Οικονομικό Σπουδαστήρι

Οικονομικό Σπουδαστήρι
Γι'Αυτούς που Θέλουν Εξειδίκευση
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ηγέτης. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ηγέτης. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή 18 Μαΐου 2018

Για τον Ανεύθυνο Διευθυντή Φταίνε Πάντα οι Εργαζόμενοι!

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ως γνωστόν, οι διευθυντές/ριες κατέχουν τις ανώτερες θέσεις στην ιεραρχία της επιχείρησης, είναι με άλλα λόγια, οι ηγέτες της. Ανταποκρίνονται όμως στον ρόλο τους;
Στην Ελλάδα (και όχι μόνο) έχουμε ακούσει ιστορίες για διευθυντές/ριες που είναι ακατάλληλοι για τη θέση τους την οποία αντιλαμβάνονται ως απλή ανάθεση καθηκόντων στους υφιστάμενους και τίποτε άλλο.  Αρκετές φορές ακόμα και η λήψη αποφάσεων μετατίθεται στους υφιστάμενους οι οποίοι φέρουν και την πλήρη ευθύνη. Έχουμε δει δε περιπτώσεις όπου ο διευθυντής να μην μπορεί να εκπαιδεύσει τους εργαζόμενους στα βασικά τους καθήκοντα γιατί δεν είναι γνώστης του αντικειμένου στο οποίο προΐσταται (!). Ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι υφιστάμενοι έχουν μεγαλύτερη γνώση του αντικειμένου από τον διευθυντή (!).
Close Up Photo of a Person Wearing Suit Jacket
Είναι προφανές ότι δεν γίνεται αντιληπτό (σκόπιμα;) ότι ο διευθυντής φέρει πλήρη ευθύνη για τα αποτελέσματα της ομάδας του και ότι εάν κάτι δεν πάει καλά τότε είναι αυτός/ή που  κάνει κάτι λάθος. Θα πρέπει να ερευνήσει γιατί έγινε το λάθος και να μάθει από αυτό και όχι να κατηγορεί και να μεταφέρει την ευθύνη στους υφιστάμενους. Εάν δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνες, τότε ποιος είναι ο ρόλος του; Για ποιο λόγο παίρνει τον υψηλότερο και πολλές φορές παχυλότατο μισθό του; Δεν γνώριζε ότι οι υψηλότερες θέσεις πέραν του μισθού έχουν και μεγαλύτερες ευθύνες; Δεν γνώριζε ότι είναι υπεύθυνος και για τα καλά και για τα κακά της ομάδας;
Paper Boats on Solid SurfaceΟ διευθυντής/ηγέτης πρέπει να είναι ανθρώπινος, ειλικρινής, ήρεμος, να σέβεται τους εργαζόμενους για να τον σέβονται κι αυτοί.  Η ηγεσία μιας ομάδας δεν είναι εύκολη υπόθεση και προϋποθέτει την ύπαρξη ενσυναίσθησης. Η ομάδα αποτελείται από ανθρώπους και ως εκ τούτου, υπάρχουν διάφορα προβλήματα που προκύπτουν από τον φόρτο εργασίας μέχρι τις διάφορες συγκρούσεις ή ακόμα και φθόνο. 
Ο ηγέτης οφείλει να συζητά τα προβλήματα με ειλικρίνεια χωρίς να είναι μνησίκακος και να «κουνά το δάκτυλο» και στη συνέχεια, να τα επιλύει. Θα πρέπει επίσης να είναι κοντά στον εργαζόμενο όταν αυτός έχει προβλήματα που επηρεάζουν την εργασία του όπως είναι τα προβλήματα υγείας, οικογενειακά κτλ.  Ναι, η δουλειά του διευθυντή είναι μία δουλειά με πίεση και ευθύνες που δεν μπορεί να τις απεμπολήσει, άλλωστε όπως λέει και ο λαός «το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι».
Είναι απορίας άξιον πως όμως η στάση αυτή, δηλαδή της αποφυγής ευθυνών και της έλλειψης πρωτοβουλιών από τα διευθυντικά στελέχη και από όλους όσους ηγούνται (των πολιτικών συμπεριλαμβανόμενων), φαίνεται να επικροτείται από το σύστημα. Για την αποτυχημένη ηγεσία βλέπουμε να μεταφέρονται οι ευθύνες στους εργαζόμενους ακόμα και σε λαούς (!). Έχουμε δει το σφυροκόπημα στην κυριολεξία από τα ΜΜΕ για τον ελληνικό λαό και την ευθύνη του στη δημιουργία της «κρίσης» χωρίς όμως ποτέ να έχει γίνει μία σοβαρή συζήτηση για τις ευθύνες της ηγεσίας διαχρονικά. Το ίδιο συμβαίνει και για τα ανώτερα στελέχη του δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα. 
Η λογική του «δεν φταίω εγώ αλλά όλοι οι άλλοι» πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει. Είναι η «λογική» της πλήρους ανευθυνότητας. Οι ηγέτες, όπου και εάν βρίσκονται, πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να είναι ειλικρινείς όσον αφορά τις αστοχίες τους, ειλικρινείς τόσο στους υφιστάμενους όσο και στους ανώτερους (τυπική συμπεριφορά του ανεύθυνου διευθυντή είναι να είναι τυραννικός στους υφιστάμενους και δουλικός στους ανώτερους – άλλο ένα δείγμα εσωτερικής ανασφάλειας και έλλειψης ήθους)Μόνο έτσι θα καταφέρουν να δημιουργήσουν εμπιστοσύνη και όταν υπάρχει εμπιστοσύνη λύνονται ευκολότερα τα προβλήματα. Η ειλικρίνεια προϋποθέτει αυτοσεβασμό, ήθος και αίσθηση της ευθύνης απέναντι στους ανώτερους, στους υφιστάμενους ή στον λαό εάν μιλάμε για πολιτικούς. 
Ο διευθυντής προσλήφθηκε, ο πολιτικός ψηφίστηκε γιατί θεωρήθηκε καλύτερος από κάποιους άλλους. Πρέπει να αποδείξουν λοιπόν ότι η επιλογή αυτή ήταν ορθή και ότι έχουν ικανότητες που πραγματικά τους κάνουν καλύτερους από τον ανταγωνισμό τους. 
Φωτεινή Μαστρογιάννη
Τα ψέματα και η υποκριτική συμπεριφορά μπορεί να χειραγωγούν τους άλλους, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα όμως «ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον», η έλλειψη πραγματικών ικανοτήτων αποκαλύπτεται, μένει όμως να δούμε εάν η ανευθυνότητα θα παύσει να είναι μία τυπική συμπεριφορά διευθυντών και γενικότερα ηγετών, μία συμπεριφορά που αντί να τιμωρείται αντίθετα επικροτείται.




