνει τη δύναμη του περνώντας το μήνυμα ότι οι «δικοί» του κερδίζουν γιατί είναι αυτοί που αναπαραγάγουν το δίκτυο. Το δίκτυο λειτουργεί και ως ασπίδα διαφθοράς γιατί όλοι κάνουν το ίδιο και τηρούν τους κανόνες του. Οι μεμονωμένοι κόμβοι του δικτύου (π.χ. τα στελέχη) πρέπει να παρέχουν επίφαση νομιμοποίησης στο δίκτυο αναπαράγοντας το ψέμα στον τομέα ευθύνης τους.

Το δίκτυο δημιουργεί μία εικόνα ορατότητας των δικών του γιατί λειτουργεί ως ένας μηχανισμός μυστικής αδελφότητας και η ορατότητα είναι στην ουσία μηχανισμός υπαρξιακής ασφάλειας. Το δίκτυο βασίζεται σε μια κρυφή ιεραρχία (ποιος είναι πιο κοντά σε ποιον, ποιος οφείλει χάρες), λειτουργεί ως μηχανισμός αμοιβαίας επιβράβευσης και προστασίας ενώ η κρυφή ιεραρχία και οι χάρες συνδέονται με το κοινωνικό κεφάλαιο βλ. Bourdieu,  Granovetter.

 

 

 

Το απρόβλεπτο στοιχείο εμφανίζει όμως τις δικές του αποδείξεις που είναι κατανοητές και σε άτομα εκτός δικτύου (π.χ. ακαδημαϊκή ανωτερότητα κτλ).  Η ύπαρξη του απρόβλεπτου στοιχείου δημιουργεί μία ανάστροφη ιεραρχία καθιστώντας τον βασιλιά γυμνό γιατί κάνει την ιεραρχία του δικτύου να αισθανθεί μικροπρεπή και κυρίως ανίσχυρη. Το απρόβλεπτο στοιχείο κάνει για παράδειγμα την αφήγηση περί αξιοκρατίας ανούσια και σπάει την αφήγηση του δικτύου υποσκάπτοντας την κυριαρχία του. Προκειμένου οι κόμβοι του δικτύου να συνεχίσουν να επιζούν θα πρέπει να ζουν διαρκώς σε καθεστώς γνωστικής ασυμφωνίας δηλαδή συνειδητά να αγνοούν την αλήθεια. Αυτό, όμως, είναι ψυχολογικά εξαντλητικό και δημιουργεί τριβή και ανασφάλεια ακόμα και στον πυρήνα του δικτύου.

Η Ψυχολογία των Κόμβων: Το Τίμημα της Συνέχισης

Ας σταθούμε όμως λίγο περισσότερο στην ψυχολογία των κόμβων και πως η γνωστική ασυμφωνία τους δημιουργεί τριβή και ανασφάλεια. 

Η ασυμφωνία γεννιέται από τη διαφορά των πράξεων τους και της αυτοεικόνας τους.

Προκειμένου να επιβιώσουν από την ασυμφωνία εξωτερικεύουν την ευθύνη (τί να κάνω εγώ ; έτσι είναι το σύστημα) αλλά στον εσωτερικό τους μονόλογο αυτή η εξωτερίκευση ευθύνης μετατρέπεται σε αυτολύπηση (τι να κάνω είμαι κι εγώ θύμα του συστήματος). Η μετατροπή τους σε θύμα τους βοηθά να διατηρήσουν την αντίληψη για την εικόνα τους ως «καλού ανθρώπου».  Η υποταγή στο σύστημα έχει αναλυθεί από τον Εριχ Φρόμ ο οποίος την ορίζει ως την ανάγκη ασφάλειας και αποφυγής της ευθύνης.

Στη συνέχεια απορρίπτουν το απρόβλεπτο στοιχείο ως ένα πρόβλημα (δεν φταίει ο outsider φταίει η διαδικασία που εμπόδισε την αναγνώριση του).

Επεται η ομαδική σκέψη (αφού το κάνουν όλοι, το κάνω κι εγώ) και έτσι δημιουργείται μία ψευδοηθική ορθότητα μέσω της συναίνεσης.  Στη συνέχεια αιτιολογείται η διαφθορά και παρουσιάζεται ως ρεαλισμός (έτσι λειτουργεί ο κόσμος). Εσωτερικά λένε στον εαυτό τους ότι είναι πιο σοφό να παίρνουν «πολιτικές και πραγματιστικές/ευέλικτες» αποφάσεις προκειμένου να μεταμορφώσουν το ηθικό ελάττωμα σε σοφία και ενίσχυση της ανωτερότητας του κόμβου.

 Ο κάθε κόμβος έχει κάνει με το δίκτυο μία διπλή σύμβαση. Από τη μία αποδέχεται τους κανόνες του διεφθαρμένου δικτύου που είναι η επίσημη σύμβαση αλλά υπογράφει και μία ανεπίσημη σύμβαση που είναι η παραχώρηση της ηθικής του προκειμένου να αποκτήσει τίτλους, χρήματα κτλ.

Οι κόμβοι λοιπόν θα προσπαθήσουν να κάνουν το απρόβλεπτο στοιχείο αόρατο (π.χ. μη δίνοντας του τη δυνατότητα να προβληθεί το έργο του εντός του δικτύου) προκειμένου το πρότυπο των κόμβων (η πιστή αφοσίωση στο υπάρχον διεφθαρμένο σύστημα) να παραμείνει το μοναδικό αξιολογικό κριτήριο.

Η Τελική Μάχη: Η Ορατότητα ως Καταλύτης

 

Το κόστος για το διεφθαρμένο δίκτυο είναι η διαχείριση της γνώσης της διαφθοράς και όχι η ίδια η διαφθορά στην οποία βασίζεται. Η γενική γνώση του κοινού για τη διαφθορά, με άλλα λόγια, δεν πρέπει να βασίζεται σε αποδείξεις. Το απρόβλεπτο στοιχείο θα τους θυμίζει ξανά και ξανά τη γνωστική τους ασυμφωνία, θα τους υπενθυμίζει ότι η διπλή τους σύμβαση είναι ψέμα και θα εντείνει το ψυχολογικό τους άγχος. Αυτό είναι και το κλειδί, δηλαδή η διαρκής εμφάνιση ποιοτικών απρόβλεπτων στοιχείων θα δημιουργήσει τέτοια τριβή στους κόμβους για να διατηρήσουν το ψέμα που τελικά από αυτή την τριβή θα καταρρεύσει το δίκτυο.

