Καρφωμένα Φτερά: Όταν η Εξουσία Περιθωριοποιεί τους Άριστους

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Είναι κατάρα τα φτερά

Αν είναι καρφωμένα»

Νίκος Σκούφος, Βήματα Εδώ

Πόσα και πόσα φτερά Ελλήνων, νέων και όχι και τόσο νέων, με βάθος σκέψης και παιδεία έχουν μείνει καρφωμένα; Γιατί δεν έχουν ποτέ βρει την αναγνώριση στον τόπο μας αλλά αντίθετα εξοστρακίζονται; Τι είναι αυτό που πολλαπλασιάζει τη μετριοκρατία και περιθωριοποιεί την αριστεία του πνεύματος;

Η απάντηση είναι απλή και σύνθετη ταυτόχρονα. Σίγουρα όμως οι οιμωγές για τη φυγή των πιο αξιόλογων μυαλών στο εξωτερικό είναι υποκριτικές.

Οι Ρίζες της Καχυποψίας

Στην Ελλάδα υπάρχει μία γενικότερη καχυποψία ως προς την αριστεία του πνεύματος. Οι λόγοι είναι ιστορικοί, κοινωνικοί, αλλά και προϊόντα των κοινωνικών αλλαγών και της τεχνολογίας.

Ιστορικοί Παράγοντες

Ας ξεκινήσουμε από τους ιστορικούς παράγοντες. Η τουρκοκρατία και ο σκοταδισμός που επικράτησε κατά τη διάρκειά της αποτελούν έναν γνωστό παράγοντα δυσπιστίας ως προς την εξουσία της γνώσης.

Ακολούθησε η κομματικοποίηση των διανοουμένων, οι οποίοι συνδέθηκαν με συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και συμφέροντα. Ο Γκράμσι έχει αποδώσει επιτυχημένα τη συναίνεση που δημιουργεί η εξουσία μέσω του ελέγχου των διανοουμένων και η κομματικοποίηση είναι μία πολύ συγκεκριμένη μορφή ελέγχου.

Παράλληλα, οι επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις δημιούργησαν κλίμα απογοήτευσης.

Κοινωνικά Αίτια

Κοινωνικά, επικρατεί μία τάση εξισωτισμού προς τα κάτω («όλοι είμαστε ίδιοι, ποιος είσαι εσύ που νομίζεις ότι είσαι καλύτερος;») και η δυσπιστία προς οτιδήποτε διαφορετικό.

Οι οικονομικές συνθήκες, που καθ' όλη τη διάρκεια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας ήταν δυσμενείς και πάντα υποδεέστερες από τη Δύση που διακαώς θέλαμε να ανήκουμε, επέβαλλαν μία νοοτροπία επιβίωσης. Οι άνθρωποι έγιναν πιο κυνικοί. Οι «φιλοσοφίες» θεωρούνται πολυτέλεια και δημιουργούν απέχθεια στη χώρα γέννησης της φιλοσοφίας. Δεν είναι ένα ωραιότατο οξύμωρο; Οξύμωρο για την ελληνική περίπτωση αλλά η απαξίωση του πνεύματος είναι ένα διεθνές φαινόμενο. Ο Μπουρντιέ είχε αναφέρει  το πώς οι κοινωνίες συχνά απαξιώνουν ή περιορίζουν το πολιτισμικό κεφάλαιο, ώστε να μη διαταράσσεται η ισορροπία εξουσίας. Αναπαράγουν, θα έλεγα, οι ίδιες οι κοινωνίες την αυταρχική εξουσία.

Η Εποχή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης

Πέραν αυτών, η κουλτούρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επιβάλλει σύντομα, απλοϊκά κείμενα και απαντήσεις του ιδίου επιπέδου. Ταυτόχρονα, πολλοί που παρουσιάστηκαν κατά καιρούς ως ειδικοί αποκαλύφθηκε τελικά ότι είναι ψευτοειδικοί σε σημείο επικινδυνότητας.

Η Φύση της Πολιτικής Εξουσίας

Υπάρχει όμως και ένας άλλος πολύ βασικός λόγος: η φύση της πολιτικής εξουσίας. Στην Ελλάδα και όχι μόνο, η εξουσία φαίνεται να θέλει να παρουσιάζεται ως άριστη και ότι προωθεί τους αρίστους, ενώ στην πραγματικότητα προωθεί ανθρώπους χωρίς την απαραίτητη εξειδίκευση και κυρίως χωρίς παιδεία.

Παραδείγματα δεν λείπουν: από στελέχη με ανεπαρκή εκπαίδευση σε κρίσιμες θέσεις βλ. σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ με τη διαχειρίστρια κοινοτικών πόρων και γυναικείας επιχειρηματικότητας αποφοίτου Γυμνασίου μέχρι τη μη μοριοδότηση των διδακτόρων σε θέσεις διοικητών στον δημόσιο τομέα.

Το Διπλό Παιχνίδι της Εξουσίας

Η αριστεία από την εξουσία χρησιμοποιείται αφενός ως ένα επικοινωνιακό τρικ που έχει ως στόχο την υποταγή. Το μήνυμα είναι σαφές: «εγώ είμαι ο άριστος ηγέτης και εσείς είστε οι πνευματικά κατώτεροι, άρα πρέπει να με υπακούετε γιατί εγώ γνωρίζω καλύτερα από εσάς».

Αφετέρου, η εξουσία, ενώ διαφημίζει την αριστεία, από την άλλη προωθεί τη μετριότητα, δημιουργώντας σύγχυση αλλά και προωθώντας ένα άλλο μήνυμα: «όσο και να προσπαθείς να γίνεις άριστος, θα προωθούμε πάντα τους μέτριους». Άρα αυτό θα είναι και το πρότυπο που οι άνθρωποι θα πρέπει να ακολουθήσουν. Πρόκειται για μία ηγεμονία του παράδοξου η οποία χρησιμοποιεί την αριστεία ως εργαλείο της προσωπικής νομιμοποίησης του ηγέτη αλλά ταυτόχρονα την εξουδετερώνει στην πράξη δημιουργώντας, κατ’αυτό τον τρόπο, παράλυση. Ταυτόχρονα, πέραν της νομιμοποίησης της μετριοκρατίας νομιμοποιεί και τη διαφθορά καθιστώντας την τη νέα ηθική.

 Ο Παναγιώτης Κονδύλης είχε τονίσει ότι το ίδιο το σύστημα ενσωματώνει και «αποστειρώνει» την πολιτική κριτική. Θα πρόσθετα ότι το ίδιο κάνει και το επονομαζόμενο αντισύστημα που, προς το παρόν, είναι η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος. Το αντισύστημα έχει αποδεχθεί τη μετριοκρατία, λειτουργεί με τους ίδιους μηχανισμούς προωθώντας του δικούς του μέτριους, απαξιώνει και αποσιωπά τις φωνές που δεν συντάσσονται απόλυτα μαζί του. Η πραγματική αριστεία απειλεί τόσο το σύστημα όσο και το αντισύστημα δημιουργώντας έτσι τη φαύλα κυκλική ηγεμονία.

Ο Μηχανισμός του Ολοκληρωτισμού

Αυτή είναι και η κλασική συμπεριφορά της αυταρχικής εξουσίας: να ασκεί ολικό έλεγχο μέσω της αποφυγής ανάδειξης πνευματικών φωνών που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το αφήγημα. Προάγει λοιπόν αφενός προσωπικότητες που της μοιάζουν, αλλά και προσωπικότητες με τις οποίες έχει δημιουργήσει δεσμούς εξάρτησης, προκειμένου να φαίνεται ως η μόνη ισχυρή.

Ο μηχανισμός αυτός όμως ιστορικά έχει δείξει ότι θα καταρρεύσει, όσο και αν η εφαρμογή του τεχνολογικού ελέγχου και ο μετανθρωπισμός χρησιμοποιηθούν ως μία ενδιάμεση προσπάθεια ολοκληρωτικού ελέγχου.