Τρίτη 22 Αυγούστου 2017

Είσαι πρόβατο ή αετός;

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ένας ηγέτης είναι έμπορος ελπίδας.

Στην άκρως επίκαιρη παρατήρηση «δεν υπάρχει ηγέτης» τίθεται όμως και η εξής ερώτηση: Τι είδους ακόλουθοι είμαστε για να δούμε τι ηγέτη θέλουμε ή μπορούμε να αναδείξουμε.

Ας δούμε όμως πρώτα τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει κάποιον να ακολουθήσει έναν ηγέτη και έτσι να καταλάβουμε γιατί οι σύγχρονοι ηγέτες έχουν ελάχιστους ακόλουθους.


Ναπολέων Βοναπάρτης

Ένα στοιχείο είναι ο σεβασμός που προκαλεί ένας ηγέτης. Εάν οι ακόλουθοι σέβονται τον ηγέτη τότε τον ακολουθούν ακόμα και εάν τα επιχειρήματά του δεν είναι ισχυρά αλλά εάν δεν τον σέβονται τότε μπορεί επίσης να τον ακολουθήσουν γιατί θεωρούν ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή ωστόσο θα αμφισβητούν την ικανότητα του να λαμβάνει τις σωστές αποφάσεις. Σε αυτή την περίπτωση, οι ακόλουθοι επικαλούνται την φράση: «Με αυτόν που μπλέξαμε, ο Θεός να βάλει το χέρι του». 

Ένα άλλο στοιχείο είναι η εμπιστοσύνη. Πώς μπορεί να δημιουργήσει ένας ηγέτης εμπιστοσύνη; Με το να δείχνει ενδιαφέρον για τους ανθρώπους του και κυρίως να είναι έντιμος και να λέει την αλήθεια.