Η μάχη για την ορατότητα που πρέπει να δώσει το απρόβλεπτο στοιχείο είναι η μεγάλη και ουσιαστική μάχη. Μέσω αυτής θα αποδείξει σε όλους ότι υπάρχει μία παράλληλη αλήθεια που δεν μπορεί να σβηστεί.

Η ορατότητα που θα δημιουργήσει είναι μέσω αυτού που στο παρελθόν έχω ονομάσει «δημιουργική ανυπακοή»: την ικανότητα να αποστασιοποιείται κανείς ψυχολογικά από το σύστημα και να δημιουργεί αξία έξω από αυτό, μέσω ποιότητας, αλήθειας και δημιουργίας.

 Η νίκη δεν είναι να κερδίσει κανείς τις μάχες επικράτησης στο διεφθαρμένο δίκτυο αλλά να δημιουργήσει την αντίληψη ότι το παιχνίδι του διεφθαρμένου δικτύου είναι παιδικό και άσχετο.

Η κατανόηση του δικτύου θεωρώ ότι θα βοηθήσει πολλούς να ξεφύγουν από την εσωτερική πικρία και να πουν όπως η Ευτυχία Αλεξανδροπούλου γράφει στο ποίημα της Αντί Φωτός:

Φωτίστηκα!

Όχι γιατί είδα το φως

Μα γιατί άντεξα

Τόσο σκοτάδι

Γύρω μου.

 

Όποιος κυβερνά τη Γλώσσα κυβερνά τον Κόσμο

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Όταν εγώ χρησιμοποιώ μια λέξη» είπε ο Χάμπτυ-Ντάμτυ με υπεροπτικό τόνο σημαίνει ακριβώς ότι διαλέγω να σημαίνει, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.

«Το ζήτημα είναι αν μπορείτε να κάνετε τις λέξεις να σημαίνουν τόσο διαφορετικά πράγματα» είπε η Αλίκη. «Το ζήτημα είναι ποιος θα είναι το αφεντικό, αυτό είναι όλο» απάντησε ο Χάμπτυ- Ντάμτυ.

 

Λιούις Κάρολ -  Μέσα στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί

 

Τι ρόλο παίζουν οι λέξεις και οι εικόνες και πως το «αφεντικό» δηλαδή η εξουσία τις χρησιμοποιεί; Μπορούν οι λέξεις και οι εικόνες να συντελέσουν στην κοινωνική αλλαγή ή μήπως όπως γράφει ο Δημήτρης Πέτρου στα Χωματουργικά «Κατά τα άλλα, όλα καλώς. Υπογράψαμε και μια διαμαρτυρία» ; Στην πρόσφατη επιστημονική μου μελέτη με τίτλο «Η Διαλεκτική της Γλώσσας και της Αισθητικής στον Σύγχρονο Πολιτισμικό Λόγο: Μία Ψηφιακή Ανάλυση»,  προσπάθησα να απαντήσω αυτό το ερώτημα ακολουθώντας μία καινοτόμο ερευνητική προσέγγιση με χρήση ψηφιακών εργαλείων, η οποία αποκαλύπτει ότι  η γλώσσα και η αισθητική είναι  ισχυρά «όπλα» στον αγώνα για την κοινωνική αλλαγή.

Πέρα από τις Λέξεις: Η Κρυφή Δύναμη της Αισθητικής

Θεωρούμε ότι η γλώσσα είναι το βασικό εργαλείο σκέψης και επικοινωνίας. Στη μελέτη μου υποστηρίζω ότι η αισθητική- ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την ομορφιά ή την ασχήμια, τους ήχους και τις εικόνες- διαδραματίζει επίσης έναν σημαντικό ρόλο.

Η γλώσσα απευθύνεται στη λογική ενώ η αισθητική δρα σε ένα πιο υποσυνείδητο επίπεδο. Η εικόνα ενός πίνακα, ένα τραγούδι, ένα ωραίο κτίριο μπορούν να μας προκαλέσουν έντονα συναισθήματα ή να μας επηρεάσουν χωρίς να το συνειδητοποιούμε πλήρως. 

Η μελέτη δείχνει ότι η αισθητική δεν είναι ένα εργαλείο για την κοινωνική αλλαγή αλλά το ίδιο το πεδίο που εκτυλίσσεται η μάχη για την κυριαρχία. Άλλωστε όπως έγραψε και ο Φιλίπο Τομάζο Μαρινέτι: «Καταγγέλουμε την έλλειψη γούστου στην κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Αναδημιουργούμε την ομορφιά, την κομψότητα, την ευγένεια και το στυλ (…) Θέλουμε να μας καθοδηγούν θαυματουργοί και φανταστικοί άνδρες».

Συνεργασία και Σύγκρουση: Παραδείγματα από την Καθημερινότητα

Τα παραδείγματα από την καθημερινότητα είναι πολλά. Η γλώσσα και η αισθητική μπορούν να συνεργάζονται όπως στην περίπτωση της πολιτικής διαφήμισης όπου τα συνθήματα (γλώσσα) συνδυάζονται με προσεκτικά επιλεγμένες εικόνες για να πείσουν (γλώσσα-σύνθημα) και να συγκινήσουν (αισθητική – εικόνες) το κοινό.

Μπορούν όμως και συγκρούονται. Για παράδειγμα το κίνημα πανκ στο παρελθόν με τα συνθήματα, τη θορυβώδη μουσική  και το εκκεντρικό και βίαιο ντύσιμο συγκρούονταν με την κυρίαρχη αισθητική και δημιούργησαν μία νέα, αυτή της «ασχήμιας» και του θορύβου. 

Η διαλεκτική αυτή αλληλεπίδραση καθορίζει τι γίνεται ορατό, ακουστό και τελικά κατανοητό σε μια δεδομένη ιστορική στιγμή.

Από την Άρνηση στη Δημιουργία

Η αντίσταση συχνά ξεκινά ως μια γλωσσική απόρριψη της κυρίαρχης κουλτούρας, αλλά ολοκληρώνεται μόνο όταν αυτή η άρνηση μετατραπεί σε μια νέα, θετική αισθητική πρόταση. Η «δημιουργική ανυπακοή» είναι ένα παράδειγμα αυτής της σύνθεσης: η άρνηση  επιβολής μίας συγκεκριμένης γλώσσας, συνδυάζεται με τη δημιουργία (αισθητική) για να παραχθεί ένα νέο πολιτιστικό προϊόν.