Προς την Αντίσταση

Όπως έγραψε ο Κώστας Αξελός στο «Από το εργαστήρι της σκέψης»:

«Το πολίτευμα που αυτοδιαφημίζεται ως δημοκρατικό, μένει ολιγαρχικό, οι πάντες κάνουν τα πάντα για να αποβλακώσουν τον δήμο, και η εποχή δεν ανέχεται αυτούς που θέτουν εκ βάθρων υπό ερώτηση την τεχνική και τη δημοκρατία όπως λειτουργεί. Όμως ακόμα και μέσα στη μάζα των πιο λαϊκών και φτωχών ανθρώπων βρίσκονται βέβαια ορισμένοι που προσπαθούν να τρυπήσουν τον κλειστό ορίζοντα».

Πώς μπορεί όμως να τρυπηθεί ο κλειστός αυτός ορίζοντας;

Με τη συσπείρωση των πνευματικών ανθρώπων ως αντίβαρο στη συγκεκριμένη επιβεβλημένη αποβλάκωση. Μία συσπείρωση που θα έχει ως βασικό στόχο την ενημέρωση και την παροχή δωρεάν ποιοτικής παιδείας στον ευρύτερο κόσμο σε εθελοντική βάση.

Τα καρφωμένα φτερά μπορούν να απελευθερωθούν. Χρειάζεται όμως συλλογική προσπάθεια και αποφασιστικότητα. Αλλωστε όπως έγραψε και ο Δημοσθένης Κερασίδης στο βιβλίο του «Ασκήσεις Χαϊκού»:

                             Σπάνε και πέτρες

                                        Τα αγριολούλουδα

                                     Για να πετάξουν

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Ο Γυμνός Βασιλιάς και η Ορθογραφία της Ελληνικής Πολιτικής

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Ανάγκη ψυχοτρόπος η γραφή

για άλλη μια φορά

με ξεγυμνώνει-

και ένδυμα ουκ έχω».

Αντώνης Περαντωνάκης – Κρυμμένα λόγια

Πολλές φορές η γραφή ξεγυμνώνει τους πολιτικούς μας αφήνοντας τον Βασιλιά τελείως γυμνό.

Ανορθόγραφα κείμενα, κακή σύνταξη, φτωχή χρήση της γλώσσας. Τι συμβαίνει με τους Έλληνες πολιτικούς; Γιατί τα Ελληνικά τους είναι φτωχά; Τι σημαίνει αυτή η έλλειψη γνώσης της γλώσσας και ευρύτερα του ελληνικού πολιτισμού;

Πνευματικός γενιτσαρισμός

Κάποιοι από αυτούς είναι θύματα ενός πνευματικού γενιτσαρισμού. Φοίτησαν σε ξένα σχολεία και πανεπιστήμια και έμαθαν να γράφουν καλύτερα σε μία ξένη γλώσσα παρά στα ελληνικά. Έμαθαν να περιφρονούν τη χώρα από την οποία προέρχονται, η οποία παρά την πλούσια ιστορία της και την προσφορά της στον παγκόσμιο πολιτισμό, οικονομικά και πολιτικά ήταν πάντα υποτελής. Έμαθαν λοιπόν οι πολιτικοί μας να αναγνωρίζουν τον επικυρίαρχο ως ανώτερο τόσο οικονομικά όσο και πολιτισμικά. Αυτό όμως δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο της χώρας μας αλλά όλων των χωρών που είναι υποτελείς. 

Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός των επικυρίαρχων δημιουργεί ένα μόνιμο και υφέρπον

αίσθημα κατωτερότητας τόσο των ταγών όσο και του ίδιου του λαού. Δεν είναι τυχαία η εκτεταμένη χρήση της αγγλικής στη χώρα μας σε βαθμό μάλιστα που η ευχέρεια στα αγγλικά θεωρείται ένδειξη μόρφωσης. 

Τα ΜΜΕ, σε μία προσπάθεια εκμοντερνισμού ή 

μάλλον τουρκομπαρόκ, όπως θα το αποκαλούσε  ο αείμνηστος Μιχάλης Χαραλαμπίδης, συμβάλλουν στην κατακρεούργηση της ελληνικής γλώσσας και στη διείσδυση της αγγλικής.

Εκπαίδευση και γλωσσική ένδεια

Για να επανέλθω στους πολιτικούς. Κάποιοι άλλοι που δεν φοίτησαν σε ξένα σχολεία και πανεπιστήμια μιλούν και γράφουν εξίσου κακά ελληνικά. Αξέχαστη η «πιότητα» του πρώην πρωθυπουργού  Σημίτη – σύμβολο της γλωσσικής αμηχανίας της πολιτικής εξουσίας αλλά και η παράλειψη των τόνων και οι λανθασμένες καταλήξεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στο Διαδίκτυο.  Αυτοί είναι θύματα τόσο της ελληνικής εκπαίδευσης που ευνοεί την απομνημόνευση αλλά όχι την κριτική σκέψη και τη γλωσσική και ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια.

Η γλώσσα όμως είναι και σημειολογία. Παρά τους λόγους που αναφέρθηκαν μερίδιο της ευθύνης έχουν και οι ίδιοι οι πολιτικοί που αδιαφόρησαν λόγω αλαζονείας αλλά μπορεί και τεμπελιάς να ασχοληθούν με τον πολιτισμό του λαού τον οποίο εξουσιάζουν.

Φαίνεται ότι δεν γνωρίζουν (ή μήπως δεν τους ενδιαφέρει) ότι υφίστανται τo κατά Sethi (1975) κενό νομιμοποίησης. Με άλλα λόγια υπάρχει ένα κενό, ένα πολιτισμικό χάσμα μεταξύ αυτού που προσδοκά η κοινωνία  (μία τουλάχιστον πολιτισμική ευπρέπεια) από τους πολιτικούς και της πραγματικής τους συμπεριφοράς. 

Οι πολιτικοί δεν γνωρίζουν ότι με τη γλωσσική τους ανεπάρκεια δεν εμπνέουν σεβασμό και οι πολίτες δεν τους εμπιστεύονται πλέον; Δεν γνωρίζουν ότι με τη στάση τους αυτή νομιμοποιούν την προχειρότητα; 

Από την τεμπελιά στην επιτελεστικότητα

Μήπως πέραν της αλαζονείας και της πιθανής προσωπικής τεμπελιάς ή αδράνειας κρύβεται κάτι άλλο; Μήπως είναι σημάδι των καιρών; Αφού όλα πλέον τα παρέχει έτοιμα και μασημένα η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη γιατί να προσπαθήσουμε περισσότερο; Μήπως γιατί πλέον, οι άνθρωποι δεν διαβάζουν κείμενα παρά μόνο λεζάντες άρα δεν θα ασχοληθούν και με τα ανορθόγραφα κείμενα τους και τον φτωχό πολιτικό τους λόγο;

Μήπως δρουν με βάση την επιτελεστικότητα όπου επιτελεστικότητα, όπως την ανέπτυξε η Τζούντιθ Μπάτλερ , είναι η ικανότητα μίας γλωσσικής τάξης να παράγει αποτελέσματα στον πραγματικό κόσμο και εδώ το αποτέλεσμα θα είναι μία χαμηλού επιπέδου δημόσια σφαίρα και αδιάφοροι και αμόρφωτοι πολίτες; Η κακή χρήση της γλώσσας από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς "νομιμοποιεί" τη γλωσσική αμέλεια στην καθημερινότητα ενώ οι νέοι  χάνουν την επαφή με τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας.

Η γλώσσα ως πράξη αντίστασης

Η γλώσσα είναι πράξη και όχι απλώς φορέας νοήματος. Η σωστή χρήση της είναι πράξη αντίστασης και αλήθειας στον γενικότερο ευτελισμό και ως τέτοια είναι δύσκολη. Όπως έλεγε ο Περικλής Γιαννόπουλος «Μάθετε να υποφέρετε την αλήθεια».

 Η ανθρωπότητα και όχι μόνο ο ελληνισμός έχουν ανάγκη ατόμων με πνευματική καλλιέργεια και όχι  με πληθώρα πτυχίων κενού νοήματος. 