Πολλές φορές οι άνθρωποι αποφασίζουν να ακολουθήσουν έναν ηγέτη γιατί τους αρέσει. Οι ηγέτες που αρέσουν είναι αυτοί που δείχνουν καλοσύνη, μοιάζουν με τον μέσο άνθρωπο και δεν ντρέπονται να δείξουν τα τρωτά τους σημεία αρκεί αυτά να μην εμποδίζουν την ικανότητά τους να ηγούνται. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αμερικάνοι πρόεδροι έχουν κατοικίδια τα οποία και φροντίζουν να δείχνουν σε αρκετές φωτογραφίες, θέλοντας έτσι να τονίσουν την «ανθρώπινη» πλευρά τους και την καλοσύνη τους γιατί οι περισσότεροι πιστεύουν ότι ένας άνθρωπος που αγαπά τα ζώα είναι ένας καλός άνθρωπος.

Εάν οι άνθρωποι θεωρούν ότι ο ηγέτης τους υποστηρίζει, καταλαβαίνει τους προσωπικούς τους στόχους, τότε είναι έτοιμοι, επίσης, να τον ακολουθήσουν. Υπάρχουν επίσης άνθρωποι, συνήθως οι πιο δημιουργικοί, που συνεπαίρνονται από την ιδέα. Ο ηγέτης αυτό που πρέπει να κάνει, σε αυτή την περίπτωση είναι να τους παρακινήσει μέσω ιδεών και οράματος.

Κάτι που συνήθως παραβλέπεται από πολλούς σύγχρονους ηγέτες (εάν δεν γελοιοποιείται ανόητα από μερικούς) είναι η πνευματικότητα με την έννοια της θρησκευτικότητας. Οι άνθρωποι επιθυμούν να φύγουν από μία κατάσταση άγχους και φόβου και να μεταβούν σε μία κατάσταση ειρήνης και χαράς και η πνευματικότητα/θρησκευτικότητα τους βοηθά. Θέλουν καλύτερες συνθήκες ζωής αλλά και μία κοινωνική δομή και ασφάλεια. Οι πνευματικοί ακόλουθοι δείχνουν ενσυναίσθηση, ταπεινότητα η οποία υποδηλώνει την ισότητα, αγάπη, θεωρούν τον άνθρωπο μέρος του όλου. Αυτού του τύπου οι ακόλουθοι μπορούν να ακολουθήσουν έναν ηγέτη που πρεσβεύει τα παραπάνω μέσω της ενσωμάτωσης αξιών και συναισθημάτων όπως είναι η «ανθρωπιά» στο επιχειρηματικό ή πολιτικό περιβάλλον.

Δυστυχώς, σχεδόν όλα από τα παραπάνω εκλείπουν από τους σημερινούς ηγέτες. Ο προβληματισμός τίθεται στους ακόλουθους. Ποιοι είναι αυτοί οι ακόλουθοι που προωθούν τέτοιους ηγέτες;
Θα δανειστώ την τυπολογία του Weiss (1996) για τους ακόλουθους και που θεωρώ ότι ισχύει σε κάθε περιβάλλον επιχειρηματικό, πολιτικό, κοινωνικό που απαιτεί οργάνωση που πάνω σε αυτή βασίστηκε και η τυπολογία της Kellerman.

Υπάρχει ο ακόλουθος Αετός

Ο Αετός είναι παραδειγματικός. Τα φέρνει όλα εις πέρας με άριστο τρόπο, συνεργάζεται πολύ καλά και παρέχει ευφυή υποστήριξη αλλά και θέτει εξίσου ευφυή προβλήματα στον ηγέτη.

Έχουμε τον ακόλουθο Κουκουβάγια. Αυτός είναι ο ακόλουθος της πιάτσας. Τα καταφέρνει καλά, είναι καινοτόμος, συνεργάζεται άριστα με τους άλλους και επιλύει τις συγκρούσεις.

Το Λιοντάρι – ακόλουθος είναι παθιασμένος ακτιβιστής, τολμηρός, εκφέρει την άποψή του ελεύθερα και όταν αποφασίζει να ενταχθεί κάπου το κάνει υποστηρίζοντας με πάθος τον ηγέτη και την οργάνωση.