Η αισθητική επανάσταση δεν είναι μια ελιτίστικη στάση, αλλά μια στροφή προς το ωραίο που μπορεί να έχει ευρείες πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Φιλοσοφικές Ρίζες και Σύγχρονες Προεκτάσεις

Η διπλή λειτουργία της γλώσσας και της αισθητικής δεν είναι κάτι νέο. Ο Πλάτωνας θεωρούσε ότι η αισθητική μπορεί να υπονομεύσει τη λογική ενώ ο Πλωτίνος την εξύμνησε ως τον άμεσο δρόμο προς την αλήθεια.

 

Συχνά η εξουσία χρησιμοποιεί την αισθητική για να «μουδιάσει» και να επιβάλει τη συμμόρφωση ενώ η αντίσταση τη χρησιμοποιεί για να «ξυπνήσει» και να δημιουργήσει νέες μορφές συλλογικότητας και επιθυμίας. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τη μουσική χιπ-χοπ, η οποία εισήγαγε όχι μόνο νέες λέξεις (γλώσσα) αλλά και νέους ήχους, στυλ και τρόπους κίνησης (αισθητική), διαμορφώνοντας μια ολόκληρη κουλτούρα.

Θεωρητικό Πλαίσιο: Φουκώ και Ρανσιέρ

Η μελέτη αυτή, μέσα από την ψηφιακή ανάλυση, τοποθετεί τη σχέση γλώσσας-αισθητικής σε διάλογο με σημαντικούς θεωρητικούς όπως ο Μισέλ Φουκώ και ο Ζακ Ρανσιέρ.

Ενώ ο Φουκώ ανέλυσε τη γλώσσα ως μηχανισμό εξουσίας, η παρούσα έρευνα προσθέτει την αισθητική ως ένα συμπληρωματικό «όπλο» που λειτουργεί σε ένα πιο υποσυνείδητο επίπεδο- ένα πεδίο που ο Φουκώ δεν είχε εξερευνήσει πλήρως.

Όσον αφορά τον Ρανσιέρ και τη θεωρία του για την «κατανομή του αισθητού» – δηλαδή, το πώς κατανέμονται οι αισθητηριακές εμπειρίες και αντιλήψεις σε μια κοινωνία, καθορίζοντας τι είναι ορατό, ακουστό και νοητό – η μελέτη αποδεικνύει εμπειρικά πώς η αισθητική λειτουργεί ως το πεδίο μάχης  όπου η εξουσία και η αντίσταση διεκδικούν τον έλεγχο αυτής της κατανομής.

 Το Μέλλον της Διαλεκτικής στον Ψηφιακό Κόσμο

Η σημασία αυτής της διαλεκτικής γίνεται ακόμα πιο εμφανής στη σύγχρονη ψηφιακή κουλτούρα. Ο ψηφιακός χώρος λειτουργεί ως ένας «τεχνολογικός πολλαπλασιαστής» που επιταχύνει και εντείνει αυτή τη διαμάχη. Η αλγοριθμική εξουσία επιβάλλει νέες γλώσσες (hashtags, memes) και νέες αισθητικές (σχεδιασμός διεπαφών).

Η ψηφιακή αντίσταση, από την άλλη,  απαντά με τις δικές της αντι-γλώσσες (κωδικοποιημένη γλώσσα βλ. η συνθηματική γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως αντίδραση στη λογοκρισία την περίοδο του κορωνοϊού) και αντι-αισθητικές (glitch art). Η κατανόηση αυτής της θεμελιώδους σχέσης γλώσσας-αισθητικής είναι, επομένως, ζωτικής σημασίας για την αποκωδικοποίηση των πολιτικών και κοινωνικών συγκρούσεων του εικοστού πρώτου αιώνα.

 Ο Μανώλης Μπίστας στο Μια Σταγόνα Θάλασσα έγραφε:

«Γράφω με γόμα που σβήνει το χθες,

 κι ανεξίτηλο στυλό το αύριο που επιθυμώ

αλλά ποτέ δεν θα έρθει».

Η κατανόηση της δυναμικής σχέσης μεταξύ γλώσσας και αισθητικής μας δίνει τα εργαλεία να αποκωδικοποιήσουμε τις πολύπλοκες πολιτισμικές μάχες που διαμορφώνουν τον κόσμο μας. Είναι μια υπενθύμιση ότι οι λέξεις και οι εικόνες δεν είναι ποτέ απλώς «αθώες» – είναι πεδία μάχης όπου νικητής είναι αυτός που τις ορίζει. Ένα πεδίο μάχης  όπου διακυβεύεται το μέλλον της κοινωνίας μας, και οι επιλογές μας καθορίζουν την έκβαση του.

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Καρφωμένα Φτερά: Όταν η Εξουσία Περιθωριοποιεί τους Άριστους

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Είναι κατάρα τα φτερά

Αν είναι καρφωμένα»

Νίκος Σκούφος, Βήματα Εδώ

Πόσα και πόσα φτερά Ελλήνων, νέων και όχι και τόσο νέων, με βάθος σκέψης και παιδεία έχουν μείνει καρφωμένα; Γιατί δεν έχουν ποτέ βρει την αναγνώριση στον τόπο μας αλλά αντίθετα εξοστρακίζονται; Τι είναι αυτό που πολλαπλασιάζει τη μετριοκρατία και περιθωριοποιεί την αριστεία του πνεύματος;

Η απάντηση είναι απλή και σύνθετη ταυτόχρονα. Σίγουρα όμως οι οιμωγές για τη φυγή των πιο αξιόλογων μυαλών στο εξωτερικό είναι υποκριτικές.

Οι Ρίζες της Καχυποψίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μία γενικότερη καχυποψία ως προς την αριστεία του πνεύματος. Οι λόγοι είναι ιστορικοί, κοινωνικοί, αλλά και προϊόντα των κοινωνικών αλλαγών και της τεχνολογίας.

Ιστορικοί Παράγοντες

Ας ξεκινήσουμε από τους ιστορικούς παράγοντες. Η τουρκοκρατία και ο σκοταδισμός που επικράτησε κατά τη διάρκειά της αποτελούν έναν γνωστό παράγοντα δυσπιστίας ως προς την εξουσία της γνώσης.