Αλλωστε όπως έγραψε και ο Πλάτων «αρχή της αλήθειας είναι ο θαυμασμός των πραγμάτων» και στην περίπτωση μας είναι ο θαυμασμός για την πλούσια γλώσσα μας. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Εάν την θαυμάζουμε και τη σεβόμαστε θα γνωρίσουμε το αληθινό και θα καταρρεύσει όλο το άσχημο, ψεύτικο εποικοδόμημα που μας περιβάλλει. Η γλώσσα είναι δύναμη, πολιτισμός και αντίσταση, ας την προστατεύσουμε.

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Ψευτοαριστεία, Ελίτ και Άχρηστος Φαγάς

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Ολοι τους, κατά γενική παραδοχή έχουν σε διάνοιες εξελιχθεί!»

Αλεξάντερ Γκριμπογέντοφ – Συμφορά από το πολύ μυαλό

 

Η εντύπωση ότι όλοι έχουν εξελιχθεί σε διάνοιες δεν ήταν μόνο χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής του Γκριμπογέντοφ.

Παντού γύρω μας πλανάται το αίσθημα της υπεροψίας, της αλαζονείας και της υποτίμησης όλων των άλλων. Ο αγώνας για την υποτιθέμενη αριστεία για την οποία τόσο μας έχουν μιλήσει και διαφημίσει (που μόνο, όμως, αριστεία δεν είναι) δημιουργεί έναν διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ των ανθρώπων, έναν ανταγωνισμό που λειτουργεί ως εργαλείο κοινωνικής διάλυσης μέσω του διαίρει και βασίλευε.

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έλεγε «με λογισμό και μ’ όνειρο» δυστυχώς όμως σήμερα οι περισσότεροι προσπαθούν να ζήσουν το όνειρο χωρίς όμως κανένα ή έστω περιορισμένο λογισμό. Ο Κώστας Αξελός προφητικά διατύπωσε ότι «η ανθρωπότητα είναι πολύ φτωχή σε σκέψεις» και ο σύγχρονος άνθρωπος σε μεγάλο βαθμό το επιβεβαιώνει με εξαιρέσεις, ευτυχώς, που όμως και αυτές επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Η εργαλειοποίηση του Ανθρώπου

Όσο δε ο μέσος άνθρωπος προσπαθεί να ζήσει το «όνειρο» τόσο περισσότερο βιώνει το κενό της ύπαρξης και τόσο οι σύγχρονες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις εντείνουν αυτό το κενό. Ο άνθρωπος γίνεται ένα άβουλο γρανάζι της κοινωνικής μηχανικής που εργαλειοποιείται από την εξουσία πονηρά. Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία έλεγε  ότι «η ζημία μεγίστη του υπό πονηρότερου άρχεσθαι». Είναι καιρός που μόνο οι πονηροί άρχουν και όχι οι σοφοί και αυτό δυστυχώς, πέραν των συνθηκών αναπαραγωγής της πονηριάς και της κουτοπονηριάς, είναι σε μεγάλο βαθμό και ανθρώπινη επιλογή.

Η έλλειψη κρίσης και η ανάπτυξη συμπλεγμάτων ανωτερότητας  υποδηλώνουν το αντίθετο δηλαδή κατωτερότητα και ανασφάλεια. Γιατί όμως; Γιατί έχει ενταθεί στις ημέρες μας σε τέτοιο βαθμό;  Γιατί αυτή η μανία υπεροχής στο φαίνεσθαι και η υποτίμηση της πραγματικής ουσίας όπως είναι η γνώση, η ενσυναίσθηση, η πνευματική καλλιέργεια; Τί είναι αυτό που για να επαναλάβω τον Γκριμπογέντοφ δημιουργεί τους πραγματικά άριστους σε παρίες;

«Κι αν απ’ τη νεολαία κάποιος σηκωθεί

που, από αηδία γι’ αυτά τα χάλια,

περιφρονεί τους τίτλους και το χρήμα,

[...]

"Κρίμα!", ωρύονται όλοι μαζί!

Ταραξίας! Ψυχρός εγκληματίας!

Κι ο νέος οραματιστής θα γίνει επικίνδυνος παρίας!»

Η Ψευδαίσθηση της Αριστείας και ο Άχρηστος Φαγάς

Τί είναι λοιπόν η πραγματική αριστεία σήμερα; Στις μέρες μας η πραγματική αριστεία φαίνεται να είναι η αποφοίτηση από γνωστά πανεπιστήμια αμφιβόλου παραγωγής πνευματικής γνώσης αλλά εξαιρετικού μάρκετινγκ (Πανεπιστήμιο με πελάτες – φοιτητές, υπαλλήλους καθηγητές και εταιρείες χρηματοδότες όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Νόαμ Τσόμσκι), η χυδαία προβολή και επίδειξη του χρήματος μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η κακόγουστη προβολή προκλητικής ένδυσης που προκαλεί σεξουαλική διέγερση αλλά όχι ερωτισμό, οι κακοί τρόποι και η αλαζονεία, η εκμηδένιση της προσπάθειας και ειδικά της πνευματικής, τα κουτσομπολιά, η έλλειψη παιδείας, η τάση να εξισώνονται όλοι προς τα κάτω της μάζας ενώ οι ελίτ να μένουν στο απυρόβλητο. 

Η αλαζονεία αυτή δημιουργεί ένα πλέγμα αυταρχισμού το οποίο επιβάλλεται από πάνω και άκριτα υιοθετείται από τους κάτω οι οποίοι αλληλοελέγχονται καθιστώντας κατ’αυτό τον τρόπο ευκολότερο τον έλεγχο από την εξουσία των ελίτ. Από την άλλη, οι ελίτ εντείνουν κι άλλο τον έλεγχο μέσω της ψηφιακής παρακολούθησης (τεχνητή νοημοσύνη, ηλεκτρονικό φακέλωμα, ψηφιακό νόμισμα, κάμερες παντού, βιομετρικά στοιχεία) επεμβαίνοντας ακόμα και στις πιο προσωπικές λεπτομέρειες της ζωής κάθε ανθρώπου. 

Δημιουργείται λοιπόν ένα ασφυκτικό πλέγμα παρακολούθησης το οποίο ο άνθρωπος συνηθίζει σιγά σιγά σαν τον βάτραχο που βράζει στο σύνδρομο του βάτραχου. Το σχετικό σύνδρομο αναφέρει: « Ο βάτραχος, όταν τοποθετηθεί σε νερό που θερμαίνετε σταδιακά, προσπαθεί συνεχώς να προσαρμόσει τη θερμοκρασία του για να ανταπεξέλθει στην αυξανόμενη θερμοκρασία του νερού. Το νερό αρχίζει να φτάνει στο σημείο βρασμού. Τότε ο βάτραχος, που δεν μπορεί πλέον να προσαρμοστεί, προσπαθεί να βγει έξω από το νερό. Αυτό δεν είναι εφικτό γιατί έχει εξαντλήσει όλη την ενέργεια του για να προσαρμοστεί στη θερμοκρασία του νερού. Ο βάτραχος δεν μπορεί να βγει και εντέλει βράζει στο νερό. Αυτό που τελικά σκότωσε το βάτραχο δεν είναι το βραστό νερό αλλά η απόφαση του βατράχου να προσπαθήσει να προσαρμοστεί με αποτέλεσμα να εξαντλήσει όλη την ενέργεια του.»

Η μάζα, όπως έλεγε και ο ΛεΜπον στην ψυχολογία των μαζών, εκτιμά τον αυταρχικό ηγέτη χάνοντας όμως τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά της και γινόμενη μια αποπροσωποιημένη μάζα. Ενας «άχρηστος φαγάς» (βλ. Χαράρι στο Homo Deus) και ως τέτοιος, θα πρέπει να οδηγηθεί σε απόσυρση αφού καταστεί πρώτα αντικείμενο πειραμάτων γενετικής τροποποίησης γνωστού αλλά ανομολόγητου σκοπού, πιθανόν της εξαφάνισης του.