Ο Κομφουκιανός Κιρίνος 






Ο ακόλουθος Λευκό Περιστέρι 

είναι ο πνευματικός ακόλουθος που έχει ως σκοπό τη φιλανθρωπία και να φέρει την ειρήνη και την αγάπη στον κόσμο.






Η Καμήλα είναι ο υπομονετικός ακόλουθος, ο παθιασμένος σχεδόν στα όρια του φανατικού για την οργάνωση/επιχείρηση/κόμμα.


 Η Καμήλα είναι ο τύπος του ακόλουθου που ολοκληρώνει τα έργα του και δεν αφήνει κάτι ημιτελές. Ως παράδειγμα της Καμήλας, αναφέρονται οι Ιάπωνες και Κορεάτες εργαζόμενοι (απέχουν μακράν από την ελληνική ιδιοσυστασία).






Aς δούμε τώρα έναν πολύ επίκαιρο τύπου ακόλουθο που μάλλον μας θυμίζει πολλούς που γνωρίζουμε που δεν είναι άλλος από το Πρόβατο. Είναι ο γιες μαν, ο παθητικός αυτός που είναι πλήρως εξαρτώμενος και δεν σκέπτεται καθόλου.

Επίκαιρη είναι όμως και η Χελώνα. 


Η Χελώνα είναι παθητική, δεν αναλαμβάνει ρίσκα και δεν τις αρέσει να συμμετέχει σε ομάδες.



Ο τελευταίος τύπος ακόλουθου είναι η Ύαινα

Αυτός είναι ο σκεπτόμενος και ανεξάρτητος ακόλουθος, δεν είναι πιστός στον ηγέτη αλλά είναι επιφυλακτικός. Εάν απομακρυνθεί από τον ηγέτη τότε μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε όλη την οργάνωση.


Συνεπώς, ανάλογα με τον τύπο ακόλουθου που είμαστε, επιλέγουμε και τον αντίστοιχο ηγέτη. Μήπως η έλλειψη ηγετών σημαίνει ότι μάλλον φταίμε κι εμείς που είμαστε «Πρόβατα» και «Χελώνες»;




Προτεινόμενα αναγνώσματα

Μαστρογιάννη, Φ. 2017.Γιατί δεν υπάρχει όραμα; Διαθέσιμο στο: <http://mastroyanni.blogspot.gr/2017/07/blog-post_25.html>

Μαστρογιάννη, Φ. 2016. Ο Ελληνας ηγέτης.Διαθέσιμο στο:<http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/03/blog-post_23.html>

Weiss JW (1996). Organizational behavior and change, West Publishing Company, USA.

Τρίτη 11 Ιουλίου 2017

Ο Μεγάλος Αδερφός και το Διαίρει και Βασίλευε

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η συμπεριφορά του κοπαδιού και η αναζήτηση σωτήρων χωρίς όμως την αντίστοιχη επίδειξη συνεργασίας και συλλογικότητας από την πλευρά του λαού είναι ένα από τα φαινόμενα που παρατηρούμε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης  αλλά ως φαινόμενο είναι πολύ παλιό και έχει αναλυθεί εκτενώς από πολιτικούς κοινωνιολόγους, γι’αυτό και δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση.

Ο Ρόμπερτ Μίκελς (Robert Michels)  αναφέρει ότι η πλειοψηφία θέλει να βρει κάποιον/α  να της λύσει τα προβλήματα  και να την καθοδηγεί. Η ανάγκη αυτή μπορεί να την οδηγήσει σε λατρεία και ηρωοποίηση του όποιου ηγέτη. Ο Μίκελς θεωρεί ότι αυτή η ανευθυνότητα της μάζας (και κατ’επέκταση, θα πρόσθετα, η έλλειψη συλλογικότητας που επιδεικνύει) αυξάνεται και οφείλεται στην εκτεταμένη κατάτμηση της εργασίας αλλά και ειδικότερα όσον αφορά τα πολιτικά κόμματα στις διαφορές κουλτούρας και παιδείας των μελών τους.  