Ακολούθησε η κομματικοποίηση των διανοουμένων, οι οποίοι συνδέθηκαν με συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και συμφέροντα. Ο Γκράμσι έχει αποδώσει επιτυχημένα τη συναίνεση που δημιουργεί η εξουσία μέσω του ελέγχου των διανοουμένων και η κομματικοποίηση είναι μία πολύ συγκεκριμένη μορφή ελέγχου.

Παράλληλα, οι επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις δημιούργησαν κλίμα απογοήτευσης.

Κοινωνικά Αίτια

Κοινωνικά, επικρατεί μία τάση εξισωτισμού προς τα κάτω («όλοι είμαστε ίδιοι, ποιος είσαι εσύ που νομίζεις ότι είσαι καλύτερος;») και η δυσπιστία προς οτιδήποτε διαφορετικό.

Οι οικονομικές συνθήκες, που καθ' όλη τη διάρκεια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας ήταν δυσμενείς και πάντα υποδεέστερες από τη Δύση που διακαώς θέλαμε να ανήκουμε, επέβαλλαν μία νοοτροπία επιβίωσης. Οι άνθρωποι έγιναν πιο κυνικοί. Οι «φιλοσοφίες» θεωρούνται πολυτέλεια και δημιουργούν απέχθεια στη χώρα γέννησης της φιλοσοφίας. Δεν είναι ένα ωραιότατο οξύμωρο; Οξύμωρο για την ελληνική περίπτωση αλλά η απαξίωση του πνεύματος είναι ένα διεθνές φαινόμενο. Ο Μπουρντιέ είχε αναφέρει  το πώς οι κοινωνίες συχνά απαξιώνουν ή περιορίζουν το πολιτισμικό κεφάλαιο, ώστε να μη διαταράσσεται η ισορροπία εξουσίας. Αναπαράγουν, θα έλεγα, οι ίδιες οι κοινωνίες την αυταρχική εξουσία.

Η Εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης

Πέραν αυτών, η κουλτούρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιβάλλει σύντομα, απλοϊκά κείμενα και απαντήσεις του ιδίου επιπέδου. Ταυτόχρονα, πολλοί που παρουσιάστηκαν κατά καιρούς ως ειδικοί αποκαλύφθηκε τελικά ότι είναι ψευτοειδικοί σε σημείο επικινδυνότητας.

Η Φύση της Πολιτικής Εξουσίας

Υπάρχει όμως και ένας άλλος πολύ βασικός λόγος: η φύση της πολιτικής εξουσίας. Στην Ελλάδα και όχι μόνο, η εξουσία φαίνεται να θέλει να παρουσιάζεται ως άριστη και ότι προωθεί τους αρίστους, ενώ στην πραγματικότητα προωθεί ανθρώπους χωρίς την απαραίτητη εξειδίκευση και κυρίως χωρίς παιδεία.

Παραδείγματα δεν λείπουν: από στελέχη με ανεπαρκή εκπαίδευση σε κρίσιμες θέσεις βλ. σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ με τη διαχειρίστρια κοινοτικών πόρων και γυναικείας επιχειρηματικότητας αποφοίτου Γυμνασίου μέχρι τη μη μοριοδότηση των διδακτόρων σε θέσεις διοικητών στον δημόσιο τομέα.

Το Διπλό Παιχνίδι της Εξουσίας

Η αριστεία από την εξουσία χρησιμοποιείται αφενός ως ένα επικοινωνιακό τρικ που έχει ως στόχο την υποταγή. Το μήνυμα είναι σαφές: «εγώ είμαι ο άριστος ηγέτης και εσείς είστε οι πνευματικά κατώτεροι, άρα πρέπει να με υπακούετε γιατί εγώ γνωρίζω καλύτερα από εσάς».

Αφετέρου, η εξουσία, ενώ διαφημίζει την αριστεία, από την άλλη προωθεί τη μετριότητα, δημιουργώντας σύγχυση αλλά και προωθώντας ένα άλλο μήνυμα: «όσο και να προσπαθείς να γίνεις άριστος, θα προωθούμε πάντα τους μέτριους». Άρα αυτό θα είναι και το πρότυπο που οι άνθρωποι θα πρέπει να ακολουθήσουν. Πρόκειται για μία ηγεμονία του παράδοξου η οποία χρησιμοποιεί την αριστεία ως εργαλείο της προσωπικής νομιμοποίησης του ηγέτη αλλά ταυτόχρονα την εξουδετερώνει στην πράξη δημιουργώντας, κατ’αυτό τον τρόπο, παράλυση. Ταυτόχρονα, πέραν της νομιμοποίησης της μετριοκρατίας νομιμοποιεί και τη διαφθορά καθιστώντας την τη νέα ηθική.

 Ο Παναγιώτης Κονδύλης είχε τονίσει ότι το ίδιο το σύστημα ενσωματώνει και «αποστειρώνει» την πολιτική κριτική. Θα πρόσθετα ότι το ίδιο κάνει και το επονομαζόμενο αντισύστημα που, προς το παρόν, είναι η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος. Το αντισύστημα έχει αποδεχθεί τη μετριοκρατία, λειτουργεί με τους ίδιους μηχανισμούς προωθώντας του δικούς του μέτριους, απαξιώνει και αποσιωπά τις φωνές που δεν συντάσσονται απόλυτα μαζί του. Η πραγματική αριστεία απειλεί τόσο το σύστημα όσο και το αντισύστημα δημιουργώντας έτσι τη φαύλα κυκλική ηγεμονία.

Ο Μηχανισμός του Ολοκληρωτισμού

Αυτή είναι και η κλασική συμπεριφορά της αυταρχικής εξουσίας: να ασκεί ολικό έλεγχο μέσω της αποφυγής ανάδειξης πνευματικών φωνών που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το αφήγημα. Προάγει λοιπόν αφενός προσωπικότητες που της μοιάζουν, αλλά και προσωπικότητες με τις οποίες έχει δημιουργήσει δεσμούς εξάρτησης, προκειμένου να φαίνεται ως η μόνη ισχυρή.

Ο μηχανισμός αυτός όμως ιστορικά έχει δείξει ότι θα καταρρεύσει, όσο και αν η εφαρμογή του τεχνολογικού ελέγχου και ο μετανθρωπισμός χρησιμοποιηθούν ως μία ενδιάμεση προσπάθεια ολοκληρωτικού ελέγχου.