Η Ελπίδα για Αλλαγή

Η ανθρωπότητα πλέον ελέγχεται από πονηρούς άρχοντες που θεωρούν ότι είναι άριστοι και ως τέτοιοι, θα πρέπει να ελέγχουν τους ανώριμους υποτακτικούς τους και να τους εξαφανίζουν όταν αυτοί δεν θα είναι χρήσιμοι παρά μόνο άχρηστοι φαγάδες. 

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι βρισκόμαστε πλέον σε ένα κρίσιμο σημείο όπου είτε θα αποφασίσουμε να αποκτήσουμε κριτική σκέψη και να γίνουμε πιο υπεύθυνοι απελευθερώνοντας τις ζωτικές και υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας μας (libérer les forces vitales όπως έγραφε ο Αξελός) αντί να τους αντιμετωπίζουμε ως παρίες. Τους ανθρώπους που έχουν την παιδεία (πραγματική και όχι αυτή των αγοραστών πτυχίων ή των αποκτηθέντων με τη βοήθεια κομματικών νεολαιών ως επιβράβευση της κομματικής πειθαρχίας), τη σοφία, την ανθρωπιά, την πνευματικότητα και το θάρρος, αυτούς πρέπει να αφήσουμε να αναδειχθούν παραμερίζοντας τα συμπλέγματα κατωτερότητας και την ανασφάλεια μας. Ας κλείσουμε την τηλεόραση, ας διαβάσουμε ένα βιβλία που θα μας κάνει να σκεφθούμε και ας έρθουμε σε επαφή με φίλους και ανθρώπους που θα εξελίξουν το πνεύμα μας. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ο χρόνος που μας έχει απομείνει είναι ελάχιστος. Θα το πράξουμε ή θα γίνουμε οι βάτραχοι που βράζουν αθόρυβα στο καυτό νερό;

 

 

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

 

Το Σώμα ως Φορητή Τουαλέτα: Μία Ιστορία Καπιταλιστικής Τρέλας

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

 «Το διαστρεβλωμένο γούστο είναι μια αρρώστια του πνεύματος»

Βολταίρος

Στο προηγούμενο κείμενο μου, «Η Ακόλαστη Βία στην Εποχή του Ψηφιακού Ναρκισσισμού»,  είχα αναφερθεί στο πως σταδιακά η κοινωνία μας βυθίζεται σε μία διαρκή παρακμή όπου η βία συνδέεται με τον ναρκισσισμό, προωθείται από την καταναλωτική κοινωνία και κανονικοποιείται ως τρόπος υπεροχής του ενός ανθρώπου έναντι των άλλων.

Porta potty parties (πάρτυ φορητής τουαλέτας) – η ακόλαστη βία

Ζωντανό παράδειγμα της ακόλαστης βίας είναι τα σοκαριστικά porta potty parties που πληροφορηθήκαμε από τα ΜΜΕ (Πρώτο Θέμα, Το Κουτί της Πανδώρας καπ.) ότι γίνονται κυρίως στο Ντουμπάι αλλά και αλλού. Στα «πάρτυ» αυτά κακοποιούνται νεαρές όμορφες γυναίκες, με τη θέλησή τους, μέσω βίαιων πράξεων (άγριοι ξυλοδαρμοί, εξαγωγές δοντιών, κρέμασμα με γάντζους) αλλά και με αφόδευση και ούρηση επάνω τους από άντρες.

Οι συμμετέχοντες υπογράφουν συμβόλαια μυστικότητας προκειμένου να εμποδιστεί η αποκάλυψη.

 Στο ΤικΤοκ κάποιες νεαρές διαφήμιζαν την πραγματική ή φανταστική συμμετοχή τους σε αυτά ως στοιχείο ανεξαρτησίας και μέσου απόκτησης οικονομικής ευμάρειας.

Απανθρωποίηση και Καπιταλισμός

Θα ήταν λίγο να λέγαμε ότι αποτελούν το  ζενίθ του σαδισμού, της αυτοταπείνωσης και της απανθρωποίησης. Ο άνθρωπος πλέον και ειδικά οι γυναίκες παύουν να έχουν ανθρώπινη ταυτότητα και γίνονται αντικείμενα χρήσης, ζωντανές νεκρές. «Πεθαίνετε , διότι σκοτώσατε το ΠΝΕΥΜΑ» όπως έγραψε και ο Περικλής Γιαννόπουλος. Στην εποχή του ακραίου καπιταλισμού που επιβάλλει τη μαζική φτώχεια όλα αγοράζονται. 

Οι νεαρές γυναίκες που συμμετέχουν σε αυτά τα σαδιστικά όργια, νιώθουν, πιθανόν, ότι δεν έχουν καμία άλλη αξία πέραν του καλλίγραμμου σώματός τους το οποίο, ως γνωστόν, δεν μπορεί να αντιδράσει στους νόμους της φύσης συνεπώς η φθορά του είναι αναπόφευκτη αλλά η τωρινή «οικονομική» του αξία είναι υψηλή. 

Αυτές οι γυναίκες με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση ταπεινώνονται προκειμένου να αποκτήσουν έστω και τη φήμη της πόρνης ή λόγω της μαζικής φτώχειας, να χρησιμοποιήσουν την ταπείνωση ως μέσο επιβίωσης. Οι δε άντρες που αρέσκονται και αισθάνονται ηδονή με τον εξευτελισμό των γυναικών υποκρύπτουν μία προσωπική τους ψυχολογική ανισορροπία (πιθανόν και εσωτερικές αντιφάσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητά τους) και αποτελούν κύριους  εκούσιους δρώντες της σύγχρονης ψυχοπαθητικής κοινωνίας. Είναι και θέλουν να είναι ψυχοπαθείς, ναρκισσιστικοί  σαδιστές και πληρώνουν αδρά για να το διαφημίσουν.

Ναρκισσισμός, Σαδισμός και ΤικΤοκ

Το παράδειγμα αυτό προβάλλεται και μέσω του ΤικΤοκ, όπως προανέφερα, το οποίο καλλιεργεί την επιφανειακή λογική και την εφήμερη διασημότητα, έστω και των δεκαπέντε λεπτών, όπως θα έλεγε ο Αντυ Γουώρχολ.

Τα porta potty parties  είναι συστημικές εκδηλώσεις σαδιστικής ικανοποίησης και μέσο επιβολής εξουσίας: η ακόλαστη βία γίνεται τρόπος ζωής. Η κοινωνία αντιδρά αμυδρά και μόνο σε επίπεδο κουτσομπολιού γιατί ο άνθρωπος έχει γίνει αντικείμενο και μάλιστα τουαλέτας, θα ήταν αφύσικο άλλωστε η κοινωνία να μιλά για είδη υγιεινής. Τα όρια μεταξύ των ανθρώπων έχουν καταργηθεί, όλοι έχουν εξισωθεί προς τα κάτω και ο καθένας μπορεί να κάνει στον άλλο ότι θέλει.

Η υποτίμηση και η απαξίωση έχουν γίνει πλέον η καθημερινή νόρμα το να υποτιμάς τον άλλο έχει γίνει κοινωνικά επιτρεπτό. Η απαξίωση είναι και το πέπλο της χαμηλής αυτοεκτίμησης, υποτιμώ τον άλλο για να αισθάνομαι ότι είμαι εγώ καλύτερος. Ο ατομικιστικός ανταγωνισμός στα φόρτε του αλλά με τη χειρότερη μορφή του.

Καλαισθησία ως αντίδραση στη Χυδαιότητα

Η χυδαιότητα και η ασχήμια που αποτελεί το εργαλείο έκφρασης της κυριαρχεί υποτάσσοντας τα πλήθη. Εχω ξανααναφερθεί στο πως η χυδαιότητα και η ασχήμια δεν είναι αισθητική κατάπτωση, αλλά αποτελούν εργαλεία της εξουσίας, συμπλέοντας απόλυτα με την αρχή του Κώστα Αξελού για την ανοικτή σκέψη, όπου το πολιτικο-κοινωνικό-αισθητικό αποτελούν αλλεπιδρώμενες όψεις του πραγματικού.Το γούστο, όταν διαστρέφεται, δεν αποτελεί μία απλή αισθητική εκτροπή αλλά καθίσταται πνευματική νόσος όπως είπε ο Βολταίρος, και η θεραπεία της νόσου γίνεται με την αντίσταση της σε αυτήν. Ισχύει αυτό που έγραψε ο Φιλίπ Σολλέρς δηλαδή ότι «η καλαισθησία σήμερα δεν είναι σύμβαση, αισθητισμός, συντήρηση. Η καλαισθησία σήμερα οδηγεί κατευθείαν στην κοινωνική εξέγερση».