Στην έλλειψη συλλογικότητας και συνεργασίας των μαζών αναφέρεται και ο Γιούβαλ Νόα Χαράρι (Yuval Noah Harari) αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι οι Έλληνες κατακτήθηκαν από τους Ρωμαίους όχι γιατί δεν είχαν μυαλό αλλά γιατί οι Ρωμαίοι συνεργάσθηκαν με πιο αποτελεσματικό τρόπο (φαίνεται ότι η έλλειψη συνεργασίας των Ελλήνων είναι προαιώνιο κακό που δύσκολα θα αλλάξει).


Ενώ λοιπόν η μάζα δεν συνεργάζεται, αντίθετα οι ελίτ συνεργάζονται, είναι ενωμένες και μάλιστα επιδιώκουν να μην συνεργάζεται η μάζα (η γνωστή τακτική του διαίρει και βασίλευε). Εντυπωσιακό είναι, σύμφωνα με τον Χαράρι, ότι το καθεστώς Τσαουσέσκου δεν εξαφανίστηκε τελείως από τη Ρουμανία γιατί οι σημερινοί της ταγοί είναι πρώην μέλη του πρώην κομουνιστικού κόμματος της χώρας. Αυτό υποδηλώνει την αποτυχία των μαζών γιατί η αδυναμία τους να συνεργασθούν τους οδήγησε στην αποδοχή των «υπολειμμάτων» του κόμματος αντί μίας ριζικής ανατροπής της κατάστασης και στη δημιουργία μίας νέας. Παρά λοιπόν την οικονομική άνοδο της συγκεκριμένης χώρας το πολιτικό σύστημα έχει νοσηρές ρίζες και κατά συνέπεια μπορεί να επανακυλήσει σε διολίσθηση προς τα κάτω όπως ακριβώς έχει συμβεί και στην Ελλάδα επανειλημμένως.

Όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μίκελς, δημιουργούν την «επιθυμία» για αυταρχική ηγεσία, επιθυμία η οποία υπάρχει σε όλους τους λαούς αλλά θεωρεί ότι οι Γερμανοί επιζητούν στον ύψιστο βαθμό μία ισχυρή ηγεσία λόγω της φυσικής τους προδιάθεσης για υποταγή και πειθαρχία. Πέραν αυτού, εμπιστεύονται την εξουσία λόγω της πλήρους απουσίας κριτικής ικανότητας (στις ημέρες μας λόγω της συνεχούς πτώσης του πολιτισμικού επιπέδου, επιθυμητή πτώση από τις κυβερνώσες ελίτ για λόγους καθαρά διαχείρισης των μαζών, η κριτική ικανότητα λείπει από πολλούς).

Αντίστοιχα ο Γιούβαλ Νόα Χαράρι αναφέρει τους λόγους που ο Τσαουσέσκου, αυτός ο αυταρχικός ηγέτης της Ρουμανίας, παρέμεινε στην εξουσία.  Οι λόγοι αυτοί ήταν τρεις: ο πλήρης έλεγχος των ΜΜΕ, των συνδικάτων ακόμη και των αθλητικών σωματείων (τον ύψιστο ρόλο του ελέγχου της επικοινωνίας και της πληροφορίας από την πλευρά του ηγέτη για λόγους χειραγώγησης τονίζει και ο Ντουένες). Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι εμπόδισε τη δημιουργία αντιπάλων, πολιτικών κοινωνικών κτλ. οποιονδήποτε λοιπόν που θα μπορούσε να συνεργασθεί εναντίον του με στόχο τη ρήξη του. Ο τρίτος λόγος ήταν ότι βασίζονταν στην υποστήριξη των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων βλ. της Σοβιετικής Ένωσης και των υπολοίπων της Ανατολικής Ευρώπης.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι και η παρατήρησή του Μίκελς σχετικά με την αδιαφορία που επιδεικνύουν οι μάζες για την πολιτική ζωή.

Η αδιαφορία αυτή, ισχυρίζεται, αποτελεί εμπόδιο για την αύξηση της επιρροής των πολιτικών κομμάτων και θεωρεί ότι το πλήθος μπορεί να εγκαταλείψει τους ηγέτες όταν αυτοί ετοιμάζονται για πιο δραστικές ενέργειες. Τονίζει ότι για να επιτύχει μία κινητοποίηση είναι απαραίτητο το επιτελείο του ηγέτη να γνωρίζει πλήρως το ποιες θα είναι οι συνέπειες της αποτυχίας. Η μάζα όταν την εγκαταλείπει ο ηγέτης της (ή όταν αυτός /ή απομακρύνεται κάποιες φορές με βία) τρέπεται σε άτακτη φυγή γιατί δεν μπορεί να οργανωθεί από μόνη της και αυτός είναι και ο λόγος της αποτυχίας απεργιών και κινητοποιήσεων.