Προς την Αντίσταση

Όπως έγραψε ο Κώστας Αξελός στο «Από το εργαστήρι της σκέψης»:

«Το πολίτευμα που αυτοδιαφημίζεται ως δημοκρατικό, μένει ολιγαρχικό, οι πάντες κάνουν τα πάντα για να αποβλακώσουν τον δήμο, και η εποχή δεν ανέχεται αυτούς που θέτουν εκ βάθρων υπό ερώτηση την τεχνική και τη δημοκρατία όπως λειτουργεί. Όμως ακόμα και μέσα στη μάζα των πιο λαϊκών και φτωχών ανθρώπων βρίσκονται βέβαια ορισμένοι που προσπαθούν να τρυπήσουν τον κλειστό ορίζοντα».

Πώς μπορεί όμως να τρυπηθεί ο κλειστός αυτός ορίζοντας;

Με τη συσπείρωση των πνευματικών ανθρώπων ως αντίβαρο στη συγκεκριμένη επιβεβλημένη αποβλάκωση. Μία συσπείρωση που θα έχει ως βασικό στόχο την ενημέρωση και την παροχή δωρεάν ποιοτικής παιδείας στον ευρύτερο κόσμο σε εθελοντική βάση.

Τα καρφωμένα φτερά μπορούν να απελευθερωθούν. Χρειάζεται όμως συλλογική προσπάθεια και αποφασιστικότητα. Αλλωστε όπως έγραψε και ο Δημοσθένης Κερασίδης στο βιβλίο του «Ασκήσεις Χαϊκού»:

                             Σπάνε και πέτρες

                                        Τα αγριολούλουδα

                                     Για να πετάξουν

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Ο Γυμνός Βασιλιάς και η Ορθογραφία της Ελληνικής Πολιτικής

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Ανάγκη ψυχοτρόπος η γραφή

για άλλη μια φορά

με ξεγυμνώνει-

και ένδυμα ουκ έχω».

Αντώνης Περαντωνάκης – Κρυμμένα λόγια

Πολλές φορές η γραφή ξεγυμνώνει τους πολιτικούς μας αφήνοντας τον Βασιλιά τελείως γυμνό.

Ανορθόγραφα κείμενα, κακή σύνταξη, φτωχή χρήση της γλώσσας. Τι συμβαίνει με τους Έλληνες πολιτικούς; Γιατί τα Ελληνικά τους είναι φτωχά; Τι σημαίνει αυτή η έλλειψη γνώσης της γλώσσας και ευρύτερα του ελληνικού πολιτισμού;

Πνευματικός γενιτσαρισμός

Κάποιοι από αυτούς είναι θύματα ενός πνευματικού γενιτσαρισμού. Φοίτησαν σε ξένα σχολεία και πανεπιστήμια και έμαθαν να γράφουν καλύτερα σε μία ξένη γλώσσα παρά στα ελληνικά. Έμαθαν να περιφρονούν τη χώρα από την οποία προέρχονται, η οποία παρά την πλούσια ιστορία της και την προσφορά της στον παγκόσμιο πολιτισμό, οικονομικά και πολιτικά ήταν πάντα υποτελής. Έμαθαν λοιπόν οι πολιτικοί μας να αναγνωρίζουν τον επικυρίαρχο ως ανώτερο τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά. Αυτό όμως δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο της χώρας μας αλλά όλων των χωρών που είναι υποτελείς. 

Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός των επικυρίαρχων δημιουργεί ένα μόνιμο και υφέρπον

αίσθημα κατωτερότητας τόσο των ταγών όσο και του ίδιου του λαού. Δεν είναι τυχαία η εκτεταμένη χρήση της αγγλικής στη χώρα μας σε βαθμό μάλιστα που η ευχέρεια στα αγγλικά θεωρείται ένδειξη μόρφωσης. 

Τα ΜΜΕ, σε μία προσπάθεια εκμοντερνισμού ή 

μάλλον τουρκομπαρόκ, όπως θα το αποκαλούσε  ο αείμνηστος Μιχάλης Χαραλαμπίδης, συμβάλλουν στην κατακρεούργηση της ελληνικής γλώσσας και στη διείσδυση της αγγλικής.

Εκπαίδευση και γλωσσική ένδεια

Για να επανέλθω στους πολιτικούς. Κάποιοι άλλοι που δεν φοίτησαν σε ξένα σχολεία και πανεπιστήμια μιλούν και γράφουν εξίσου κακά ελληνικά. Αξέχαστη η «πιότητα» του πρώην πρωθυπουργού  Σημίτη – σύμβολο της γλωσσικής αμηχανίας της πολιτικής εξουσίας αλλά και η παράλειψη των τόνων και οι λανθασμένες καταλήξεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στο Διαδίκτυο.  Αυτοί είναι θύματα τόσο της ελληνικής εκπαίδευσης που ευνοεί την απομνημόνευση αλλά όχι την κριτική σκέψη και τη γλωσσική και ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια.

Η γλώσσα όμως είναι και σημειολογία. Παρά τους λόγους που αναφέρθηκαν μερίδιο της ευθύνης έχουν και οι ίδιοι οι πολιτικοί που αδιαφόρησαν λόγω αλαζονείας αλλά μπορεί και τεμπελιάς να ασχοληθούν με τον πολιτισμό του λαού τον οποίο εξουσιάζουν.

Φαίνεται ότι δεν γνωρίζουν (ή μήπως δεν τους ενδιαφέρει) ότι υφίστανται τo κατά Sethi (1975) κενό νομιμοποίησης. Με άλλα λόγια υπάρχει ένα κενό, ένα πολιτισμικό χάσμα μεταξύ αυτού που προσδοκά η κοινωνία  (μία τουλάχιστον πολιτισμική ευπρέπεια) από τους πολιτικούς και της πραγματικής τους συμπεριφοράς. 

Οι πολιτικοί δεν γνωρίζουν ότι με τη γλωσσική τους ανεπάρκεια δεν εμπνέουν σεβασμό και οι πολίτες δεν τους εμπιστεύονται πλέον; Δεν γνωρίζουν ότι με τη στάση τους αυτή νομιμοποιούν την προχειρότητα; 

Από την τεμπελιά στην επιτελεστικότητα

Μήπως πέραν της αλαζονείας και της πιθανής προσωπικής τεμπελιάς ή αδράνειας κρύβεται κάτι άλλο; Μήπως είναι σημάδι των καιρών; Αφού όλα πλέον τα παρέχει έτοιμα και μασημένα η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη γιατί να προσπαθήσουμε περισσότερο; Μήπως γιατί πλέον, οι άνθρωποι δεν διαβάζουν κείμενα παρά μόνο λεζάντες άρα δεν θα ασχοληθούν και με τα ανορθόγραφα κείμενα τους και τον φτωχό πολιτικό τους λόγο;

Μήπως δρουν με βάση την επιτελεστικότητα όπου επιτελεστικότητα, όπως την ανέπτυξε η Τζούντιθ Μπάτλερ , είναι η ικανότητα μίας γλωσσικής τάξης να παράγει αποτελέσματα στον πραγματικό κόσμο και εδώ το αποτέλεσμα θα είναι μία χαμηλού επιπέδου δημόσια σφαίρα και αδιάφοροι και αμόρφωτοι πολίτες; Η κακή χρήση της γλώσσας από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς "νομιμοποιεί" τη γλωσσική αμέλεια στην καθημερινότητα ενώ οι νέοι  χάνουν την επαφή με τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας.

Η γλώσσα ως πράξη αντίστασης

Η γλώσσα είναι πράξη και όχι απλώς φορέας νοήματος. Η σωστή χρήση της είναι πράξη αντίστασης και αλήθειας στον γενικότερο ευτελισμό και ως τέτοια είναι δύσκολη. Όπως έλεγε ο Περικλής Γιαννόπουλος «Μάθετε να υποφέρετε την αλήθεια».

 Η ανθρωπότητα και όχι μόνο ο ελληνισμός έχουν ανάγκη ατόμων με πνευματική καλλιέργεια και όχι  με πληθώρα πτυχίων κενού νοήματος. 

Αλλωστε όπως έγραψε και ο Πλάτων «αρχή της αλήθειας είναι ο θαυμασμός των πραγμάτων» και στην περίπτωση μας είναι ο θαυμασμός για την πλούσια γλώσσα μας. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Εάν την θαυμάζουμε και τη σεβόμαστε θα γνωρίσουμε το αληθινό και θα καταρρεύσει όλο το άσχημο, ψεύτικο εποικοδόμημα που μας περιβάλλει. Η γλώσσα είναι δύναμη, πολιτισμός και αντίσταση, ας την προστατεύσουμε.

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Ψευτοαριστεία, Ελίτ και Άχρηστος Φαγάς

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Ολοι τους, κατά γενική παραδοχή έχουν σε διάνοιες εξελιχθεί!»

Αλεξάντερ Γκριμπογέντοφ – Συμφορά από το πολύ μυαλό

 

Η εντύπωση ότι όλοι έχουν εξελιχθεί σε διάνοιες δεν ήταν μόνο χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής του Γκριμπογέντοφ.

Παντού γύρω μας πλανάται το αίσθημα της υπεροψίας, της αλαζονείας και της υποτίμησης όλων των άλλων. Ο αγώνας για την υποτιθέμενη αριστεία για την οποία τόσο μας έχουν μιλήσει και διαφημίσει (που μόνο, όμως, αριστεία δεν είναι) δημιουργεί έναν διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ των ανθρώπων, έναν ανταγωνισμό που λειτουργεί ως εργαλείο κοινωνικής διάλυσης μέσω του διαίρει και βασίλευε.

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έλεγε «με λογισμό και μ’ όνειρο» δυστυχώς όμως σήμερα οι περισσότεροι προσπαθούν να ζήσουν το όνειρο χωρίς όμως κανένα ή έστω περιορισμένο λογισμό. Ο Κώστας Αξελός προφητικά διατύπωσε ότι «η ανθρωπότητα είναι πολύ φτωχή σε σκέψεις» και ο σύγχρονος άνθρωπος σε μεγάλο βαθμό το επιβεβαιώνει με εξαιρέσεις, ευτυχώς, που όμως και αυτές επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Η εργαλειοποίηση του Ανθρώπου

Όσο δε ο μέσος άνθρωπος προσπαθεί να ζήσει το «όνειρο» τόσο περισσότερο βιώνει το κενό της ύπαρξης και τόσο οι σύγχρονες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις εντείνουν αυτό το κενό. Ο άνθρωπος γίνεται ένα άβουλο γρανάζι της κοινωνικής μηχανικής που εργαλειοποιείται από την εξουσία πονηρά. Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία έλεγε  ότι «η ζημία μεγίστη του υπό πονηρότερου άρχεσθαι». Είναι καιρός που μόνο οι πονηροί άρχουν και όχι οι σοφοί και αυτό δυστυχώς, πέραν των συνθηκών αναπαραγωγής της πονηριάς και της κουτοπονηριάς, είναι σε μεγάλο βαθμό και ανθρώπινη επιλογή.

Η έλλειψη κρίσης και η ανάπτυξη συμπλεγμάτων ανωτερότητας  υποδηλώνουν το αντίθετο δηλαδή κατωτερότητα και ανασφάλεια. Γιατί όμως; Γιατί έχει ενταθεί στις ημέρες μας σε τέτοιο βαθμό;  Γιατί αυτή η μανία υπεροχής στο φαίνεσθαι και η υποτίμηση της πραγματικής ουσίας όπως είναι η γνώση, η ενσυναίσθηση, η πνευματική καλλιέργεια; Τί είναι αυτό που για να επαναλάβω τον Γκριμπογέντοφ δημιουργεί τους πραγματικά άριστους σε παρίες;

«Κι αν απ’ τη νεολαία κάποιος σηκωθεί

που, από αηδία γι’ αυτά τα χάλια,

περιφρονεί τους τίτλους και το χρήμα,

[...]

"Κρίμα!", ωρύονται όλοι μαζί!

Ταραξίας! Ψυχρός εγκληματίας!

Κι ο νέος οραματιστής θα γίνει επικίνδυνος παρίας!»

Η Ψευδαίσθηση της Αριστείας και ο Άχρηστος Φαγάς

Τί είναι λοιπόν η πραγματική αριστεία σήμερα; Στις μέρες μας η πραγματική αριστεία φαίνεται να είναι η αποφοίτηση από γνωστά πανεπιστήμια αμφιβόλου παραγωγής πνευματικής γνώσης αλλά εξαιρετικού μάρκετινγκ (Πανεπιστήμιο με πελάτες – φοιτητές, υπαλλήλους καθηγητές και εταιρείες χρηματοδότες όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Νόαμ Τσόμσκι), η χυδαία προβολή και επίδειξη του χρήματος μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η κακόγουστη προβολή προκλητικής ένδυσης που προκαλεί σεξουαλική διέγερση αλλά όχι ερωτισμό, οι κακοί τρόποι και η αλαζονεία, η εκμηδένιση της προσπάθειας και ειδικά της πνευματικής, τα κουτσομπολιά, η έλλειψη παιδείας, η τάση να εξισώνονται όλοι προς τα κάτω της μάζας ενώ οι ελίτ να μένουν στο απυρόβλητο. 

Η αλαζονεία αυτή δημιουργεί ένα πλέγμα αυταρχισμού το οποίο επιβάλλεται από πάνω και άκριτα υιοθετείται από τους κάτω οι οποίοι αλληλοελέγχονται καθιστώντας κατ’αυτό τον τρόπο ευκολότερο τον έλεγχο από την εξουσία των ελίτ. Από την άλλη, οι ελίτ εντείνουν κι άλλο τον έλεγχο μέσω της ψηφιακής παρακολούθησης (τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρονικό φακέλωμα, ψηφιακό νόμισμα, κάμερες παντού, βιομετρικά στοιχεία) επεμβαίνοντας ακόμα και στις πιο προσωπικές λεπτομέρειες της ζωής κάθε ανθρώπου. 

Δημιουργείται λοιπόν ένα ασφυκτικό πλέγμα παρακολούθησης το οποίο ο άνθρωπος συνηθίζει σιγά σιγά σαν τον βάτραχο που βράζει στο σύνδρομο του βάτραχου. Το σχετικό σύνδρομο αναφέρει: « Ο βάτραχος, όταν τοποθετηθεί σε νερό που θερμαίνετε σταδιακά, προσπαθεί συνεχώς να προσαρμόσει τη θερμοκρασία του για να ανταπεξέλθει στην αυξανόμενη θερμοκρασία του νερού. Το νερό αρχίζει να φτάνει στο σημείο βρασμού. Τότε ο βάτραχος, που δεν μπορεί πλέον να προσαρμοστεί, προσπαθεί να βγει έξω από το νερό. Αυτό δεν είναι εφικτό γιατί έχει εξαντλήσει όλη την ενέργεια του για να προσαρμοστεί στη θερμοκρασία του νερού. Ο βάτραχος δεν μπορεί να βγει και εντέλει βράζει στο νερό. Αυτό που τελικά σκότωσε το βάτραχο δεν είναι το βραστό νερό αλλά η απόφαση του βατράχου να προσπαθήσει να προσαρμοστεί με αποτέλεσμα να εξαντλήσει όλη την ενέργεια του.»

Η μάζα, όπως έλεγε και ο ΛεΜπον στην ψυχολογία των μαζών, εκτιμά τον αυταρχικό ηγέτη χάνοντας όμως τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά της και γινόμενη μια αποπροσωποιημένη μάζα. Ενας «άχρηστος φαγάς» (βλ. Χαράρι στο Homo Deus) και ως τέτοιος, θα πρέπει να οδηγηθεί σε απόσυρση αφού καταστεί πρώτα αντικείμενο πειραμάτων γενετικής τροποποίησης γνωστού αλλά ανομολόγητου σκοπού, πιθανόν της εξαφάνισης του.

Η Ελπίδα για Αλλαγή

Η ανθρωπότητα πλέον ελέγχεται από πονηρούς άρχοντες που θεωρούν ότι είναι άριστοι και ως τέτοιοι, θα πρέπει να ελέγχουν τους ανώριμους υποτακτικούς τους και να τους εξαφανίζουν όταν αυτοί δεν θα είναι χρήσιμοι παρά μόνο άχρηστοι φαγάδες. 

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι βρισκόμαστε πλέον σε ένα κρίσιμο σημείο όπου είτε θα αποφασίσουμε να αποκτήσουμε κριτική σκέψη και να γίνουμε πιο υπεύθυνοι απελευθερώνοντας τις ζωτικές και υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας μας (libérer les forces vitales όπως έγραφε ο Αξελός) αντί να τους αντιμετωπίζουμε ως παρίες. Τους ανθρώπους που έχουν την παιδεία (πραγματική και όχι αυτή των αγοραστών πτυχίων ή των αποκτηθέντων με τη βοήθεια κομματικών νεολαιών ως επιβράβευση της κομματικής πειθαρχίας), τη σοφία, την ανθρωπιά, την πνευματικότητα και το θάρρος, αυτούς πρέπει να αφήσουμε να αναδειχθούν παραμερίζοντας τα συμπλέγματα κατωτερότητας και την ανασφάλεια μας. Ας κλείσουμε την τηλεόραση, ας διαβάσουμε ένα βιβλία που θα μας κάνει να σκεφθούμε και ας έρθουμε σε επαφή με φίλους και ανθρώπους που θα εξελίξουν το πνεύμα μας. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ο χρόνος που μας έχει απομείνει είναι ελάχιστος. Θα το πράξουμε ή θα γίνουμε οι βάτραχοι που βράζουν αθόρυβα στο καυτό νερό;

 

 

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

 

Το Σώμα ως Φορητή Τουαλέτα: Μία Ιστορία Καπιταλιστικής Τρέλας

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

 «Το διαστρεβλωμένο γούστο είναι μια αρρώστια του πνεύματος»

Βολταίρος

Στο προηγούμενο κείμενο μου, «Η Ακόλαστη Βία στην Εποχή του Ψηφιακού Ναρκισσισμού»,  είχα αναφερθεί στο πως σταδιακά η κοινωνία μας βυθίζεται σε μία διαρκή παρακμή όπου η βία συνδέεται με τον ναρκισσισμό, προωθείται από την καταναλωτική κοινωνία και κανονικοποιείται ως τρόπος υπεροχής του ενός ανθρώπου έναντι των άλλων.

Porta potty parties (πάρτυ φορητής τουαλέτας) – η ακόλαστη βία

Ζωντανό παράδειγμα της ακόλαστης βίας είναι τα σοκαριστικά porta potty parties που πληροφορηθήκαμε από τα ΜΜΕ (Πρώτο Θέμα, Το Κουτί της Πανδώρας καπ.) ότι γίνονται κυρίως στο Ντουμπάι αλλά και αλλού. Στα «πάρτυ» αυτά κακοποιούνται νεαρές όμορφες γυναίκες, με τη θέλησή τους, μέσω βίαιων πράξεων (άγριοι ξυλοδαρμοί, εξαγωγές δοντιών, κρέμασμα με γάντζους) αλλά και με αφόδευση και ούρηση επάνω τους από άντρες.

Οι συμμετέχοντες υπογράφουν συμβόλαια μυστικότητας προκειμένου να εμποδιστεί η αποκάλυψη.

 Στο ΤικΤοκ κάποιες νεαρές διαφήμιζαν την πραγματική ή φανταστική συμμετοχή τους σε αυτά ως στοιχείο ανεξαρτησίας και μέσου απόκτησης οικονομικής ευμάρειας.

Απανθρωποίηση και Καπιταλισμός

Θα ήταν λίγο να λέγαμε ότι αποτελούν το  ζενίθ του σαδισμού, της αυτοταπείνωσης και της απανθρωποίησης. Ο άνθρωπος πλέον και ειδικά οι γυναίκες παύουν να έχουν ανθρώπινη ταυτότητα και γίνονται αντικείμενα χρήσης, ζωντανές νεκρές. «Πεθαίνετε , διότι σκοτώσατε το ΠΝΕΥΜΑ» όπως έγραψε και ο Περικλής Γιαννόπουλος. Στην εποχή του ακραίου καπιταλισμού που επιβάλλει τη μαζική φτώχεια όλα αγοράζονται. 

Οι νεαρές γυναίκες που συμμετέχουν σε αυτά τα σαδιστικά όργια, νιώθουν, πιθανόν, ότι δεν έχουν καμία άλλη αξία πέραν του καλλίγραμμου σώματός τους το οποίο, ως γνωστόν, δεν μπορεί να αντιδράσει στους νόμους της φύσης συνεπώς η φθορά του είναι αναπόφευκτη αλλά η τωρινή «οικονομική» του αξία είναι υψηλή. 

Αυτές οι γυναίκες με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση ταπεινώνονται προκειμένου να αποκτήσουν έστω και τη φήμη της πόρνης ή λόγω της μαζικής φτώχειας, να χρησιμοποιήσουν την ταπείνωση ως μέσο επιβίωσης. Οι δε άντρες που αρέσκονται και αισθάνονται ηδονή με τον εξευτελισμό των γυναικών υποκρύπτουν μία προσωπική τους ψυχολογική ανισορροπία (πιθανόν και εσωτερικές αντιφάσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητά τους) και αποτελούν κύριους  εκούσιους δρώντες της σύγχρονης ψυχοπαθητικής κοινωνίας. Είναι και θέλουν να είναι ψυχοπαθείς, ναρκισσιστικοί  σαδιστές και πληρώνουν αδρά για να το διαφημίσουν.

Ναρκισσισμός, Σαδισμός και ΤικΤοκ

Το παράδειγμα αυτό προβάλλεται και μέσω του ΤικΤοκ, όπως προανέφερα, το οποίο καλλιεργεί την επιφανειακή λογική και την εφήμερη διασημότητα, έστω και των δεκαπέντε λεπτών, όπως θα έλεγε ο Αντυ Γουώρχολ.

Τα porta potty parties  είναι συστημικές εκδηλώσεις σαδιστικής ικανοποίησης και μέσο επιβολής εξουσίας: η ακόλαστη βία γίνεται τρόπος ζωής. Η κοινωνία αντιδρά αμυδρά και μόνο σε επίπεδο κουτσομπολιού γιατί ο άνθρωπος έχει γίνει αντικείμενο και μάλιστα τουαλέτας, θα ήταν αφύσικο άλλωστε η κοινωνία να μιλά για είδη υγιεινής. Τα όρια μεταξύ των ανθρώπων έχουν καταργηθεί, όλοι έχουν εξισωθεί προς τα κάτω και ο καθένας μπορεί να κάνει στον άλλο ότι θέλει.

Η υποτίμηση και η απαξίωση έχουν γίνει πλέον η καθημερινή νόρμα το να υποτιμάς τον άλλο έχει γίνει κοινωνικά επιτρεπτό. Η απαξίωση είναι και το πέπλο της χαμηλής αυτοεκτίμησης, υποτιμώ τον άλλο για να αισθάνομαι ότι είμαι εγώ καλύτερος. Ο ατομικιστικός ανταγωνισμός στα φόρτε του αλλά με τη χειρότερη μορφή του.

Καλαισθησία ως αντίδραση στη Χυδαιότητα

Η χυδαιότητα και η ασχήμια που αποτελεί το εργαλείο έκφρασης της κυριαρχεί υποτάσσοντας τα πλήθη. Εχω ξανααναφερθεί στο πως η χυδαιότητα και η ασχήμια δεν είναι αισθητική κατάπτωση, αλλά αποτελούν εργαλεία της εξουσίας, συμπλέοντας απόλυτα με την αρχή του Κώστα Αξελού για την ανοικτή σκέψη, όπου το πολιτικο-κοινωνικό-αισθητικό αποτελούν αλλεπιδρώμενες όψεις του πραγματικού.Το γούστο, όταν διαστρέφεται, δεν αποτελεί μία απλή αισθητική εκτροπή αλλά καθίσταται πνευματική νόσος όπως είπε ο Βολταίρος, και η θεραπεία της νόσου γίνεται με την αντίσταση της σε αυτήν. Ισχύει αυτό που έγραψε ο Φιλίπ Σολλέρς δηλαδή ότι «η καλαισθησία σήμερα δεν είναι σύμβαση, αισθητισμός, συντήρηση. Η καλαισθησία σήμερα οδηγεί κατευθείαν στην κοινωνική εξέγερση».

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Αυτή την κοινωνική εξέγερση η εξουσία προσπαθεί να πατάξει μέσω της χυδαιότητας, της ασχήμιας, της απαξίωσης και της διαστροφής. Χρέος μας είναι σε κάθε καθημερινή μας πράξη να αναδεικνύουμε τον σεβασμό, την ευγένεια, τη διδασκαλία ενσυναίσθησης και της κριτικής σκέψης στα παιδιά και στους νέους,την άμιλλα αλλά και την αλληλεγγύη και σίγουρα  την καλαισθησία. Πιθανόν να είναι και αυτός ο τρόπος για μια ουσιαστική κοινωνική αλλαγή του τόπου μας προς το καλύτερο. Σε μία προσπάθεια καταγραφής και πιθανής οικοδόμησης οφείλουμε να φωνάξουμε ενάντια στη σήψη και να πράξουμε. Γιατί όπως έγραψε και ο Τάσος Λειβαδίτης:

 «κι αν κάποτε μ’άκουσαν να γαβγίζω ήταν για να δώσω έναν αέρα εξοχής στο δωμάτιο».

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025