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Αυτή την κοινωνική εξέγερση η εξουσία προσπαθεί να πατάξει μέσω της χυδαιότητας, της ασχήμιας, της απαξίωσης και της διαστροφής. Χρέος μας είναι σε κάθε καθημερινή μας πράξη να αναδεικνύουμε τον σεβασμό, την ευγένεια, τη διδασκαλία ενσυναίσθησης και της κριτικής σκέψης στα παιδιά και στους νέους,την άμιλλα αλλά και την αλληλεγγύη και σίγουρα  την καλαισθησία. Πιθανόν να είναι και αυτός ο τρόπος για μια ουσιαστική κοινωνική αλλαγή του τόπου μας προς το καλύτερο. Σε μία προσπάθεια καταγραφής και πιθανής οικοδόμησης οφείλουμε να φωνάξουμε ενάντια στη σήψη και να πράξουμε. Γιατί όπως έγραψε και ο Τάσος Λειβαδίτης:

 «κι αν κάποτε μ’άκουσαν να γαβγίζω ήταν για να δώσω έναν αέρα εξοχής στο δωμάτιο».

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Ψωροκώσταινα 2.0: Ο Εσωτερικός Εχθρός και η Αντίσταση της Νεολαίας

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Οι έννοιες βρίσκονται στον δρόμο, τα επιχειρήματα στα γεγονότα και ο λόγος στο δράμα στο οποίο οι άνθρωποι είναι δρώντες πριν γίνουν στοχαστές»

Αλέν Φινκελκρό

 

Το σύνθημα των σπουδαστών της Σχολής ΣΜΥΝ, σύνθημα δήλωση για την ελληνικότητα της Κύπρου και εναντίωσης στην Τουρκία στην παρέλαση της εθνικής μας εορτής της 25^ης Μαρτίου έδειξε ότι πράγματι οι έννοιες βρίσκονται στον δρόμο και τα επιχειρήματα στα γεγονότα.

Οι σπουδαστές εξέφρασαν αυτό που πιστεύει η πλειοψηφία των Ελλήνων τόσο της μητροπολιτικής Ελλάδας όσο και της Κύπρου. Αποτέλεσε δε έκπληξη γιατί ομολογουμένως τέτοιες ιδέες έστω και με τη μορφή στρατιωτικού συνθήματος δεν ήταν αναμενόμενες από τη νέα γενιά που από πολλούς έχει απαξιωθεί.

Το σύνθημα αυτό εξέφρασε ένα συλλογικό δράμα (την κατοχή του Βόρειου τμήματος της Κύπρου και την ηρωϊκή αυτοθυσία των Ισαάκ και Σολωμού) που προστίθεται στα πολλά συλλογικά δράματα που έχει ζήσει ο ελληνικός λαός στη σύγχρονη, και όχι μόνο, ιστορία. Δράμα που ακόμα και εάν δεν το έχει βιώσει κάποιος μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Είναι η «μετατραυματική μνήμη» που ανέφερε ο Μωρίς Χαλμπβαξ, μία συλλογική επανάκληση του τραύματος.

Στη σύγχρονη Ελλάδα, όπου έχει επιβληθεί μια αναγκαστική ουδετερότητα, μετριοπάθεια αλλά και αριστεία της μετριότητας, συνθήματα όπως αυτό έσπασαν τη σιωπή που έχουν επιβάλει οι κρατούντες και υπενθύμισαν δυνατά το γεγονός – τραύμα σε μια προσπάθεια δυναμικής υπέρβασης του.

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τον λόγο στο δράμα  του Φινκελκρό και πώς σχετίζονται όλα αυτά με τη χειραγώγηση ενός λαού. Η χειραγώγηση, ως γνωστόν, έχει δύο μορφές, είτε έχει τη μορφή της κολακείας είτε του υποβιβασμού. Στην Ελλάδα συμβαίνει το δεύτερο. 

Γενιές και γενιές μεγάλωσαν με την ιδέα της Ψωροκώσταινας, της πτωχής και συνάμα διεφθαρμένης Ελλάδας, χώρας τεμπέληδων  που είναι πάντα υποδεέστερη των δυτικών κρατών και που δεν έχει να επιδείξει τίποτα στη σύγχρονη ιστορία πέρα από χρεωκοπίες και εθνικές καταστροφές. 

Έχουμε λοιπόν την αντίφαση της λαμπρής ιστορίας και του θλιβερού παρόντος θυμίζοντας τον «εσωτερικό εχθρό» του Καστοριάδη, με άλλα λόγια, η ελληνική κοινωνία έχει αντιφάσεις που την υπονομεύουν εκ των έσω.  

Είναι ξεκάθαρο ότι ο λαός έχει μάθει στην ψυχολογία της καταπίεσης. Το αίσθημα του «έτσι είναι η ζωή και πως να την αλλάξεις», ο δισταγμός να διεκδικήσει τα δικαιώματα του ακόμα και για τα αυτονόητα, η παθητικότητα και η προσαρμογή στην καταπίεση αλλά και η αποδοχή της έχουν γίνει πλέον εθνικά χαρακτηριστικά. Αρκετοί έχουν μάθει να δικαιολογούν και την εξουσία που τους καταπιέζει ακόμα και να την επικροτούν. Δεν θα ξεχάσουμε το «Βάστα Σόιμπλε» της εποχής των Μνημονίων που κραύγαζαν στεντορείως οι υποστηρικτές των στραγγαλιστικών οικονομικών μέτρων.

Η συνεχής λιτότητα, ήδη από την εποχή της Μεταπολίτευσης με έξαρση όμως τα Μνημόνια και το σήμερα, αποτελεί και αυτή εργαλείο καταπίεσης, ο «τεμπέλης» λαός εξαναγκάζεται να κάνει δύο και τρεις κακοπληρωμένες δουλειές προκειμένου να επιβιώσει και έτσι η οποιαδήποτε άλλη σκέψη που θα σχετίζονταν με την ιστορία και τον πολιτισμό του αποκλείεται.

Η ψυχολογία της καταπίεσης, λοιπόν, δημιουργεί τις συνθήκες για τη μαθημένη αδυναμία. Οι κοινωνίες που έχουν μάθει στη χρόνια καταπίεση, συνήθως, παύουν να αντιστέκονται.

Οι νέες γενιές μαθαίνουν ελάχιστα για την ελληνική ιστορία ειδικότερα τη σύγχρονη, η γλώσσα βάλλεται – είναι της μόδας να αναμιγνύουμε αγγλικούρες με τα ελληνικά, η θρησκεία θεωρείται κάτι γραφικό, ο πολιτισμός προβάλλεται μέσω της ασχήμιας και της βλασφημίας βλ. έκθεση Σαγήνη του Αλλόκοτου ενώ αντίθετα οι Έλληνες συνθέτες όπως ο  Καλομοίρης,ο Σκαλκώτας,ζωγράφοι όπως ο  Κόντογλου, ο  Κοψίδης,  φιλόσοφοι όπως ο Αξελός, ο Καστοριάδης, ο Πουλαντζάς αλλά και άλλοι, θεωρούνται άγνωστες λέξεις. Καμία αναφορά σε λαμπρούς Έλληνες επιστήμονες του παρελθόντος (βλ. Γιώργος Παπανικολάου εφευρέτη του τεστ Παπ) και του παρόντος.

Ο δε λαός πρέπει να θεωρείται ότι δημιουργήθηκε ξαφνικά, ως δια μαγείας, και δεν έχει καμία ιστορική συνέχεια.  Η λήθη λοιπόν γίνεται πολιτικό εργαλείο και παραφράζοντας τον Αξελό θα έλεγα ότι η «Ελλάδα είναι πλέον πάρα πολύ φτωχή σε σκέψεις». Η εξουσία θέλει να ελέγχει τη μνήμη για να διαμορφώσει μία νέα εθνική ταυτότητα που είναι αυτή της  απολιτίκ μέτριας Ελλάδας η οποία γίνεται όλο και πτωχότερη τόσο υλικά όσο και πνευματικά και που οδεύει προς εξαφάνιση.

Ο πνευματικός κόσμος της χώρας, πλην ευτυχώς εξαιρέσεων που όμως αποτελούν και αυτοί μέρος του στρατού των σπάνιων διαβατών που αρχίζει να δημιουργείται, τηρεί βαριά σιωπή είτε γιατί δεν είναι πνευματικός άρα φτωχός και αυτός σε σκέψεις είτε γιατί απογοητευμένος από το σύστημα της μετριότητας προτιμά να παραμένει αφανής είτε γιατί αποτελεί μέρος αυτού του σάπιου συστήματος.

Οι σπουδαστές της ΣΜΥΝ είναι αυτό που αποκαλώ σπάνιοι διαβάτες, άνθρωποι με ήθος που  απέδειξαν ότι αρκετές φορές η πράξη προηγείται της σκέψης  και ότι μπορεί να υπάρξει αντίσταση στη μακροχρόνια καταπίεση προτρέποντας μας όλους να δράσουμε όπως μπορούμε μέσα από το περιβάλλον μας για να διατηρήσουμε την εθνική μας συνείδηση ως δημιουργική δύναμη και να συνεχίσουμε αυτό για το οποίο είμαστε ιστορικά ταγμένοι και δεν είναι άλλο από την προσφορά πολιτισμού τόσο σε εμάς όσο και στην ανθρωπότητα. Άλλωστε, όπως είχε υποστηρίξει ο Καστοριάδης όλα μπορούν να αλλάξουν γιατί είναι ανθρώπινα δημιουργήματα και όχι φυσικοί νόμοι αρκεί να υπάρχει δράση. Η ιστορία το έχει αποδείξει, οι αρχαίοι Αθηναίοι εφάρμοσαν και δημιούργησαν την άμεση δημοκρατία αντί να ακολουθήσουν αποκλειστικά τη μοναρχία. Ήρθε η σειρά μας τώρα να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία ως εργαλείο δράσης και αλλαγής γιατί αξίζουμε κάτι καλύτερο.

 

 Το κείμενο σε βίντεο. Πάτα εδώ!

 

 

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

©copyright Mastroianni Fotini 2025

Η Σαγήνη του Αλλόκοτου ως Πολιτική της Ασχήμιας

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Γύρω σου κάτι παράξενοι, αλλόκοτοι άνθρωποι, όπου και να σταθείς, αλλόκοτοι άνθρωποι κι άμα ζήσεις μαζί τους δύο τρία χρόνια, σιγά σιγά, δίχως να το καταλάβεις γίνεσαι αλλόκοτος κι εσύ».

Αντον Τσέχωφ – Ο Θείος Βάνιας

Σίγουρα ζούμε σε μία αλλόκοτη εποχή, μία εποχή μετάβασης σε κάτι άγνωστο. Η κοινωνία έχει γίνει και αυτή σε μεγάλο βαθμό αλλόκοτη, μία κοινωνία ψυχοπαθητική όπου η καταπίεση , η διαφθορά, ο ναρκισσισμός, η ακόλαστη βία  και η συλλογική κοινωνική αναισθησία είναι οι νόρμες αλλά όχι μόνο. Η ασχήμια και η χυδαιότητα είναι και αυτές με τη σειρά τους, αναπόσπαστο στοιχείο της. Η ομορφιά είναι απειλή γιατί προάγει τον πολιτισμό και γεννά ελπίδα.

Σε αυτό το πλαίσιο δεν  είναι τυχαίο ότι η έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη όπου ο βουλευτής κατέστρεψε τους άσχημους και βλάσφημους για την Ορθοδοξία πίνακες ζωγραφικής είχε τον τίτλο «Σαγήνη του Αλλόκοτου» . Ο καλλιτέχνης αφενός μέσω αυτών των πινάκων  ήθελε να προκαλέσει την προσοχή και να ξεχωρίσει σε έναν κόσμο φλύαρο όπου το φαίνεσθαι είναι πιο σημαντικό από την ουσία  και ίσως και να δηλώσει την κριτική του στην επικρατούσα θρησκεία αφετέρου χρησιμοποίησε την ασχήμια μέσω της βλασφημίας και όχι το κάλλος ως όχημα επιβολής. Η ασχήμια είναι αναπόσπαστο στοιχείο της χυδαιότητας που πάση θυσία πρέπει να επιβληθεί σε όλους. Άλλωστε όπως λέει ο Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ «η μέτρια ψυχή, γνωρίζοντας ότι είναι μέτρια, έχει το θράσος να διεκδικεί τα δικαιώματα της μετριότητας και να τα επιβάλλει παντού».

Η κίνηση του βουλευτή από την άλλη, ήταν μία κίνηση εκρηκτικής αντίδρασης ενάντια στη βλασφημία. Θα μπορούσε όμως να υποστηριχθεί ότι ήταν μία πράξη αντίστασης, έστω και άκομψης, στην ασχήμια. Μία πράξη παράλογη για έναν βουλευτή που επιβεβαιώνει, κατά κάποιον τρόπο, τον Τερτυλλιανό παραφράζοντας τον  από το «πιστεύω γιατί είναι παράλογο» σε «το κάνω επειδή είναι παράλογο» (facio quia absurdum). Το παράλογο λοιπόν ως αντίδραση στο αλλόκοτο και τα δύο συνθέτουν άλλο ένα κομμάτι της σύγχρονης ψυχοπαθητικής κοινωνίας.

Ο καλλιτέχνης προσπάθησε να προβάλλει και να προωθήσει το αλλόκοτο, το άσχημο και η φιλοξενία μίας έκθεσης που προωθεί την ασχήμια από έναν δημόσιο οργανισμό όπως είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη έχει μεγάλη σημειολογική σημασία όπως άλλωστε και όλο το γεγονός.

Η ασχήμια λοιπόν γίνεται εργαλείο. Δεν είναι μόνο οικονομικό εργαλείο των εταιρειών που προσπαθούν να μας πείσουν ότι όλοι είμαστε άσχημοι και ανεπαρκείς γι’αυτό και χρειαζόμαστε διαρκείς αισθητικές βελτιώσεις (πλαστικές επεμβάσεις, φίλτρα) αλλά και γενετικές (βιοτεχνολογία και γενετικές τροποποιήσεις)  προκειμένου να τελειοποιηθούμε αυξάνοντας τα κέρδη τους  αλλά και πολιτικό και φιλοσοφικό. Ο άνθρωπος θεωρείται  φύσει ατελής και μόνο η μετάβαση του στον Μετάνθρωπο θα τον τελειοποιήσει. Οι πίνακες που απεικονίζουν την Παναγία και τους Αγίους με αποκρουστική μορφή εκφράζουν αυτό το μήνυμα δηλαδή ότι ο άνθρωπος ως δημιούργημα του Θεού είναι ατελής και αποκρουστικός και αφού είναι κατ’εικόνα και καθ’ομοίωσιν του Θεού ο ίδιος ο Θεός είναι ατελής και αποκρουστικός άρα δεν αξίζει να Τον πιστεύουν όσοι θέλουν να είναι  στο πνεύμα της εποχής και που θέλει να μας δείξει πόσο άσχημοι είμαστε, πόσο μικροί γι’αυτό και χρήζουμε βελτίωσης.

Προβάλλεται και προωθείται λοιπόν ένα διαρκές αίσθημα μειονεξίας που στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι γνωστό εργαλείο χειραγώγησης. Η ασχήμια λοιπόν ως εργαλείο χειραγώγησης και υποτίμησης. Άσχημοι άνθρωποι θα έχουν και άσχημη τέχνη, δεν μπορούν να περιμένουν άλλωστε κάτι καλύτερο. Οι άσχημοι άνθρωποι δεν θα πρέπει να έχουν ελπίδα, θα είναι μόνιμα κατώτεροι και υποτελείς. Η ελπίδα τους είναι να γίνουν όμορφοι μέσω τεχνητών βελτιώσεων και όχι μέσω της αναζήτησης της εσωτερικής ομορφιάς που προσφέρει η προσέγγιση με το Θείο. Ο άνθρωπος δεν θα πρέπει να έχει καμία ελπίδα γι’αυτό και θα πρέπει διαρκώς να τροφοδοτείται με ασχήμια και χυδαιότητα.

Ειδικά στην Ελλάδα, μία χώρα που ανέδειξε το κάλλος ως στοιχείου του πολιτισμού της, η προώθηση της ασχήμιας είναι μία ευθεία βολή εναντίον της εθνικής ταυτότητας. Δεν θα πρέπει να είναι «ωραίος σαν Ελληνας» αλλά άσχημος, κακότροπος και μίζερος άρα δεν θα είναι Έλληνας. Η ομορφιά της κλασικής και της βυζαντινής Ελλάδας πετάγεται στον κάλαθο των αχρήστων.

Η Αισθητική Επανάσταση στην οποία έχω αναφερθεί σε παλαιότερο κείμενο μου μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης αλλά απαιτεί την ενεργή συμμετοχή μας. Είναι η στροφή προς το ωραίο και η χρήση της αισθητικής ως αντίδραση στην παρακμή, στην ανηθικότητα, στον μηδενισμό και στην κουλτούρα της ασχήμιας που μας επιβάλλει ο καταναλωτισμός.

Η αποφυγή της ασχήμιας είναι μία πράξη αντίστασης στο αλλόκοτο και διατήρησης της εθνικής μας ταυτότητας. Οσον αφορά την τέχνη μπορούμε να αγνοούμε «καλλιτέχνες» εργαλεία της εξουσίας της ασχήμιας και να ενισχύουμε αυτούς που είναι δημιουργικοί και προωθούν την ομορφιά. Ανήκουν και αυτοί στους σπάνιους διαβάτες δηλαδή στους διαβάτες που με το ήθος τους και την αντίδραση τους  στην ψυχοπαθητική κοινωνία θα βοηθήσουν και όλους τους υπόλοιπους να ξεφύγουν από το τέλμα και να οδηγηθούμε όλοι μαζί στην Αναγέννηση που, εάν και δεν φαίνεται ακόμα, είναι προ των πυλών αρκεί αυτές τις πύλες να τις κρούσουμε με τη στάση μας.

 

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ

Αντίσταση στη Χυδαιότητα: Η Αισθητική Επανάσταση

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«Ειδήσεις. Νέος βιασμός. Παιδί δολοφονήθηκε. Πόλεμος κάπου. Χιλιάδες θέσεις εργασίας πάνε. Αλλά αυτά δεν μας νοιάζουν, ο βασιλιάς γιορτάζει τα γενέθλια του».

Σάρα Κέην – Η αγάπη της Φαίδρας

Γιατί όμως μας νοιάζουν τα γενέθλια του βασιλιά; Μήπως τα ΜΜΕ μας αναγκάζουν να μας ενδιαφέρουν τέτοια ανούσια θέματα;  

Είναι προφανές ότι η προβολή τέτοιων ειδήσεων αποτελούν μέρος της χυδαιότητας των συστημικών μέσων μαζικής ενημέρωσης που αποτελούν, με τη σειρά τους,  σημαντικό τμήμα της ψυχοπαθητικής κοινωνίας στην οποία είχα αναφερθεί στο κείμενο μου «Διαφθορά – η νέα ηθική». 

Η περιρρέουσα χυδαιότητα την οποία προβάλλουν και επιβάλλουν τα μέσα αποτελεί πλέον τρόπο ζωής. Τα πάντα εκχυδαΐζονται. Χυδαιότητα είναι η επικράτηση ενός ακαλαίσθητου μαζικού στυλ με στοιχεία πορνείου, η έλλειψη καλών τρόπων αλλά  κυρίως η εμπορευματοποίηση των ηθικών αξιών.

Οι πολιτικοί αλλά και εκκλησιαστικοί ταγοί σχολιάζουν το ντύσιμο και την κόμμωση πενθούντων γονέων αγνοώντας αυτό που έχει επισημάνει ο Μπερτράντ Μπυφόν « αν ένα πράγμα ή άτομο έχει προσόντα, οι χυδαίοι τα υποτιμούν, τα αρνούνται ή τα κρύβουν και εξετάζουν μόνο τα ελαττώματα του». Οι "χυδαίοι" στη συγκεκριμένη περίπτωση ακόμα και την προσεγμένη εμφάνιση την θεωρούν ελάττωμα (!), ένα στοιχείο που δεν θα έπρεπε να συνυπάρχει με το πένθος λες και το πένθος δεν είναι ψυχικό αλλά θα πρέπει να είναι επιφανειακό και στερεοτυπικό όπως είναι οι ίδιοι. Το πένθος το ταυτίζουν  με την ασχήμια και όχι με την ομορφιά της αιώνιας ζωής και την τιμή στον νεκρό που αποδίδει η προσεγμένη εμφάνιση των ζώντων.

Η εμφάνιση των πενθούντων χρησιμοποιήθηκε από τους ταγούς και ως μέσο επιβολής του αυταρχισμού. Επεμβαίνουν και υπαγορεύουν  πως πρέπει να συμπεριφέρεται ένας πολίτης όταν πενθεί, ειδικά μία μητέρα.  Παρατηρούμε δηλαδή την εργαλειοποίηση  της χυδαιότητας από τον αυταρχισμό  αναδεικνύοντας τη ως μέσο κοινωνικής χειραγώγησης πίσω από μία ρηχή ηθικολογία. O tempora o mores!

Κάποιοι από τους ταγούς  υποστήριξαν  ότι το πένθος θα αποτελέσει εμπόδιο στον τουρισμό, δεν θα έρθουν τουρίστες, με άλλα λόγια, στη χώρα γιατί η κοινωνία πενθεί ενώ οι ιθαγενείς θα έπρεπε να είναι συνεχώς χαρωποί (όπως πράττει μία καλή Μπανανία) ως άλλοι παλιάτσοι  προς τέρψη των τουριστών. Όλα στον βωμό του Μαμωνά λοιπόν. Στον βωμό αυτό δεν υπάρχουν ηθικοί φραγμοί, αισθητική, καλή συμπεριφορά, ενσυναίσθηση. Υπάρχει μόνο το κέρδος, ο ατομικισμός και η απαραίτητη συνακόλουθη χυδαιότητα.

Ένα μεγάλο μέρος του καλλιτεχνικού κόσμου ακολουθεί, δεν υπάρχει καλλιτεχνική παραγωγή υψηλής ποιότητας. Τραγουδίστριες περιφέρουν τη γυμνή τους σάρκα με στόχο να προκαλέσουν την προσοχή και σίγουρα όχι να σαγηνεύσουν, ακόμα και πιανίστες κλασικής μουσικής εμφανίζονται με σεξουαλικό ντύσιμο λερώνοντας έτσι τα μάτια μας και εμποδίζοντας τα αυτιά μας, το μυαλό μας και την καρδιά μας να απολαύσουν τη μουσική. Καθίστανται οι καλλιτέχνες γυναίκες με τρόπους άξεστους και γλώσσα μαινάδας για να παραφράσω τη ρήση του Σενέκα για τη γυναίκα του Σωκράτη. 

Τα παραπάνω δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά στην κοινωνία μας, καλλιεργούνται με συστηματικό τρόπο τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η χυδαιολογία εναντίον των διανοούμενων (οι κουλτουριάρηδες), η προώθηση των μπουζουκιών, η διαφήμιση της επίδειξης και της αλαζονείας μέσω της προβολής μίας συγκεκριμένης εμφάνισης και συμπεριφοράς από περιοδικά ποικίλης ύλης είναι κάποιοι από τους λόγους που φτάσαμε εδώ.

Σήμερα, όμως,  το φαινόμενο έχει γίνει πολύ έντονο, ξέφρενο,  έχουν πέσει και οι τελευταίες μάσκες.  Οι παράγοντες είναι πολλοί, η οικονομική κρίση για παράδειγμα σε συνδυασμό με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση που προκαλεί απώλεια των θέσεων εργασίας και δυστυχώς όχι αναπλήρωση τους, η συνειδητοποίηση του ανθρώπου ότι το μέλλον του είναι αβέβαιο και αρκετά ζοφερό τον ωθούν στη χυδαιότητα ως μέσο ανάδειξης του εαυτού και ύπαρξης ακόμα και  οικονομικής επιβίωσης. 

Η δημιουργία του Only Fans για παράδειγμα και η συμμετοχή σε αυτό για οικονομικό προσπορισμό αναδεικνύει την εμπορευματοποίηση της σεξουαλικότητας, τη χυδαιότητα αλλά και την κρυμμένη απελπισία. Την απελπισία της οικονομικής πίεσης και της κοινωνικής απομόνωσης του ανθρώπου που μέσα από μία οθόνη βλέπει και προσπαθεί να ικανοποιηθεί ερωτικά αποφεύγοντας την εγγύτερη επαφή.

Αυτή η χυδαιότητα των ταγών της ψυχοπαθητικής κοινωνίας διαπερνά όπως είδαμε τα πάντα. Διαφήμιση της σεξουαλικής συμπεριφοράς, επίδειξη γυμνού κρέατος αναγκάζοντας τους πάντες να το βλέπουν είτε το θέλουν είτε όχι, επιβολή της αγένειας ως εργαλείο κοινωνικής επικοινωνίας και συνδιαλλαγής είναι κάποιες από τις εκδηλώσεις της χυδαιότητας όπως και ο ναρκισσισμός και η αλαζονεία. Η αλαζονεία του ανθρώπου που δεν έχει ιστορική προέλευση, δεν ανήκει σε κάποια κοινωνία αλλά ανήκει μόνο στον εαυτό του και προσπαθεί τον χυδαίο αυτόν εαυτό να τον επιβάλλει στους άλλους.

Ποιά μπορεί να είναι η αντίδραση μας σε όλα αυτά; Μπορούμε να ακολουθήσουμε τη ρήση του Οράτιου «μισώ τον χυδαίο βέβηλο και τον αποφεύγω» και να αποφύγουμε τους χυδαίους. Αρκεί όμως κάτι τέτοιο; Όχι, δυστυχώς, η αποφυγή είναι το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο είναι η συλλογική αντίδραση μέσω της αισθητικής «επανάστασης». 

Της επαναφοράς μίας αισθητικής καλών τρόπων και εμφάνισης (ναι, να φροντίζουμε την εμφάνιση μας ακόμα και όταν πενθούμε ή μάλλον κυρίως τότε άλλωστε η ευαισθησία στο ωραίο αυξάνει και την ηθική ευαισθησία), ενσυναίσθησης , συλλογικότητας και σεβασμού μέσα από την προσωπική στάση ζωής. Ας προσπαθήσουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας (όχι όμως ματαιόδοξα ως άλλοι Ντόριαν Γκρέι), να είμαστε ευγενικοί προς τους άλλους και κυρίως να επιδεικνύουμε τη μέγιστη ευγένεια καθημερινά (ουσιαστικά με ενσυναίσθηση και κοινωνική αλληλεγγύη και όχι υποκριτικά)  είτε είναι στο σπίτι μας είτε στον χώρο εργασίας. Ευγένεια που σημαίνει ανθρωπιά. Ας απομονώσουμε τους χυδαίους μέσω της κοινωνικής κατακραυγής και αποφυγής.

Η αισθητική επανάσταση δεν είναι μία ελιτίστικη στάση είναι η στροφή προς το ωραίο που μπορεί να έχει ευρεία πολιτική και κοινωνική διάσταση. Αντικείμενο της είναι η αλλαγή της προσωπικής στάσης τόσο ιδιωτικά όσο και στον δημόσιο χώρο. Η αισθητική μπορεί να είναι μία αντίδραση στην κουλτούρα του καταναλωτισμού αλλά και αντίσταση στον μηδενισμό και στην παρακμή όπως υποστήριζε ο Νίτσε. Η αισθητική από μόνη της μπορεί να οδηγήσει σε θεσμικές παρεμβάσεις σε διάφορους τομείς βλ. αρχιτεκτονική κτλ. αρκεί αυτοί που επιθυμούν να ηγηθούν και να διοικήσουν να είναι και οι ίδιοι λάτρεις της.

Η αισθητική επανάσταση δεν θα λύσει όλα τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου όπως δεν έκαναν και άλλα αντίστοιχα κινήματα στο παρελθόν βλ. Ρομαντισμός.  

Ωστόσο όπως ο Ρομαντισμός αντιτάχθηκε στον ορθολογισμό και εισήγαγε νέες αισθητικές αξίες έτσι και η σύγχρονη αισθητική επανάσταση, εάν και σε διαφορετικό ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, αντιτάσσεται στη χυδαιότητα με τον σεβασμό, την ευγένεια και την ανθρωπιά που θα προωθήσει θα συμβάλει στη δημιουργία μίας συλλογικής και όχι ατομικής συνείδησης ενός υπερδιογκωμένου Εγώ και μέσα από αυτή θα επέλθει και η αλλαγή. Η κατάργηση του αλαζονικού Εγώ θα βοηθήσει στην πνευματική αναγέννηση. Η αισθητική συνείδηση μπορεί να αναπτύξει και ηθική συνείδηση, γιατί σύμφωνα με τον Καντ, η ενασχόληση με το Ωραίο (επαναλαμβάνω όχι με την έννοια της ματαιοδοξίας)  μας εκπαιδεύει να σκεφτόμαστε πέρα από τον εαυτό μας και να εκτιμάμε την αρμονία και την ανιδιοτέλεια.

Αλλωστε ας θυμηθούμε και τους αρχαίους Αθηναίους που συζητούσαν τα προβλήματα τους στην Αγορά όλοι μαζί χωρίς διάθεση επιβολής και ανούσιας προβολής ενώ υποστήριζαν  το Καλόν Καγαθόν δηλαδή ότι η ομορφιά είναι και εσωτερική αρετή. Ο έρωτας για το Καλό και το Ωραίο οδηγεί την ψυχή στην ανώτερη γνώση όπως μας δίδαξε ο Πλάτωνας.

Στις ημέρες μας τα κοινωνικά μέσα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν τον ρόλο της Αγοράς ωστόσο, αυτό που παρατηρούμε είναι ότι χρησιμοποιούνται ως μέσο ναρκισσιστικής επίδειξης και δυστυχώς και λογοκρισίας. Συνεπώς η Αγορά θα μπορούσε να είναι μέσα από τις δικές μας μικρές ομάδες στους χώρους που ανήκουμε εάν και ο χώρος θα μπορούσε να είναι κάτι απλό όπως για παράδειγμα μέσω παρεμβάσεων στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, μία εβδομαδιαία συνάντηση ανταλλαγής απόψεων ή λέσχες ανάγνωσης κειμένων για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και κυρίως ολοσχερή εγκατάλειψη της τηλεθέασης.

 Μία τέτοια επαναφορά στις ημέρες μας αποτελεί πλέον ριζοσπαστική κίνηση διαφοροποίησης και αντίστασης στην ομοιογενοιοποίηση όλων προς το χείριστο. Δεν αρκεί να αποδεχόμαστε ότι η ζωή είναι οικτρή και να αποφασίζουμε να την περάσουμε αναλογιζόμενοι την, όπως έλεγε ο Αρθουρ Σοπενάουερ, αλλά οφείλουμε με τις δικές ενέργειες να την αλλάξουμε.

 

 

 

Εγγραφείτε για να λαμβάνετε πρώτοι τα κείμενά μου: Κάντε κλικ εδώ