Ο ηγέτης προκύπτει από τις ίδιες τις περιστάσεις και η δουλειά του είναι ιδιαίτερα κοπιαστική, επίπονη και απαιτεί δεξιότητες όπως η συνεχής ενημέρωση αλλά και δεξιότητες ρήτορα προκειμένου να μεταφέρει τις ιδέες του και το πρόγραμμά του με σαφή τρόπο στον λαό (βέβαια στη χώρα μας έχουμε ζήσει το φαινόμενο πολιτικών ταγών που δεν έχουν βασικές γνώσεις και οι ρητορικές δεξιότητες είναι ανύπαρκτες σε αντίθεση με αυτό που τα ΜΜΕ προσπάθησαν να προβάλλουν δηλαδή ότι είναι ικανοί ηγέτες ή όταν δεν μπορούσαν να προβάλλουν τον επίλεκτο ως ηγέτη τον προέβαλλαν ως ικανό διαχειριστή σύμφωνα με τη σύγχρονη τάση που θέλει τα κράτη να διοικούνται ως εταιρείες).

Ο Γιούβαλ Νόα Χαράρι αναφέρει ότι οι μεγάλες κινητοποιήσεις/επαναστάσεις γίνονται από μία μικρή ομάδα ανθρώπων και αυτές οι ομάδες θα πρέπει να θέσουν το ερώτημα όχι το πόσοι τους ακολουθούν αλλά εάν αυτοί που τους ακολουθούν είναι διατεθειμένοι να εργαστούν συλλογικά.

Το θέμα της συλλογικότητας επανέρχεται όπως και το θέμα του ελέγχου της επικοινωνίας και της πληροφορίας για τη χειραγώγηση της μάζας που πολλές φορές γίνεται υπό το προσωπείο του υποτιθέμενου «ανθρωπισμού» που μόνο ανθρωπισμός δεν είναι αλλά προάγει τον πιο ακραίο αντιδραστικό και απολυταρχικό λόγο (πάντα ο αυταρχισμός και το «φίμωμα» των ελεύθερων φωνών είχε ως στόχο την υποδούλωση και τον έλεγχο).  

Ενδεικτικό του περιορισμού του ελεύθερου λόγου είναι η έρευνα του κοινωνιολόγου Φρανκ Φρουέντι (Frank Fruedi) για την κατάσταση στα Πανεπιστήμια όπου ο ελεύθερος λόγος έχει περιορισθεί και υπάρχει μία στροφή στον αυταρχισμό μέσω αφενός του ελέγχου των ελεύθερων φωνών αφετέρου με την αντιμετώπιση των φοιτητών ως παιδιών και όχι ως ενηλίκων.  

Ως παιδιά βλέπουμε να αντιμετωπίζονται όμως και ολόκληροι λαοί με γονείς τους πολιτικούς οι οποίοι παίρνουν μεν αυστηρά οικονομικά μέτρα αλλά αυτό είναι για το «καλό» τους ενώ το καλό είναι αδιευκρίνιστο. Τουναντίον προβάλλεται το «κακό» του τύπου «εάν δεν κάνετε αυτά που σας λέμε, θα καταστραφείτε κτλ».

Υπάρχει λύση; Για να υπάρξει θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μόνο μέσω της συλλογικότητας μπορεί να επιτευχθεί αλλαγή και όχι μέσω του διαίρει και βασίλευε που τόσο πρόσφορο έδαφος έχει βρει στην ελληνική κοινωνία (βλ. κοινωνικός αυτοματισμός, όλοι εναντίον όλων πλην της ελίτ). 

Τί γίνεται με τον έλεγχο της επικοινωνίας και της πληροφορίας; Ως γνωστόν η πληροφορία είναι δύναμη. Ήδη τα παραδοσιακά ΜΜΕ κατευθύνουν και παρουσιάζουν την πληροφορία κατά το δοκούν. Η σημαντική στροφή στην πληροφόρηση μέσω Διαδικτύου, κυρίως των νεώτερων ηλικιών, είναι μία πράξη απαγκίστρωσης, εν τούτοις, αυτό δεν σημαίνει ότι η παραπληροφόρηση δεν συνεχίζεται και στο Διαδίκτυο. Τα κοινωνικά μέσα όπως είναι το Facebook και όχι μόνο (βλ. και την περίπτωση του Reddit) χρησιμοποιούν αλγόριθμους σύμφωνα με τους οποίους προβάλλονται συγκεκριμένες ειδήσεις, οι οποίες κατά κύριο λόγο είναι επί πληρωμή, αποκλείει λογαριασμούς μη αρεστών σε αυτό ατόμων ή προβάλλει στη ροή ειδήσεων συγκεκριμένες πολιτικές κτλ. εκστρατείες.


Μπορεί να κάνει κάτι ένας απλός άνθρωπος σε αυτή την περίπτωση; Ήδη γίνονται προσπάθειες ανακάλυψης αλγόριθμων που θα βοηθούν το κοινό να εντοπίζει τις ψευδείς ειδήσεις στον χώρο του Διαδικτύου (για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο η μόνη λύση είναι να τα κλείσουμε εντελώς και να μην αναπαράγουμε σε καμία περίπτωση τις ειδήσεις που μεταφέρουν που είναι κυρίως ειδήσεις διασποράς τρόμου με άμεσο στόχο την χειραγώγηση ούτε να θεοποιούμε πολιτικά και μη άτομα που προβάλλονται μέσω αυτών των καναλιών πληροφόρησης).

Μέχρι όμως να βρεθούν οι αλγόριθμοι, λόγω όμως της γρήγορης εξέλιξης της τεχνολογίας θεωρώ ότι θα βρεθούν αρκετά σύντομα, ο μέσος άνθρωπος θα πρέπει να μάθει να διασταυρώνει την είδηση είτε είναι σε ηλεκτρονική μορφή είτε ακόμα και σε αυτό που του λέει κάποιος σε μία απλή συζήτηση.  

Η διαρκής νοητική εγρήγορση επιβάλλεται αυτό όμως προϋποθέτει και αύξηση της νοητικής ικανότητας που μπορεί να γίνει μέσω της ανάγνωσης ποιοτικών ιστολογίων και κυρίως βιβλίων. 


Η ελευθερία όμως προϋποθέτει προσπάθεια εκτός εάν ο σύγχρονος άνθρωπος είναι σαν τους φοιτητές που ερεύνησε ο Φρουέντι όπου σύμφωνα με αυτούς «η ελευθερία δεν είναι και κάτι τόσο σημαντικό».

  
Προτεινόμενα Αναγνώσματα

Cathy O’ Neil. Big-data algorithms are manipulating us all. Διαθέσιμο στο:< https://www.wired.com/2016/10/big-data-algorithms-manipulating-us/>

Frank Fruedi. College Students “Think Freedom is Not a Big Deal”. Διαθέσιμο στο:

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Η συμπεριφορά του κοπαδιού και η αντίσταση στην αλλαγή. Διαθέσιμο στο:< https://mastroyanni.blogspot.gr/2017/03/blog-post_15.html>

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Το σύνδρομο του Μεσσία. Διαθέσιμο στο:< http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/10/blog-post_20.html>

J. Nathan Matias Persuading Algorithms with an AI Nudge
Fact-Checking Can Reduce the Spread of Unreliable News. It Can Also Do the Opposite. Διαθέσιμο στο: https://medium.com/mit-media-lab/persuading-algorithms-with-an-ai-nudge-25c92293df1d

Kelsey Campbell- Dollaghan. Reddit is on a mission to dispute fake news. Διαθέσιμο στο: < https://www.fastcodesign.com/3068556/reminder-you-can-manipulate-algorithms-too>

Michael Dueñes, University of Minnesota 2014 Western Political Science Conference
The Evolution of Cooperation and Co-Optation: How the Masses Lose Power and Influence in Highly Democratic, Activist Organizations and Social Movements. Διαθέσιμο στο:< https://wpsa.research.pdx.edu/papers/docs/duenes.pdf>

Robert Michels. Political Parties. Διαθέσιμο στο:

Yuval Noah Harari. Homo Deus. A brief history of tomorrow: