Επιστημονική Δικτατορία και Παγκόσμια Διακυβέρνηση

Φωτεινή Μαστρογιάννη


«Πρέπει να κυριαρχήσουμε στην κατάχρηση της εξουσίας της τεχνολογικής ελίτ και να επιστρέψουμε στις συνταγματικές και πνευματικές αξίες της χώρας μας. Υπάρχει σίγουρα κόστος, τόσο υλικό όσο και πνευματικό, που πρέπει να πληρωθεί αν δεν το πράξουμε».

Ντουάιτ Αϊζενχάουερ - Αμερικανός Πρόεδρος 


Στις δύσκολες ημέρες της πανδημίας του κορωνοϊού που ζει η χώρα μας αλλά και όλος ο πλανήτης παρατηρούμε την επικράτηση της ιατρικής έναντι της πολιτικής.

Η επικράτηση αυτή εμφανίζεται ως μία προσωρινή (;) αναγκαιότητα για την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Η πολιτική υποχωρεί μπροστά στην επιστήμη. Ολόκληρα κράτη αποκλείονται από την οικονομική και την κοινωνική δραστηριότητα λόγω της έκτακτης υγειονομικής ανάγκης με μέτρα προφύλαξης για τα οποία αποφασίζει και επιβάλλει η ιατρική-επιστημονική κοινότητα. Τα μέτρα αυτά περιορίζουν σημαντικά τις όποιες ελευθερίες έχουν απομείνει στον άνθρωπο στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή.

Στο σημείο αυτό, η ρήση του Αμερικανού Προέδρου Ντουάιτ Αϊζενχάουερ είναι ιδιαίτερα επίκαιρη. «Θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση όσον αφορά τον κίνδυνο που διατρέχει η δημόσια πολιτική να καταστεί αιχμάλωτη μίας επιστημονικής τεχνολογικής ελίτ».

Αυτό που συμβαίνει σήμερα μήπως θα δημιουργήσει μία κυρίαρχη επιστημονική αλλά και τεχνολογική ελίτ όπως προέβλεψε ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ και όχι μόνο αυτός; Ποιο θα είναι το μέλλον της κοινωνίας σε μία τέτοια περίπτωση; Μήπως η παγκόσμια διακυβέρνηση όπως μας έχουν προετοιμάσει πολλοί Έλληνες και ξένοι πολιτικοί ; 

Ο Βρετανός φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσσελ το είχε γράψει: «Μία παγκόσμια επιστημονική κοινωνία δεν θα μπορεί να είναι σταθερή εκτός εάν υπάρχει παγκόσμια διακυβέρνηση». 

Ο Ράσελ το ανέλυσε περαιτέρω γράφοντας: «Θα υπάρχουν κατά περιόδους μεγάλοι πόλεμοι στους οποίους η τιμωρία για τον ηττημένο θα είναι η πείνα εκτός εάν υπάρξει μία παγκόσμια κυβέρνηση που θα εξασφαλίζει τον έλεγχο του πληθυσμού… ». Η ευγονική θα είναι σημαντική, κατά τον Ράσελ, για τη δημιουργία της παγκόσμιας κυβερνητικής επιστημονικής δικτατορίας «Σταδιακά, με επιλεκτική αναπαραγωγή, οι συγγενείς διαφορές μεταξύ των ηγεμόνων και των κυβερνώμενων θα αυξηθούν μέχρι να γίνουν σχεδόν διαφορετικά είδη. Μια εξέγερση των πληβείων θα γινόταν τόσο αδιανόητη όσο μια οργανωμένη εξέγερση προβάτων ενάντια στην πρακτική της κατανάλωσης αρνίσιου κρέατος».

Ο Αλντους Χάξλεϋ στο περίφημο, και κατά πολλούς προφητικό, βιβλίο του «Ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος» έγραφε ότι «τα υποκείμενα του μελλοντικού δικτάτορα θα κυβερνούνται ανώδυνα από ένα σώμα κοινωνικών μηχανικών υψηλής κατάρτισης». Έγραψε επίσης: «Τον 21ο αιώνα, υποθέτω, θα έχουμε την εποχή των Παγκόσμιων Ελεγκτών, το σύστημα της επιστημονικής κάστας και τον Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο».

Το 1952, ο  Μπέρτραντ Ρασσελ στο βιβλίο του «The impact of science on society » αναφέρεται στον ρόλο της ψυχολογίας των μαζών της οποίας η σημασία αυξήθηκε με τη χρήση των μοντέρνων μέσων προπαγάνδας όπου το πιο σημαντικό μέσο προπαγάνδας είναι η εκπαίδευση, λιγότερο σημαντικό η θρησκεία ενώ έναν όλο και αυξανόμενο ρόλο στην προπαγάνδα αποκτούν οι κινηματογράφοι, ο Τύπος και το ραδιόφωνο. Τονίζει επίσης τον ρόλο της τέχνης της πειθούς στην ψυχολογία των μαζών. Υποστήριξε ότι στο μέλλον οποιοσδήποτε θα μπορεί να πείσει τον άλλο αρκεί να τον «πιάσει» από μικρό και το Κράτος να του δώσει χρήματα και εξοπλισμό. Αυτό θα μπορεί να γίνει πιο επιτυχημένα εάν την υπόθεση την αναλάβουν οι επιστήμονες στα πλαίσια μιας επιστημονικής δικτατορίας.

Ο Ράσελ υποστήριζε ότι η επιστημονική δικτατορία θα είναι πιο σταθερή, ως πολίτευμα, από τη δημοκρατία. Το ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι και αυτό που έγραψε: «Δεν θεωρώ ότι κάποια εξέγερση θα μπορέσει ποτέ να απελευθερώσει τους καταπιεσμένους από τη σύγχρονη επιστημονική δικτατορία».

Τόσο ο Χάξλεϋ όσο και ο Ράσελ πίστευαν ότι οι άνθρωποι αγαπούν τη δουλεία τους κάτι που μας θυμίζει και τον Γκυστάβ Λε Μπον με την έννοια της αγάπης που δείχνουν οι μάζες για τον αυταρχικό ηγέτη, έναν ηγέτη που με αυταρχικά περιοριστικά μέτρα επιβάλλεται στις μάζες που τον σέβονται ακριβώς για τον αυταρχισμό του.

Ο Ράσελ έγραψε ότι υπό την διακυβέρνηση της επιστημονικής δικτατορίας:

«Η πρόοδος στην φυσιολογία και στην ψυχολογία θα δώσουν στις κυβερνήσεις τη δυνατότητα μεγαλύτερου ελέγχου στην προσωπικότητα του ατόμου από ότι είχαν μέχρι στιγμής οι απολυταρχικές κυβερνήσεις. Ο Φίχτε ανέφερε ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να στοχεύει στην καταστροφή της ελεύθερης βούλησης και οι μαθητές τελειώνοντας το σχολείο να είναι ανίκανοι, μέχρι το τέλος της ζωής τους, να σκέφτονται ή να δρουν με τρόπο αντίθετο από αυτόν που τους δίδαξαν οι δάσκαλοί τους. Από πολύ νεαρή ηλικία θα πρέπει να υπάρχει ένας συνδυασμός δίαιτας και ενέσεων έτσι ώστε να δημιουργηθεί αυτός ο τύπος χαρακτήρα και πεποιθήσεων που θα αρέσει στην εξουσία και οποιαδήποτε σοβαρή κριτική της εξουσίας θα είναι ψυχολογικά αδύνατον να επιτευχθεί. Ακόμα και εάν όλοι είναι δυστυχείς, όλοι θα θεωρούν τους εαυτούς τους ευτυχισμένους εάν τους λέει η κυβέρνηση ότι είναι ευτυχισμένοι».

Ο Χάξλεϋ, το 1962, στην ομιλία του στο Μπέρκλεϋ όπου μίλησε για τον «Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο» ανέφερε: «Εάν πρόκειται να ελέγξεις τον πληθυσμό για οποιαδήποτε χρονική περίοδο, θα πρέπει να έχεις κάποιο επίπεδο συγκατάθεσης από αυτόν. Η απλή τρομοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει για πάντα, αργά ή γρήγορα θα πρέπει να προβάλλεις κάποια πειθώ, να κάνεις τους ανθρώπους να δώσουν τη συγκατάθεση τους σε αυτό που τους συμβαίνει. .. Είμαστε στη διαδικασία δημιουργίας μίας σειράς τεχνικών που θα δώσουν τη δυνατότητα στην ελέγχουσα ολιγαρχία που πάντα υπήρχε και πιθανώς πάντα θα υπάρχει, να κάνει τους ανθρώπους να αγαπάνε τη δουλεία τους. Αυτή θα είναι και η εναλλακτική σε μία κακόβουλη επανάσταση». 



Το 1971 ο Ζμπίγκνιου Μρεζίνσκι στο βιβλίο του «Between two ages. America’s role in the Technetronic era» έγραφε: «Μία τέτοια κοινωνία θα ελέγχεται από την ελίτ της οποίας η εξουσία θα βασίζεται σε μία ανώτερη επιστημονική τεχνογνωσία. Ανεμπόδιστη από τους περιορισμούς των παραδοσιακών φιλελεύθερων αξιών, η ελίτ αυτή δεν θα διστάσει, για πολιτικούς λόγους, να χρησιμοποιήσει τις τελευταίες σύγχρονες τεχνικές για να επηρεάσει τη δημόσια συμπεριφορά και να κρατήσει την κοινωνία υπό έλεγχο και επιτήρηση».

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Συνεπώς η κρίση του κορωνοϊού πέραν του υγειονομικού κινδύνου μήπως θα αποτελέσει και την έναρξη της δυστοπικής επιστημονικής δικτατορίας ή η ανθρωπότητα θα μπορέσει να ξεπεράσει τον κίνδυνο τόσο τον υγειονομικό όσο και τον πολιτικό και να παράξει πιο ανθρώπινες συνθήκες διακυβέρνησης και επιβίωσης;

Η Μαλβίνα Κάραλη, οι Eπικίνδυνοι Mικροαστοί και η Πληγή του Lifestyle

Αφορμή για τη συζήτηση με τη Σοφία Ζήση ήταν το άρθρο της στο Respublica.gr «Η ευτελής γοητεία της Μαρίας Ελένης Σακκά (ή Μαλβίνας Κάραλη)» το οποίο έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. 

Η Σοφία Ζήση γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1981 και ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία και Δημιουργική γραφή (Roehampton University, Birkbeck College). Έχει συμμετάσχει στην Μπιενάλε BJCEM (2005) διαβάζοντας ποιήματα της, ενώ έχει διακριθεί σε διάφορους διαγωνισμούς ποίησης. Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα οnline περιοδικά. Στο θεατρο έχουν παρουσιαστεί έργα της στο London Student Drama Festival (2017, σκην. Goldsmiths Drama Society), Θέατρο 104 (2017-19, σκην. Blue Blonde), Θέατρο Faust και Θέατρο 104 σε συνεργασία με την ομάδα The Young Quill. Αρθογραφεί στο ResPublica.gr.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Στο άρθρο σας με τίτλο «Η ευτελής γοητεία της Μαρίας Ελένης Σακκά (ή Μαλβίνας Κάραλη)» είστε αρκετά επικριτική με την κα Κάραλη. Τί σας έκανε να γράψετε το κείμενο αυτό και γιατί δεκαοκτώ χρόνια μετά τον θάνατό της;

Σοφία Ζήση

Σοφία Ζήση: Ήταν συγκυριακό. Αφορμή ήταν η επέτειος του θανάτου της, που ώθησε τους θαυμαστές της να αναρτήσουν στο Facebook φωτογραφίες με τα αποφθέγματά της. Δεν την θαύμαζα ούτε την αντιπαθούσα ποτέ. Παρόλο που ήταν ένα πρόσωπο ιδιαίτερα προβεβλημένο, μου ήταν αδιάφορη.

Μου τράβηξε την προσοχή τώρα, τόσο γιατί συνεχίζει να συγκεντρώνει έναν προσωπολατρικό θαυμασμό, αλλά και γιατί ψάχνοντας στο ίντερνετ δεν βρήκα πουθενά να της έχει ασκηθεί ουσιαστική κριτική. Το μόνο που υπάρχει είναι εγκωμιαστικά σχόλια σύμφωνα με τα οποία ήταν μια ‘σαρωτική προσωπικότητα’ και ‘διανοούμενη’. Θεωρώ ότι αυτοί οι χαρακτηρισμοί της αποδίδονται λόγω της επικοινωνιακής της άνεσης, η οποία συγκαλύπτει την μετριότητα του έργου της. Η περίπτωσή της προσφέρεται για πολιτισμική κριτική, δηλαδή για ψύχραιμη ανάλυση του ρόλου και της λειτουργίας του έργου της ως πολιτισμικού και κοινωνικού προϊόντος, κριτική η οποία λείπει μέχρι στιγμής από τη δημόσια σφαίρα.

ΦΜ: Θεωρείτε ότι η κα Κάραλη μαζί με κάποιους άλλους που είναι ακόμα εν ζωή διαμόρφωσαν μία συγκεκριμένη κουλτούρα και αισθητική την δεκαετία του 1990 στην Ελλάδα; Εάν ναι, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της και ποιες οι επιπτώσεις της στο κοινωνικό σύνολο;

ΣΖ: Είναι κοινή παραδοχή πως κάποια από τα πρόσωπα με κύρος και δημόσια προβολή την δεκαετία του 90 έπαιξαν ρόλο στην διαμόρφωση της εγχώριας ποπ κουλτούρας, συνέβαλαν στην διάδοση τρόπων συμπεριφοράς, μόδας και τρόπων έκφρασης που χαρακτήρισαν την εποχή.

Ο αντίλογος σε αυτή την παραδοχή είναι πως η κουλτούρα του lifestyle δεν ήταν προϊόν της δράσης αυτών των ατόμων, αλλά ότι το lifestyle προϋπήρχε, και βρέθηκαν οι κατάλληλοι εκφραστές που το χρησιμοποίησαν και αναδείχτηκαν επαγγελματικά μέσω αυτού. Προφανώς στις περισσότερες περιπτώσεις μια κουλτούρα είναι προϊόν συλλογικών διεργασιών σε βάθος χρόνου, και δεν αποτελεί εφεύρημα μεμονωμένων ανθρώπων. 

Γίνεται φανερό ωστόσο πως η ευθύνη ανήκει κυρίως στους ανθρώπους με την μεγαλύτερη κοινωνική επιρροή, και πως υπεκφεύγει κανείς όταν προτάσσει την δικαιολογία της συλλογικής ευθύνης. Παράλληλα, κάποιοι από αυτούς που πρωτοστάτησαν στην διαμόρφωση της συγκεκριμένης κουλτούρας διακατέχονται από αλαζονεία, θεωρώντας τον εαυτό τους ευεργέτη ή εξυγιαντή κοινωνικών συμπεριφορών, κυρίως ενός “επαρχιωτισμού” που υποτίθεται ότι χαρακτηρίζει τον Έλληνα. 

Από την άλλη, η διάδοση του lifestyle δεν σημαίνει αυτόματα ότι επηρεάστηκαν εξίσου όλα τα κοινωνικά στρώματα. Πολλοί από εμάς την δεκαετία του 90 απείχαμε από αυτή την κουλτούρα, είτε συνειδητά είτε γιατί μεγαλώναμε ή ζούσαμε σε περιβάλλον πολύ διαφορετικό και έχοντας να αντιμετωπίσουμε διάφορα προβλήματα, μέχρι και προβλήματα επιβίωσης. Μπορεί αυτό να ακούγεται παράδοξο για μια περίοδο που θεωρείται εποχή αφθονίας, αλλά η κοινωνική πραγματικότητα είναι πάντα πολυεπίπεδη και τίποτα δεν προεξοφλεί ότι η φανταχτερή ποπ κουλτούρα των 90s αφορούσε τους πάντες. Αφορούσε όμως σίγουρα ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου με διαφορετικές κοινωνικές καταβολές. 

Η Μαλβίνα Κάραλη ήταν ένα από τα άτομα που εξέφρασαν αυτή την φανφαροειδή κουλτούρα. Αρθρογραφούσε, έγραφε σενάρια, τραγουδούσε, είχε παίξει στον κινηματογράφο αλλά δεν υπήρξε σπουδαία σε καμία από τις ιδιότητές της. Ήταν μέσα σε όλα όχι γιατί είχε κάτι ουσιαστικό να πει αλλά γιατί της το επέτρεπε η κοινωνική της θέση η οποία της έδινε εύκολη πρόσβαση στα μεγάλα ΜΜΕ, μαζί με μια έπαρση και ευστροφία που χρειάζεται να έχει κανείς για να προβάλλει τον εαυτό του σαν μέντορα και διαμορφωτή της κοινής γνώμης.

ΦΜ. Ποιο είναι το προφίλ των ατόμων που επηρέασαν τότε την ελληνική κοινωνική γνώμη; Είναι ένα διαχρονικό συγκεκριμένο προφίλ που προτιμάται από τα ΜΜΕ και σήμερα;

ΣΖ: Η πρόσβαση στα ΜΜΕ είναι σίγουρα ευκολότερη για ανθρώπους των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων, με κάποιες εξαιρέσεις να προέρχονται από τα κατώτερα στρώματα λόγω τύχης, προσπάθειας ή/και ικανότητας στην κοινωνική δικτύωση. Κάνουν συχνά αφ' υψηλού κριτική προς τις “ανεύθυνες μάζες” , θεωρούν την Ελλάδα έναν οπισθοδρομικό τόπο που πρέπει να παραδειγματιστεί από τις “σοβαρές” χώρες της Δύσης, απεχθάνονται τον λαϊκισμό ερμηνεύοντάς τον εσφαλμένα ως επί το πλείστον με την αρνητική του έννοια δηλαδή ως χειραγώγηση των μαζών από επιτήδειους λαοπλάνους που υποτίθεται ότι απειλούν κάποια από τα φιλελεύθερα ιδεώδη, μπορεί να είναι αριστεροί ή δεξιοί αλλά είναι προοδευτικοί οικονομικά και κοινωνικά χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις αρνητικές συνδηλώσεις του προοδευτισμού που έχουν αναλυθεί από πολλούς στοχαστές. 

Φυσικά ισχύουν και παραλλαγές των παραπάνω χαρακτηριστικών και οι απόψεις μπορεί να ποικίλλουν. Η Κάραλη για παράδειγμα υποστήριζε πράγματα που την έκαναν συμπαθή σε μέρος του κόσμου, όπως σχετικά με το Μακεδονικό, τα Ίμια ή την κυβέρνηση Σημίτη, και από την άλλη αποφθέγματά της για τον ρόλο της γυναίκας την έκαναν αντιπαθή ή αμφιλεγόμενη σε κάποιες από τις φεμινίστριες. Σε αυτό θα απαντούσα πως θα έπρεπε να σκεφτεί κανείς τι αντιπροσώπευε συνολικά η παρουσία της Κάραλη στη δημόσια σφαίρα για να κρίνει αν άξιζε ή όχι το θαυμασμό ή την εκτίμησή μας. Σήμερα το προφίλ των διαμορφωτών της κοινής γνώμης δεν διαφέρει σημαντικά από αυτό της δεκαετίας του 90. Διαιωνίζεται σε διάφορες εφημερίδες και ιστοσελίδες μεγάλης ή μικρότερης εμβέλειας.

ΦΜ: Μου αναφέρατε την τεράστια κοινωνική ανισότητα που υπάρχει στην Ελλάδα. Εντούτοις υπάρχει η άποψη ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν σαφή όρια μεταξύ των κοινωνικών τάξεων συνεπώς και η κοινωνική ανισότητα είναι μικρή. Γιατί θεωρείτε ότι υπάρχει ανισότητα; Ποιά είναι η ελληνική ελίτ και ποια τα χαρακτηριστικά της; Διαφέρει από τις αντίστοιχες ελίτ του εξωτερικού;

ΣΖ: Είναι αλήθεια ότι από την δεκαετία του 1930 και μετά έχει αρχίσει διεθνώς μια σχετική χαλάρωση των στεγανών των κοινωνικών τάξεων. Από τους πρώτους που το ανέφεραν ήταν ο George Orwell που παρατηρούσε ότι λόγω της ανόδου της μαζικής κουλτούρας, οι ταξικές διαφορές είχαν αρχίσει να γίνονται λιγότερο εμφανείς, γιατί όλο και περισσότερος κόσμος ντυνόταν, μιλούσε και διασκέδαζε με παρεμφερή τρόπο.

Στην Ελλάδα έγινε σταδιακά κάτι παρόμοιο, για αυτό μπορούμε σήμερα να μιλάμε για μια σχετική ομογενοποίηση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε μια λίγο πολύ παρόμοια εκπαίδευση, βλέπουν την ίδια τηλεόραση, διαβάζουν τα ίδια βιβλία, ντύνονται με παρόμοια ρούχα. 

Δεν παύουν ωστόσο να διατηρούνται μεγάλες ανισότητες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές και αυτό είναι φανερό από τις μεγάλες διαφορές στο εισόδημα αλλά και στο κοινωνικό κύρος. Υπάρχει δηλαδή κοινωνική ανισότητα που διατηρείται διαχρονικά και παραδοσιακά. Στην Ελλάδα είναι ξεκάθαρο ότι όποιος κατέχει οικονομική και κοινωνική δύναμη είναι σε πολύ πιο πλεονεκτική θέση προκειμένου να πρωτοστατεί σε όλους τους τομείς: στον δημόσιο διάλογο, στην πολιτική, στην τέχνη. Συζητάμε εδώ για τους ανθρώπους που προώθησαν το lifestyle την δεκαετία του 90. Οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονται από την ελίτ. Φυτώρια της ελληνικής ελίτ είναι σίγουρα κάποια ιδιωτικά σχολεία κυρίως της πρωτεύουσας, η φοίτηση στα οποία προϋποθέτει ότι οι οικογένειες των περισσότερων, αν όχι όλων των μαθητών ανήκουν ήδη στους ισχυρότερους οικονομικά και κοινωνικά. Επίσης παρά την οικονομική κρίση διατηρείται και ένα κομμάτι των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων με διάφορες ανισότητες και εντός αυτού, κυρίως στο εισόδημα. 

Δεν έχουμε όλοι ούτε κατά προσέγγιση τους ίδιους πόρους ή τις ίδιες δυνατότητες για κοινωνική καταξίωση. Αυτό δεν σημαίνει πως το ζητούμενο είναι η προώθηση της “αξιοκρατίας”, γιατί κι αυτή η λογική μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία μιας άλλης ελίτ, αυτής των “άξιων”. Το ζητούμενο είναι μάλλον η κατά το δυνατό άμβλυνση της πολιτικής και κοινωνικής ανισότητας και η συμμετοχή όλο και πλατύτερων στρωμάτων στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Σε όλες τις χώρες οι ελίτ λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο εξωτερικό.

ΦΜ: Γιατί δεν υπήρξε αποδόμηση των συγκεκριμένων προσώπων που προέβαλαν και προβάλλουν τα ΜΜΕ από την ελληνική διανόηση; Ποια είναι τελικά η ελληνική διανόηση;

ΣΖ: Θεωρητικά οι διανοούμενοι είναι άτομα που λόγω της προσωπικής τους πορείας, των επιτευγμάτων και της δουλειάς τους σε συγκεκριμένους τομείς καταφέρνουν να ξεχωρίσουν, και συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του κοινού όταν μιλούν και πράττουν δημόσια. Υπήρξαν και υπάρχουν διάφορα τέτοια πρόσωπα στην Ελλάδα, συγγραφείς, πανεπιστημιακοί, πολιτικοί στοχαστές, επιστήμονες, καλλιτέχνες, και παρόλα αυτά συχνά αναρωτιόμαστε ποιοι είναι τελικά αυτοί οι διανοούμενοι, αν έχουν κάτι να πουν και γιατί δεν το λένε όταν πιστεύουμε ότι πρέπει. 

Αυτό δείχνει μάλλον ότι αμφισβητείται ο ρόλος και το κύρος πολλών από αυτούς, είτε γιατί δεν καταφέρνουν να εκφέρουν ουσιαστικό δημόσιο λόγο, ή γιατί με τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται απευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά στον κύκλο τους.

Γιατί δεν έχουν ασχοληθεί οι διανοούμενοι ως τώρα με την ανάλυση της ποπ κουλτούρας στην Ελλάδα; Έχω την εντύπωση πως αυτό συμβαίνει είτε γιατί τα ενδιαφέροντά τους στρέφονται στους τομείς της εξειδίκευσής τους, είτε γιατί δεν υπάρχει παράδοση πολιτισμικής κριτικής στην Ελλάδα, είτε γιατί κάποιοι από αυτούς δεν θέλουν να το κάνουν για προσωπικούς ή ιδεολογικούς λόγους. 

Πολλοί δεν θέλουν να κάνουν αντικειμενική κριτική γιατί δεν θέλουν να κάνουν εχθρούς. Άλλοι ακολουθούν κάποιες ιδεολογικές κατευθύνσεις που τους ωθούν να εμμένουν σε θέματα που αφορούν τον πολιτικό τους μικρόκοσμο οπότε δεν νιώθουν την ανάγκη να επεκταθούν σε άλλα θέματα όπως στον σχολιασμό της κουλτούρας του lifestyle. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα ο ιστορικός Christopher Lasch έγραψε σπουδαία βιβλία αναλύοντας την κουλτούρα του ναρκισσισμού που ήταν διάχυτη στην Αμερικανική κοινωνία μετά τον Β' Π.Π. Ή η ακαδημαϊκός και φεμινίστρια Camille Paglia σε πολλά κείμενά της επιτίθεται συστηματικά στην κουλτούρα της πολιτικής ορθότητας που επικρατεί στην πανεπιστημιακή κοινότητα στις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες. 

Με αυτό δεν εννοώ πως η ελληνική κοινωνία είναι οπισθοδρομική σε αυτόν τον τομέα και πως θα πρέπει να “εξυγιανθεί” παίρνοντας παράδειγμα από τις “προηγμένες” χώρες της Δύσης. Απλώς εντοπίζω μια έλλειψη στην Ελλάδα και αναφέρομαι σε ξένους διανοούμενους που έχουν κάνει κριτική υψηλού επιπέδου όταν και όπου χρειαζόταν. Στον πρόλογο του άρθρου μου για την Κάραλη αναφέρω ότι κάθε κοινωνία έχει ανάγκη συστηματικής πολιτισμικής κριτικής, και για αυτόν τον λόγο έγραψα το άρθρο. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

ΦΜ: Πώς μπορεί ο μέσος άνθρωπος να αντιδράσει στα πρότυπα που διοχετεύουν τα ΜΜΕ;

ΣΖ: Νομίζω ότι σε πολλούς αν όχι στους περισσότερους καθημερινούς ανθρώπους υπάρχουν περισσότερες αντιστάσεις και δυνατότητα για κριτική σκέψη από όσο μπορεί να νομίζει κανείς. Αυτοί είναι οι “επικίνδυνοι μικροαστοί” που λοιδωρούσε η Κάραλη. Υπάρχει δηλαδή στους ανθρώπους η λεγόμενη “κοινή λογική”, το “common sense” του Orwell, η ικανότητα να ξεχωρίζουμε ποια είναι τα ουσιαστικά πράγματα στη ζωή, και με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να γίνουν οι κοινωνικές σχέσεις απλούστερες και δικαιότερες. 

Η άμεση συμμετοχή στο πολιτικό πεδίο θα μπορούσε να είναι ένας πολύ καλός τρόπος εξάσκησης των ανθρώπων στην υπευθυνότητα. Στην Βρετανία για παράδειγμα ακόμα και ο πιο φαινομενικά αδιάφορος άνθρωπος ενδιαφέρεται να συζητήσει για το Brexit, γιατί καταλαβαίνει ότι τον αφορά. Στην Ελλάδα έγινε κάτι παρόμοιο το 2011 με τις συγκεντρώσεις στις πλατείες. 

Όταν ξέρουμε πως οι επιλογές και η δημόσια παρουσία μας θα καθορίσουν την έκβαση πραγμάτων που αφορούν άμεσα τις ζωές μας, τότε θα δούμε πως η άποψή μας δεν είναι απλώς ψηφοφορία σε τηλεπαιχνίδι ή ανώδυνη ψήφος διαμαρτυρίας στις εκλογές, αλλά εμπεριέχει σημαντικό βαθμό ανάληψης ευθύνης για τα πεπραγμένα μας. Θα μπορούσε έτσι να ξεκινήσει μια διαδικασία αλλαγής προτύπων που μπορεί να φαίνεται αδύνατη αυτή τη στιγμή, αλλά λειτουργεί πολύ γρηγορότερα από όσο νομίζουμε σε περιόδους έντονων κοινωνικών αλλαγών.

ΦΜ: Σας ευχαριστώ πολύ.

Βιολογία των Ελίτ και Πολιτική

Χρήστος Γεωργίου 

Καθηγητής Βιοχημείας, Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών 

Πώς εξηγείται η μεγάλη έλξη που ασκεί ο γενετικός αναγωγισμός, η ανθεκτικό­τητά του στις επιστημονικά θεμελιωμέ­νες νέες αντιγονιδιοκεντρικές ιδέες, η ελλιπής χρηματοδότησή τους από επί σημους ερευνητικούς θεσμούς και η αποσιώπησή τους από το εκπαιδευτικό σύστημα και τα ΜΜΕ; 

Οι λόγοι εν πολλοίς απορρέουν από την ιδεολογικοπολιτική και οικονομική εξάρτηση των επιστημών. Οι βάσεις της γονιδιοκεντρικής βι­ολογίας τέθηκαν από το Rockefeller Institute of Biochemistry (σήμερα Rockefeller University) της γνωστής οι­ κονομικής δυναστείας των ΗΠΑ (Kay, 1993),όπου πρωτοανακαλύφθηκε η χημική σύνθεση του DNA (τη δεκα­ετία του 1920). 

Το Ίδρυμα Ροκφέλερ διαμόρφωσε ακόμα και το όνομα του DNA, εισάγοντας τα αρχικά του στο τμήμα rib της πλήρους ονομασίας του (deoxyribonucleic acid) – θα έπρεπε να είναι riboso από τον ελληνικό όρο δεο­ ξυριβοζονουκλεϊνικό οξύ. Το Ίδρυμα Ροκφέλερ ασχολήθηκε με το DNA τη δεκαετία του 1920 επειδή οι διαχειριστές (καταπιστευματοδέκτες) του φοβόντουσαν μια επανάστα­ση μπολσεβίκικου τύπου, λόγω των προηγηθεισών λαϊκών αναταραχών (το 1911), που οδήγησαν στη διάσπαση της πετρελαϊκής εταιρείας τους, Standard Oil. 

Το Ίδρυμα αναζητούσε τρόπους αποτελεσματικής διαχείρισης των αγανακτισμένων και ζηλόφθονων όχλων, εφαρμόζοντας δύο ξεχωριστές συμπληρωματικές στρατηγικές ελέγ­χου της ανθρώπινης συμπεριφοράς: στο επίπεδο των κοινωνικών δομών (οικογένεια, εργασία, συναισθήμα­ τα) υπό τον όρο «ψυχοβιολογία» και στο επίπεδο των χημικών βιομορίων. Το διπλά εστιασμένο πρόγραμμα του Ιδρύματος «Επιστήμη του Ανθρώπου», κατά τον διευθυντή του (το 1929) Max Mason, «προσανατολίζεται στο γενικό πρόβλημα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, με σκοπό τον έλεγχό της μέσω της κατανόησής της. Οι κοινωνικές επιστή­ μες, για παράδειγμα, θα ασχοληθούν με τον εξορθολογισμό του κοινωνικού ελέγχου. Οι ιατρικές και φυσικές επι­στήμες προτείνουν μια στενά συντο­ νισμένη μελέτη των επιστημών που στηρίζουν την κατανόηση και τον έλεγ­χο του ατόμου» (Kay, 1993). 

Σύμφωνα με τον Warren Weaver, διευθυντή των Φυσικών Επιστημών του Ιδρύματος (το 1932), η «αναμόρφωση των επικρατουσών ιδεών για την ανθρώπινη φύση και τη συμπεριφορά», θα πρέπει να εναρ­ μονίζεται με τις «διαχειριστικές ανά­γκες» βιομηχανοποίησης προσωπικών χαρακτήρων όπως η διαχρονικότητα και η υπακοή. 

Ο δεύτερος στόχος του Ιδρύματος ήταν η επιστημονική ορθολογικοποίηση των τότε ευρέως διαδεδομένων αντιλήψεων της ευγονικής, που για τους διαχειριστές του σήμαινε ότι γνω ρίσματα όπως ευγένεια, νοημοσύνη και υπακοή, ελέγχονται από κάποιους κρυμμένους μηχανισμούς και βιομό­ρια, που λογικά θα έπρεπε να είναι επιστημονικά ανιχνεύσιμα, και που μόλις αναγνωριστούν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο της συμπεριφοράς. Αυτό απαιτούσε μια νέα αναγωγιστική «επιστήμη του πολύ μικροσκοπικού» για την ανακάλυψη της φύσης του γονιδίου (τότε θεωρεί­ το ότι ήταν πρωτεΐνες), που το Ίδρυμα την ονόμασε «μοριακή βιολογία». 

Μετά από διάφορες προσεγγίσεις με επιστήμονες και ιδρύματα, το Ίδρυμα κατέληξε το 1933 σε μια πλήρως επε­ξεργασμένη στρατηγική ανάπτυξης της μοριακής βιολογίας, με τη χρηματοδό­ τηση επιστημονικών ομάδων σε λίγα κορυφαία ιδρύματα όπως το Caltech και το Chicago University. Από εκεί εκ­παιδεύτηκαν εκατοντάδες επιστήμονες στην ανακάλυψη των «κύριων μορίων» –πηγών προέλευσης των σωματικών λειτουργιών και της συμπεριφοράς του ανθρώπου– με στόχο για το Ίδρυμα την επιστημονική επικύρωση των ευγονι­ κών θέσεων των Ροκφέλερ. Όλες αυτές οι έρευνες ήταν εξαιρετι­κά επιτυχείς για το Ίδρυμα, που τελικά επικέντρωσε τη χρηματοδότηση στο ευκολοπροσβάσιμο DNA.

Όπως σημει­ ώνει ο George Beadle (νομπελίστας στη φυσιολογία και διαπλεκόμενος με το Ίδρυμα), από τα 18 βραβεία Νό­ μπελ που δόθηκαν στη γενετική μετά το 1953, μόνο ένα απονεμήθηκε σε επιστήμονα που δεν είχε χρηματοδο­τηθεί από το Ίδρυμα Ροκφέλερ (Kay, 1993). Έως το 1989, η μοριακή βιολο­γία αποτελούσε την κυρίαρχη προσέγ­γιση όλων των κλάδων της βιολογίας (ιατρική, αναπτυξιακή βιολογία, νευ­ροβιολογία, γενετικά τροποποιημένη γεωργία) κυρίως χάρη στο Ίδρυμα, με τις οικονομικοπολιτικές επιρροές στη σύγχρονη διαμόρφωσή της να συνεχί­ ζονται μέχρι σήμερα (Latham, 2017). 

Η μόνη παραχώρηση του νεοδαρβινισμού ήταν η συμμετοχή και ολίγου περιβάλλοντος στη γενετική διαμόρφωση της ανθρώπινης φύσης, η ποσόστωση του οποίου ξεκινά σχεδόν από το μηδέν για τις (ακρο)δεξιές και τείνει αυξανόμενη προς κεντρώες, σοσιαλδημοκρατικές  και αμιγώς αριστερές ιδεολογίες, που όμως ακυρώνεται από τις απροσπέ­λαστες για τα άτομα-μάζες, στυγνά ανταγωνιστικές νεοφιλελεύθερες συ­μπληγάδες της τελειομανίας και της αξιοκρατίας. 

Συνεπώς, ο νεοδαρβινισμός αναμ­φίβολα αποτέλεσε και αποτελεί το κε­ντρικό ιδεολόγημα των ελίτ όλων των μορφών καπιταλισμού. Η κεντρική του ιδέα περί μη βιολογικής (γενετικής) και διανοητικής ισότητας μεταξύ των ατόμων ήταν αποδεκτή από τον Μαρξ (δικαιολογημένα, με την τότε βιολογία στα σπάργανα και τις ανάλογες ιδέ­ες του Δαρβίνου στο απόγειό τους). Παραμένει όμως στους θεωρητικούς του μαρξισμού (και του αναρχισμού), με εξαίρεση τον Antonio Gramsci και τον Κορνήλιο Καστοριάδη (Georgiou, 2016). Επίσης, έχει επηρεάσει καθο­ριστικά την αποτυχία της μαρξιστικής ιδεολογίας στην ανάπτυξη ενός ενο­ ποιητικού επιστημονικού ορισμού της ισότητας, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της Αριστεράς σε ιδεολογικές αιρέσεις ενός μαρξισμού σε εκφυλιστι κή επιστημονική στατικότητα. 

Η αποδο­χή της ύπαρξης γενετικά ισοδύναμης, αδιαβάθμητης διανοητικής ισότητας (όχι ταυτότητας) μεταξύ των ατόμων συνεπάγεται αυτόματα και την κατάργηση των κοινωνικών τάξεων, όχι όμως το αντίθετο (όπως έχει ήδη διαπιστωθεί από τη δημιουργία/διαιώνιση κοινωνικών ανισοτήτων στα πρώην και νυν καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού). Με το να μην κατανοούν τη μετατροπή της γονιδιοκεντρικής βιολογίας σε κύ­ριο ιδεολογικοπολιτικό εργαλείο των ελίτ, οι μαρξιστές, αριστεροί και αναρ­χικοί κάθε απόχρωσης αδυνατούν να αντιπαρατεθούν ιδεολογικά μαζί τους σε αυτό το πεδίο. Υπολείπονται ιδεολογικά ακόμα και όταν οι ελίτ διατρανώνουν ακραία τις ανισότητες προκει­μένου να αιτιολογήσουν τις πολιτικές τους, με κλασικό εγχώριο πολιτικό πα­ράδειγμα τον πρόεδρο της Νέας Δημο­ κρατίας Κυριάκο Μητσοτάκη: «Δεν τρέ­φω αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες. Κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση». 

Η αναδυόμενη νέα βιολογία προ­σφέρει τα απαραίτητα επιστημονικά επιχειρήματα για την ιδεολογική και επιστημονική θεμελίωση των κοινω­ νιών του μέλλοντος που θα βασίζο­νται στην ισότητα των ατόμων. Θέτει τα γονίδια περί γενετικών ανισοτήτων στη θέση των άψυχων πλήκτρων του πιάνου που ενεργοποιούνται από τον πιανίστα-άτομο, σε απόκριση πλειάδας περιβαλλοντικών διαβαθμίσεων (ενδο/ διακυτταρικές, ενδο/διοργανικές και ενδο/διοργανισμικές, τροφή, φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον). 

H διανοητική/γνωστική διαφορετι­κότητα των ατόμων είναι αποτέλεσμα έκθεσης σε διαφορετικά ερεθίσματα που μπορεί να είναι τυχαία (λόγω γέν­νησης από μη επιλέξιμα οικογενειακά περιβάλλοντα, γεωγραφικούς χώρους και χώρες) ή υποβαλλόμενα (παιδεία) ή και επιδιωκόμενα (στο βαθμό που υπάρχει ενσυνείδητη και πλήρης εικό­να του όλου). 

Επίσης, τα ερεθίσματα μπορεί να τυχαιοποιούνται στο πλαίσιο πολιτιστικών, οικονομικών ακόμα και αντιπαγκοσμιοποιητικών βιολογικών/ τεχνολογικών περιορισμών (διποδι­σμός, τεχνολογικά αδύνατη η ακαριαία μετάβαση-επιστροφή, εγκατάσταση, προσαρμογή σε άλλες χώρες), καθώς και λόγω της περιοριστικής αυτοσυντηρητικής τάσης συνασπισμού των ατόμων σε ομάδες (φυλές, έθνη, πα­ τρίδες) αλληλοσυμπληρούμενων ενδι­αφερόντων/συμφερόντων/παραδόσε­ων/θρησκειών εντός περιορισμένων γεωγραφικών χώρων. 

Οι ελίτ κατασκευάζουν για τις μάζες έναν απρόσωπο/νεφελώδη –γνωστικά, κοινωνικά, και ως προς τη φυλογένεια– γονιδιοκεντρικό ατομικισμό. Επιτρέ­πουν στα άτομα την ελεύθερη επιλογή μόνο σε ομογενοποιημένους (κοσμοπολιτικά, πολυπολιτισμικά) τρόπους αποπροσωποποίησης του ατομισμού τους. Έτσι, τα αναγκάζουν να προσφεύ­γουν σε θολά κριτήρια αυτοεπιβεβαί­ωσης, μετατρέποντάς τα σε πολιτικά ακίνδυνες ατομικιστικές ασημαντότη­ τες. 

Χρήστος Γεωργίου

Παρά ταύτα, τα άτομα ισορροπούν βιολογικά, ψυχικά και διανοητικά μόνο όταν αντλούν αυτοεπιβεβαίωση από κοινωνικούς στόχους/δράσεις που θέ­τουν/πραγματοποιούν δημοκρατικά με ισότιμα μέλη των κοινωνιών τους. Συνεπώς, η βιολογική φύση του αν­θρώπου και η επιβίωσή του ως είδος επιβάλλουν την αξιακά και διανοητι­κά ισότιμη, συναγωνιστική κοινωνική συμβίωσή του υπό συνθήκες ατομικού αλληλοσεβασμού και υψηλού επιπέ δου πολιτισμού και παιδείας. Μόνο υπό αυτό το πλαίσιο βιολογικής/διανοητι­ κής ισότητας θα μπορέσει ο άνθρωπος να επεξεργαστεί βιώσιμα πολιτικά συ­στήματα και δομές ουσιαστικής κοινω νικής αυτοδιαχείρισης.

Το παραπάνω κείμενο  είναι απόσπασμα από το άρθρο «Μια νέα κοινωνιοκεντρική βιολογία αλληλεπίδρασης μεταξύ βιολογικά ισότιμων ατόμων και περιβάλλοντος. Αποκαθηλώνεται η γονιδιοκεντρική μοριακή βιολογία των ελίτ» που δημοσιεύτηκε στα Τετράδια Μαρξισμού 7:39-64, 2018.

Η Χαμένη Τιμή της Δημοσιογραφίας

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η εικόνα των δημοσιογράφων, ειδικά στην χώρα μας, είναι αρνητική.  Το «Αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι» παραμένει επίκαιρο στη συνείδηση μεγάλου μέρους του κοινού. Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί.

Για πολλούς, οι  δημοσιογράφοι λειτουργούν ως γραμματείς ιδιωτικών συμφερόντων και πολιτικών με σκοπό την απλή αναπαραγωγή ειδήσεων (για ανάλυση και δημοσιογραφία γνώμης ούτε λόγος). Η απόσταση μεταξύ δημοσιογράφων και αναγνωστών/θεατών/ακροατών είναι τεράστια ειδικά στην περίπτωση των διάσημων πανελλαδικά δημοσιογράφων που με τα υψηλά τους εισοδήματα δεν έχουν καμία σχέση με τον κοινό πολίτη και δεν μπορούν, όπως είναι φυσικό,  να τον καταλάβουν. Λόγω θέσης  και εισοδημάτων ταυτίζονται με την πολιτική και οικονομική ελίτ που και αυτή βρίσκεται σε πλήρη διάσταση με τον μέσο άνθρωπο.

Ο αρνητικός ρόλος των δημοσιογράφων στη διαμόρφωση της Κοινής Γνώμης και της Προπαγάνδας  έχει ήδη αναλυθεί από τον Lippman στο βιβλίο του «Κοινή Γνώμη» που έγραψε το 1922.  Μεταξύ ειδήσεων και κοινού τίθεται ένας φραγμός που τον βάζουν οι δημοσιογράφοι. Ο φραγμός βοηθά τα ΜΜΕ να χειραγωγήσουν ή να πληροφορήσουν το κοινό μερικώς  (σημ. πολύ σύνηθες φαινόμενο).   

Με τη χρήση στερεοτύπων (το έχουμε δει πολλαπλώς στη χώρα μας όπου συνεχώς υβρίζεται ο ελληνικός λαός τόσο από τον τοπικό όσο και από τον διεθνή τύπο) διαμορφώνουν την κοινή γνώμη (π.χ. οι άχρηστοι δημόσιοι υπάλληλοι, οι κλέφτες γιατροί, οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, όλοι οι Έλληνες είναι διεφθαρμένοι) μέχρις ότου τα ΜΜΕ αποφασίσουν  μέσω της περιορισμένης πληροφόρησης να μεταβάλλουν την αντίληψη του κοινού, συνήθως προς όφελος των συμφερόντων της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας.

Εξυπακούεται ότι σε τέτοιες συνθήκες δεν υφίσταται δημοκρατία και οι δημοσιογράφοι φέρουν ευθύνη. Αντί του να μεταχειρίζονται τους ανθρώπους ως απλούς θεατές ή ως θύματα θα έπρεπε να απευθύνονται σε αυτούς ως πολίτες με λόγο στη δημόσια ζωή και να βελτιώνουν το επίπεδο του δημόσιου λόγου.  Αυτό όμως που παρατηρείται ακόμα και στις λεγόμενες πολιτικές συζητήσεις κυρίως στην τηλεόραση είναι μία αφόρητη οχλαγωγία με λόγο φτηνό και «πεζοδρομιακό» την οποία παθητικά παρακολουθεί ο θεατής.

Ο ρόλος των δημοσιογράφων θα έπρεπε να είναι επίσης πιο δυναμικός όσο αφορά την πολιτική εξουσία υπό την έννοια ότι δεν θα πρέπει να αρκούνται στο να της παρέχουν πληροφόρηση αλλά να την «εξαναγκάζουν» να δρα υπέρ των πολιτών (στην περίοδο της κρίσης που ζούμε εδώ και δέκα περίπου χρόνια, πολλοί δημοσιογράφοι επικροτούν και στηρίζουν την εξουσία στο να δρα κατά και όχι υπέρ των πολιτών, δεν είναι τυχαίο ότι ο λαός τους αποκαλεί «παπαγαλάκια»).

Οι δημοσιογράφοι θα πρέπει, ακόμα, να ενισχύουν τον δημόσιο διάλογο και όχι να τον καταστέλλουν πολλές φορές.  Να είναι σε διαρκή επαφή με τους πολίτες και να βοηθούν στη βελτίωση του επιπέδου του δημόσιου λόγου και  στη δημιουργία συλλογικών δράσεων. Να θέτουν  τους πολίτες προ των ευθυνών τους και όχι να τους αντιμετωπίζουν ως απλούς καταναλωτές ειδήσεων. Για να το επιτύχουν θα πρέπει να μάθουν να μιλούν με τους πολίτες και να ανταλλάσσουν απόψεις και συνεπώς να μάχονται να μάχονται για τη δημοκρατία.

Οι Έλληνες πολίτες είναι θυμωμένοι, απαισιόδοξοι, απαθείς απέναντι στην πολιτική εξουσία  και δεν ευθύνονται πλήρως γι’αυτό. Ο John Dewey είχε γράψει ότι για μία τέτοια κατάσταση ευθύνονται  όλοι όσοι εκπαιδεύουν τον λαό (καθηγητές, δάσκαλοι, διανοούμενοι) αλλά και οι δημοσιογράφοι γιατί δεν έχουν βοηθούν τους πολίτες να συμμετέχουν στη λήψη δημοκρατικών αποφάσεων που θα πρέπει να είναι μία συνεχής διαδικασία. 

Είχε επίσης προειδοποιήσει ότι η άγνοια, η προκατάληψη, η επιπολαιότητα, ο φθόνος και η αστάθεια – όλα αυτά που έχουν ως στόχο να καταστήσουν τους κοινούς πολίτες ανίκανους, θα τους κάνουν, αντίθετα, λιγότερο υποτακτικούς στις βλέψεις και στις προθέσεις της κυβερνώσας ελίτ.  Αυτή η αμφισβήτηση είναι πλέον ευδιάκριτη στην ελληνική κοινωνία.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα εάν οι δημοσιογράφοι θα συμβάλλουν στην καθιέρωση της δημοκρατίας και εάν θα ανακτήσουν τη χαμένη τους τιμή. Θα το κάνουν;

Προτεινόμενα αναγνώσματα

Walter Lippman, 1922. Public Opinion. Διαθέσιμο στο:

< https://wwnorton.com/college/history/america-essential-learning/docs/WLippmann-Public_Opinion-1922.pdf>

Jay Rosen. The Action of the Idea. Public Journalism in Built Form in The Idea of Public Journalism,edited by Theodore L. Glasser, New York, London: The Guilford Press.

John Dewey. The Public and Its Problems: An Essay in Political Inquiry. Ed. and introduction Melvin L. Rogers. University Park: Pennsylvania State University 

Δεν έχει απομείνει καμία αξιοπιστία στις ελίτ

 Μετάφραση από τα Αγγλικά: Φωτεινή Μαστρογιάννη

Μία συνέντευξη του βραβευμένου με το βραβείο Πούλιτζερ δημοσιογράφου Κρις Χέτζες (Chris Hedges) με τον Πρόεδρο του Διεθνούς Συμβουλίου Συντακτών του WSWS Ντέιβιντ Νορθ (David North).

Κρις Χέτζες

Σε ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο Truthdig στις 17 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «Η σίγαση του Διαφωνούντα», ο Χέτζες  ανέφερε το κείμενο του WSWS για τη λογοκρισία που ασκεί η Google στις αριστερές ιστοσελίδες και προειδοποίησε για την ανάπτυξη «μαύρης λίστας, λογοκρισίας και συκοφαντίας των αντιφρονούντων ως πρακτόρων της Ρωσίας και  προμηθευτών «ψεύτικων ειδήσεων».

Ο Χέτζες έγραψε ότι «το Υπουργείο Δικαιοσύνης κάλεσε την RT America και τους «συνεργάτες» της - που μπορεί να είναι άνθρωποι σαν εμένα - να εγγραφούν στο νόμο περί εγγραφής ξένων πρακτόρων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κράτος γνωρίζει ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν πρόκειται να εγγραφούμε ως ξένοι πράκτορες, πράγμα που σημαίνει ότι θα εκδιωχθούμε από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Αυτό, θεωρώ, ότι είναι η πρόθεση».

Η συνέντευξη του Νορθ με τον Χέτζες ξεκίνησε με τη σημασία της αντι-Ρωσικής εκστρατείας στα ΜΜΕ.

Ντέιβιντ Νορθ

Ντέιβιντ Νορθ: Πώς ερμηνεύεις την εμμονή με τη Ρωσία και την ερμηνεία των εκλογών στο πλαίσιο της χειραγώγησης από τον Πούτιν;

Κρις Χέτζες:  Είναι τόσο γελοίο όσο τα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεΐν. Είναι ένας απολύτως ανυπόστατος ισχυρισμός που χρησιμοποιείται για τη διαιώνιση μιας πολύ τρομακτικής κατηγορίας  που είναι ότι όσοι επικρίνουν τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό είναι πράκτορες της Ρωσίας.

Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι οι Ρώσοι επενδύουν χρόνο, ενέργεια και χρήματα στην προσπάθεια να επηρεάσουν τα γεγονότα στις Ηνωμένες Πολιτείες με τρόπους που θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντά τους, όπως ακριβώς κάναμε και κάνουμε εμείς στη Ρωσία και σε  άλλες χώρες ανά τον κόσμο. Επομένως δεν υποστηρίζω ότι δεν υπήρξε επιρροή, ούτε προσπάθεια επηρεασμού των γεγονότων.

Αλλά όλη η ιδέα ότι οι Ρώσοι έστρεψαν τις εκλογές υπέρ του Τράμπ είναι παράλογη. Βασίζεται στον ανυπόστατο ισχυρισμό ότι η Ρωσία έδωσε τα ηλεκτρονικά μηνύματα του Ποντέστα στο WikiLeaks και η δημοσίευση αυτών των μηνυμάτων έστρεψε δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές της Κλίντον προς τον Τραμπ. Κάτι τέτοιο δεν έχει νόημα. Είτε αυτό, είτε, σύμφωνα με τον διευθυντή της εθνικής μυστικής υπηρεσίας, η RT America, στην οποία έχω εκπομπή, υποστήριξε την ψήφο προς το Πράσινο Κόμμα.

Αυτή η εμμονή με τη Ρωσία είναι μια τακτική που χρησιμοποιείται από την κυρίαρχη ελίτ και ειδικότερα από το Δημοκρατικό Κόμμα για να αποφύγει μια πολύ δυσάρεστη πραγματικότητα: ότι η έλλειψη δημοφιλίας είναι το αποτέλεσμα των πολιτικών τους που προκάλεσαν αποβιομηχάνιση και επίθεση εναντίον των εργαζομένων ανδρών και γυναικών και των έγχρωμων φτωχών.

Είναι αποτέλεσμα καταστροφικών εμπορικών συμφωνιών όπως η NAFTA, οι οποίες καταργούν τις καλές θέσεις εργασίας που προστατεύονται συνδικαλιστικά και τις στέλνουν σε μέρη όπως είναι το Μεξικό, όπου οι εργαζόμενοι δεν έχουν έξτρα  παροχές και πληρώνονται  3,00 δολάρια την ώρα. Είναι αποτέλεσμα της έκρηξης ενός συστήματος μαζικής φυλάκισης, που ξεκίνησε ο Μπιλ Κλίντον με το νομοσχέδιο για το έγκλημα του 1994, και τον τριπλασιασμό και τετραπλασιασμό των ποινών φυλάκισης. Είναι το αποτέλεσμα της περικοπής των βασικών δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, της πρόνοιας, που ο Κλίντον διέλυσε, των αποκρατικοποίησεων, των υποβαθμισμένων υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων σχολείων, και του de facto φορολογικού μποϊκοταρίσματος από τις εταιρείες. Είναι το αποτέλεσμα της μετατροπής της χώρας σε ολιγαρχία. Η εθνικιστική εξέγερση από τα δεξιά και η αποτυχημένη εξέγερση στο Δημοκρατικό Κόμμα γίνονται κατανοητά όταν δείτε τι έχουν κάνει στη χώρα.

Οι αστυνομικές δυνάμεις μετατράπηκαν σε οιονεί στρατιωτικές οντότητες που τρομοκρατούν τις περιθωριακές κοινότητες, όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πλέον δικαιώματα και μπορούν να πυροβοληθούν ατιμώρητα, σκοτώνονται καθημερινά πάνω από τρεις άνθρωποι. Το κράτος πυροβολεί και φυλακίζει τους έγχρωμους φτωχούς ως μορφή κοινωνικού ελέγχου. Είναι πολύ πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν την ίδια μορφή κοινωνικού ελέγχου σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα του πληθυσμού που αντιστέκεται.

Ειδικότερα, το Δημοκρατικό Κόμμα είναι επικεφαλής αυτού του Ρώσικου κυνηγιού μαγισσών. Το Δημοκρατικό Κόμμα δεν μπορεί να δει κατάφατσα τη συνενοχή του στην καταστροφή των πολιτικών ελευθεριών, της οικονομίας και των δημοκρατικών θεσμών μας. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι η επίθεση του Μπαράκ Ομπάμα στις πολιτικές ελευθερίες ήταν χειρότερη από αυτήν που διεξήγαγε ο Τζωρτζ  Μπους.

Πολιτικοί όπως οι  Κλίντον, η Πελόζι, ο Σούμερ είναι δημιουργίες της Γουώλ Στρητ. Αυτός είναι ο λόγος που ήταν τόσο επιθετικοί στην πτέρυγα Σάντερς  του Δημοκρατικού Κόμματος. Χωρίς τα χρήματα της Γουώλ Στρητ δεν θα είχαν πολιτική δύναμη. Το Δημοκρατικό Κόμμα δεν λειτουργεί ως πολιτικό κόμμα. Πρόκειται για ένα βραχίονα αέναης μαζικής κινητοποίησης και δημοσίων σχέσεων,  που τόσο η μαζική κινητοποίηση όσο και οι δημόσιες σχέσεις πληρώνονται από εταιρείες. Η βάση του κόμματος δεν έχει  λόγο στην ηγεσία ή στις πολιτικές του κόμματος, όπως ανακάλυψαν ο Μπέρνι Σάντερς και οι οπαδοί του. Είναι στηρίγματα στο στείρο πολιτικό θέατρο.

Αυτές οι κομματικές ελίτ, που χαρακτηρίζονται από απληστία, μυωπία και βαθύ κυνισμό, έχουν αγκαλιάσει με θανάσιμο τρόπο την πολιτική διαδικασία. Δεν πρόκειται να την αφήσουν  ακόμα και εάν πρόκειται να ανατιναχτούν τα πάντα.

ΝΝ: Κρις, εργάστηκες για τους New York Times. Πότε ήταν ακριβώς;

ΚΧ:  Από το 1990 μέχρι το 2005.

ΝΝ:  Τι αλλαγές βλέπεις στους New York Times; Τονίσαμε ότι έχει δημιουργήσει μία εκλογική πελατεία που αποτελείται από την ανώτερη μεσαία τάξη.

ΚΧ: Οι New York Times στοχεύουν στα 30 εκατομμύρια ανθρώπους που ανήκουν στην ανώτερη μεσαία τάξη. Είναι μία εφημερίδα εθνικής εμβέλειας, μόνο το 11 τοις εκατό της αναγνωσιμότητάς της προέρχεται από τη Νέα Υόρκη.

Είναι πολύ εύκολο να διακρίνουμε  σε ποιον στοχεύουν οι Τάιμς εάν δούμε τα ένθετα της εφημερίδας για το  σπίτι, το στυλ, τις επιχειρήσεις ή τα ταξίδια. Στα ένθετα αυτά θα βρούμε άρθρα  για τη δυσκολία διατήρησης, για παράδειγμα, ενός δεύτερου σπιτιού στα Χάμπτονς. Η εφημερίδα μπορεί να κάνει καλά ρεπορτάζ, αν και όχι συχνά. Καλύπτει τα διεθνή θέματα αλλά  αντικατοπτρίζει τη σκέψη των ελίτ.  Την διαβάζω κάθε μέρα, ίσως για να την εξισορροπώ με την ιστοσελίδα σας.

ΝΝ: Ελπίζω να την εξισορροπούμε.

ΚΧ: Ναι, την εξισορροπείτε με το παραπάνω. Οι Τάιμς ήταν πάντα μία ελιτίστικη εφημερίδα αλλά ενστερνίστηκε εξ ολοκλήρου την ιδεολογία του νεο-συντηρητισμού και του νεοφιλελευθερισμού σε μια περίοδο οικονομικής δυσπραγίας, όταν ο Αμπι Ρόζενταλ  ήταν συντάκτης. 

Ήταν αυτός που καθιέρωσε τα ειδικά ένθετα που απευθύνονταν στην ελίτ. Και επέβαλε μια de facto λογοκρισία για να αποκλείσει τους κριτικούς του ελεύθερου καπιταλισμού και  ιμπεριαλισμού, όπως είναι ο Νόαμ Τσόμσκυ και ο Χάουαρντ Ζιν. Καταδίκασε δημοσιογράφους όπως ο Σίντνεϋ Σάντμπεργκ που αμφισβήτησε τους κατασκευαστές ακινήτων στη Νέα Υόρκη, ή τον Ρέιμοντ Μπόνερ που ανέφερε τη σφαγή  El Mozote  στο Ελ Σαλβαδόρ.

Γευμάτιζε κάθε εβδομάδα με τον εκδότη του Γουίλιαμ Μπάκλεϋ. Αυτή η στροφή στις πιο οπισθοδρομικές δυνάμεις του εταιρικού καπιταλισμού και των υποστηρικτών του αμερικανικού ιμπεριαλισμού έκανε την εφημερίδα πολύ κερδοφόρα. 

Η άνοδος του Διαδικτύου και η απώλεια διαφημίσεων, οι οποίες αντιστοιχούσαν στο 40% των εσόδων της εφημερίδας, έπληξε τους Τάιμς όπως άλλωστε έπληξε κι όλες τις εφημερίδες.  Το ενημερωτικό δελτίο έχει χάσει το μονοπώλιο που συνέδεε κάποτε τους πωλητές με τους αγοραστές. Οι εφημερίδες παγιδεύονται σε ένα παλιό σύστημα πληροφοριών που ονομάζουν «αντικειμενικότητα» και «ισορροπία», φόρμουλες που έχουν σχεδιαστεί για να εξυπηρετούν τους ισχυρούς και τους πλούσιους και να κρύβουν την αλήθεια. Όπως η Βυζαντινή Αυλή έτσι και οι Τάιμς θα καταρρεύσουν προσκολλημένοι στο Άγιο Δισκοπότηρό τους.

Τα πνευματικά μέρη της εφημερίδας, ιδιαίτερα η ανασκόπηση βιβλίων και η εβδομαδιαία ανασκόπηση, εξαλείφθηκαν από τον Μπιλ Κέλλερ, έναν νεοσύλλεκτο, ο οποίος, ως αρθρογράφος υποστήριξε με ζήλο τον πόλεμο στο Ιράκ. Ο Κέλλερ έφερε άτομα όπως ο Σαμ Τάνενχαουζ. Είναι στο σημείο αυτό όπου η εφημερίδα ενστερνίστηκε, χωρίς καμία διαφωνία, την ουτοπική ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού και την υπεροχή της εταιρικής ισχύος ως αναπόφευκτης μορφής ανθρώπινης προόδου. 

Οι Tάιμς, μαζί με τις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων, τις σχολές οικονομικών επιστημών  των πανεπιστημίων και τους ειδήμονες που προωθούνται από το εταιρικό κράτος, προωθούσαν την παράλογη ιδέα ότι όλοι θα είμαστε καλύτεροι εάν κάθε τομέας της κοινωνίας βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της αγοράς. Πρέπει κάποιος να είναι πολύ ανόητος για να πιστέψει κάτι τέτοιο. Υπήρχαν φοιτητές στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ που έκαναν εργασίες για την Ενρον (Enron) και το φοβερό επιχειρηματικό της μοντέλο μέχρι που η Ενρον κατέρρευσε και αποδείχτηκε το μέγεθος της απάτης.

Τελικά δεν επρόκειτο για ιδέες αλλά για καθαρή απληστία. Η απληστία αυτή προωθήθηκε από κάποιους που, υποτίθεται, είχαν καλύτερη εκπαίδευση από εμάς όπως ο Λάρυ Σάμερς ο οποίος υποστήριξε το ψέμα ότι κατά κάποιο τρόπο η παρακμή μας οφείλεται στην ανεπαρκή εκπαίδευση. Η παρακμή μας όμως οφείλεται σε μία χρεοκοπημένη και ανήθικη ελίτ και στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που την έκαναν πλούσια.

Η κριτική, λοιπόν, σκέψη, που δεν ήταν ούτως ή άλλως ποτέ πολύ ισχυρή, εξαφανίστηκε υπό τον Κέλλερ. 

Η παγκοσμιοποίηση ήταν πέραν αμφισβήτησης. Δεδομένου ότι οι  Τάιμς, όπως όλοι οι ελίτ οργανισμοί, είναι ένας ερμητικά κλειστός θάλαμος ηχούς (Σ.τ.Μ . μεταφορική έννοια, σημαίνει ότι διοχετεύονται ειδήσεις από τα κέντρα εξουσίας χωρίς να γίνεται οποιαδήποτε κριτική σε αυτές, ενώ αντίθετα λογοκρίνεται οποιαδήποτε άποψη εναντίωσης σε αυτά) χωρίς να αντιλαμβάνονται πόσο άσχετοι γίνονται ή πόσο γελοίοι φαίνονται. Ο Τόμας Φρίντμαν και ο Ντέιβιντ Μπρουκς (Σ.τ.Μ. αρθρογράφοι των New York Times) θα μπορούσαν να γράψουν και για το Onion (Σ.τ.Μ. πρόκειται περί σατυρικού εντύπου).

Εργάστηκα στο εξωτερικό. Δεν ήμουν πολύ στο γραφείο σύνταξης αλλά η εφημερίδα είναι ένα μέρος με  πολύ άγχος. Οι κανόνες δεν είναι γραμμένοι στους τοίχους, αλλά όλοι γνωρίζουν, ακόμη και αν δεν το λένε, το ανεπίσημο σύνθημα της εφημερίδας: Μην αποξενώνετε  όσους από τους οποίους εξαρτόμαστε για χρήματα και προσβάσεις! Μπορείτε να τους σπρώξετε μερικές φορές. Αλλά αν είστε σοβαρός δημοσιογράφος, όπως  είναι ο Τσάρλι Λένταφ  ή ο Σίδνεϊ Σάντμπεργκ, που θέλουν να δώσουν  φωνή σε ανθρώπους που δεν έχουν φωνή, να μιλήσουν για θέματα φυλής, τάξης, καπιταλιστικής εκμετάλλευσης ή των εγκλημάτων της αυτοκρατορίας, τότε πολύ γρήγορα θα γίνεται ένα πρόβλημα διαχείρισης και θα οδηγηθείτε προς την έξοδο.

Εκείνοι που ανεβαίνουν στον οργανισμό και αποκτούν εξουσία είναι οι τέλειοι  καριερίστες. Πιστεύουν μόνο στην εξέλιξή τους και στην κερδοφορία του οργανισμού, γι 'αυτό η ιεραρχία της εφημερίδας είναι γεμάτη από τέτοιες μετριότητες. Οι καριερίστες είναι η αχίλλειος πτέρνα της εφημερίδας. Δεν είναι ότι  έχει έλλειψη ταλέντων αλλά απουσιάζει η πνευματική ανεξαρτησία και το ηθικό θάρρος. Μου θυμίζει το Χάρβαρντ.

ΝΝ:  Ας επανέρθουμε στο θέμα της ψεύτικης ρωσικής ειδησεογραφικής ιστορίας. Τόνισες την ικανότητα δημιουργίας μιας ιστορίας, η οποία δεν έχει καμία απολύτως τεκμηριωμένη βάση, τίποτα άλλο παρά διαβεβαιώσεις διαφόρων μυστικών υπηρεσιών και που παρουσιάζεται ως μια αδιαμφισβήτητη αξιολόγηση. Ποια είναι η γνώμη σου;

ΚΧ: Τα εμπορικά ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα, συμπεριλαμβανομένων των CNN και MSNBC, δεν ασχολούνται με τη δημοσιογραφία. Μόλις και μετά βίας δείχνουν κάτι δημοσιογραφικό. 

Οι ανταποκριτές διασημότητες που έχουν είναι αυλικοί της ελίτ. Ενισχύουν τα κουτσομπολιά της αυλής που είναι όλες αυτές οι κατηγορίες για τη Ρωσία και επαναλαμβάνουν αυτό που τους λένε να επαναλάβουν. Θυσιάζουν τη δημοσιογραφία και την αλήθεια για το κέρδος. Αυτές οι καλωδιακές εκπομπές ειδήσεων αποτελούν  μία από τις πολλές ροές εσόδων της επιχείρησης. Ανταγωνίζονται άλλες ροές εσόδων. 

Ο επικεφαλής του CNN,  Τζέφ Ζάκερ, ο οποίος βοήθησε στη δημιουργία του φανταστικού προσώπου του Ντόναλντ Τραμπ για το «Celebrity Apprentice», έχει μετατρέψει την πολιτική στο CNN σε ένα εικοσιτετράωρο ριάλιτυ σόου.

Όλες οι αποχρώσεις, η διαφορετικότητα, το νόημα και το βάθος, μαζί με επαληθεύσιμα γεγονότα, θυσιάζονται για την ψυχαγωγία. Το ψέμα, ο ρατσισμός, η αδιαλλαξία, οι θεωρίες συνωμοσίας αποτελούν τη βάση και θεωρούνται άξια λόγου, που συχνά υιοθετούνται από ανθρώπους των οποίων η μόνη ποιότητα είναι ότι είναι διαταραγμένοι. Δεν είναι ειδήσεις αλλά αστειότητα.

Ήμουν στην ερευνητική ομάδα των New York Times κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ. Η έδρα μου ήταν στο Παρίσι και κάλυψα την Αλ Κάιντα στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Ο Lewis Scooter Libby, ο Dick Cheney, ο Richard Perle και ίσως κάποιος από τις μυστικές υπηρεσίες  θα επιβεβαίωναν οποιαδήποτε  ιστορία που η διοίκηση προσπαθούσε να πλασάρει. Οι δημοσιογραφικοί κανόνες στους Τάιμς λένε ότι δεν μπορείς να γράψεις μία ιστορία μιας πηγής. Αλλά εάν έχετε τρεις ή τέσσερις υποθετικά ανεξάρτητες πηγές που επιβεβαιώνουν την ίδια αφήγηση, τότε μπορείτε να συνεχίσετε και αυτό έκαναν. Η εφημερίδα δεν παραβίασε τους κανόνες που διδάσκονται στη σχολή δημοσιογραφίας του Κολούμπια  αλλά ό,τι έγραψαν ήταν ψέμα.

Η όλη πράξη ήταν φρικτή. Ο Λευκός Οίκος θα διέρρεε κάποια ψεύτικη ιστορία στην Τζούντι Μίλερ ή στον Μάικλ Γκόρντον και στη συνέχεια στις τηλεοπτικές εκπομπές λόγου θα έλεγαν «όπως έγραψαν οι Τάιμς ...».  Έδωσαν σε αυτά  τα ψέματα τον λούστρο της ανεξαρτησίας και της αξιόπιστης δημοσιογραφίας. Αυτό υπήρξε μια τεράστια αποτυχία, τέτοια που η εφημερίδα δεν είχε συναντήσει ξανά.

ΝΝ: Η CIA ρίχνει την ιστορία και μετά η Τάιμς την επαληθεύει από αυτούς που την έδωσαν σε αυτήν.

ΚΧ: Δεν την ρίχνουν πάντα και δεν προέρχεται όλο αυτό από την CIA. Η CIA δεν πίστεψε την υστερία «των όπλων μαζικής καταστροφής».

ΝΝ: Ισχύει και το αντίστροφο;

ΚΧ: Σίγουρα. Διότι αν προσπαθείς να έχεις πρόσβαση σε έναν ανώτερο αξιωματούχο, θα υποβάλλεις συνεχώς αιτήματα και οι αξιωματούχοι αυτοί θα αποφασίσουν πότε θέλουν να σε δουν. Και όταν θελήσουν να σε δουν, είναι συνήθως επειδή έχουν κάτι να σου πουλήσουν.

ΝΝ: Η αντι-ρωσική αφήγηση των μέσων ενημέρωσης έχει υιοθετηθεί από πολλούς που παρουσιάζονται ως «αριστεροί».

ΚΧ: Μην με κάνεις να ξεκινήσω από την αμερικανική αριστερά. 

Πρώτα απ'όλα, δεν υπάρχει αμερικανική αριστερά – τουλάχιστον μία αριστερά που να έχει κάποια σοβαρότητα, που να κατανοεί τις πολιτικές ή επαναστατικές θεωρίες, που να μελετά την οικονομία, που να κατανοεί πως λειτουργεί το σύστημα εξουσίας, ιδιαίτερα η εταιρική και αυτοκρατορική εξουσία. Η αριστερά είναι παγιδευμένη στο ίδιο είδος λατρείας προσωπικότητας που μαστίζει την υπόλοιπη κοινωνία. Επικεντρώνεται στον Τραμπ, σαν να είναι ο Τραμπ το βασικό πρόβλημα. Ο Τραμπ είναι ένα προϊόν, ένα σύμπτωμα ενός αποτυχημένου συστήματος και μίας δυσλειτουργικής δημοκρατίας, όχι η ασθένεια.

Αν προσπαθήσεις να συζητήσεις τα περισσότερα από τα παραπάνω με την υποτιθέμενη αριστερά, τότε θα δεις ότι υποβαθμίζουν τη συζήτηση σε αυτό το γελοιογραφικό όραμα της πολιτικής.

Η σοβαρή αριστερά σε αυτή τη χώρα ήταν αποδεκατισμένη. Ξεκίνησε με την καταστολή των ριζοσπαστικών κινημάτων υπό την ηγεσία του Γουίλσον, στη συνέχεια ήταν τα «Red Scares» τη δεκαετία του 1920, όταν ουσιαστικά κατέστρεψαν το εργατικό μας κίνημα και τον ριζοσπαστικό τύπο, και στη συνέχεια με όλες τις εκκαθαρίσεις που έγιναν στη δεκαετία του 1950. Πέραν αυτού, εξολόθρευσαν  την φιλελεύθερη τάξη - κοιτάξτε τι έκαναν στον Χένρυ Γουάλας - έτσι ώστε οι «φιλελεύθεροι» του Ψυχρού Πολέμου να εξισώσουν τον καπιταλισμό με τη δημοκρατία και τον ιμπεριαλισμό με την ελευθερία. Έζησα στην Ελβετία και στη Γαλλία. Εξακολουθούν να υπάρχουν υπολείμματα μίας μαχητικής αριστεράς στην Ευρώπη, κάτι που παρέχει ένα στήριγμα  στους Ευρωπαίους. Αλλά εμείς πρέπει σχεδόν να ξεκινήσουμε από το μηδέν.

Μάχομαι συνεχώς με τους Αντίφα και το Μαύρο Μπλοκ. Νομίζω ότι αντιπροσωπεύουν μία φαινομενική πολιτική ανωριμότητα. Η αντίσταση δεν είναι μια μορφή προσωπικής κάθαρσης. Δεν αγωνιζόμαστε για την άνοδο του φασισμού τη δεκαετία του 1930. Οι εταιρικές ελίτ που πρέπει να ανατρέψουμε έχουν ήδη ισχύ. Και αν δεν οικοδομήσουμε με υπομονή ένα ευρύ, δημοφιλές κίνημα αντίστασης των εργαζομένων, τότε θα κατακρημνιστούμε.

Συνεπώς, ο Τραμπ δεν είναι το πρόβλημα. Αλλά και μόνο αυτή η φράση είναι ικανή να τελειώσει τις περισσότερες συζητήσεις με ανθρώπους που θεωρούν ότι αποτελούν μέρος της αριστεράς.

Το εταιρικό κράτος έχει καταστήσει πολύ δύσκολο τον βιοπορισμό κάποιου εάν εξακολουθεί να ασκεί ριζοσπαστική κριτική. Δεν θα πάρει πότε κάποια υψηλή θέση, πιθανότατα ούτε ακαδημαϊκή θέση. Δεν θα κερδίσει βραβεία. Δεν θα πάρει επιχορηγήσεις. Οι New York Times, εάν σχολιάσουν το βιβλίο σας, θα το κάνουν μέσω ενός μανδαρίνου όπως είναι ο Τζορτζ Πάκερ, για να το ρίξει στα σκουπίδια - όπως έκανε και με το τελευταίο μου βιβλίο. 

Τα ελίτ σχολεία, και έχω διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε μερικά από αυτά, όπως είναι το Πρίνστον και το Κολούμπια, αναπαράγουν τη δομή και τους στόχους των εταιρειών. Αν θέλετε να περάσετε από μια διδακτορική επιτροπή, θα πρέπει να είστε πραγματικά πολύ προσεκτικοί. Δεν πρέπει να αμφισβητήσετε την φιλική προς τις επιχειρήσεις στάση που έχει το ίδρυμα και επιβάλλεται μέσω εταιρικών δωρεών και των επιθυμιών των πλούσιων αποφοίτων. Τα μισά από τα μέλη των περισσότερων από αυτά τα διοικητικά συμβούλια θα έπρεπε  να είναι στη φυλακή!

Η κερδοσκοπία στη Βρετανία του 17^ου αιώνα ήταν έγκλημα και οι κερδοσκόποι απαγχονίζονταν ενώ σήμερα διοικούν την χώρα και ελέγχουν την οικονομία. Έχουν χρησιμοποιήσει τον πλούτο για να καταστρέψουν την πνευματική, πολιτιστική και καλλιτεχνική ζωή στη χώρα και να σβήσουν τη δημοκρατία μας. Υπάρχει μια λέξη για αυτούς τους ανθρώπους είναι προδότες.

ΝΝ: Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σου, ο αντίκτυπος της πολιτικής της ταυτότητας στην Αμερική;

ΚΧ: Η πολιτική ταυτότητας ορίζει την ανωριμότητα του αριστερού. Το εταιρικό κράτος ενστερνίστηκε την πολιτική ταυτότητας. Είδαμε πού μας πήγε η πολιτική ταυτότητας με τον Μπαράκ Ομπάμα.  Ο Ομπάμα ήταν, όπως χαρακτηριστικά είπε ο Κόρνελ Ουέστ, μια μαύρη μασκότ της Γουώλ Στρητ και τώρα πηγαίνει να συλλέξει  την αμοιβή από την πώλησή μας.

Η αγαπημένη μου ανέκδοτη ιστορία για την πολιτική ταυτότητας είναι η παρακάτω: ο  Κόρνελ Ουέστ κι εγώ, μαζί με άλλους, ήμασταν σε μια πορεία άστεγων στη συνεδρίαση της Εθνικής Συνέλευσης των Δημοκρατικών στη Φιλαδέλφεια. Εκείνο το βράδυ συνέβηκε ένα γεγονός. Η αίθουσα ήταν γεμάτη με εκατοντάδες ανθρώπους, κυρίως θυμωμένους υποστηρικτές του Μπέρνι Σάντερς. Μου ζητήθηκε να πάω να μιλήσω. Στο πίσω δωμάτιο υπήρχε μια ομάδα νεότερων ακτιβιστών και ένας από αυτούς είπε: «Δεν αφήνουμε τον λευκό να πάει πρώτος». Τότε σηκώθηκε και έδωσε έναν λόγο για το πώς όλοι θα έπρεπε να ψηφίσουν για τη Χίλαρι Κλίντον. Εκεί σε οδηγεί η πολιτική ταυτότητας. Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους υποστηρικτές του εταιρικού καπιταλισμού και ιμπεριαλισμού όπως είναι ο Κόρυ Μπούκερ και ο Βαν Τζόουνς και στους πραγματικούς ριζοσπάστες όπως είναι ο Γκλεν Φορντ και ο Ατζάμου Μπαράκα. Το εταιρικό κράτος επιλέγει προσεκτικά και προωθεί τις γυναίκες ή τους έγχρωμους και τους χρησιμοποιεί ως μάσκες για τη σκληρότητα και την εκμετάλλευσή του.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό, προφανώς, να ακουστούν αυτές οι φωνές, αλλά όχι εκείνες οι φωνές που έχουν πωληθεί στην ελίτ της εξουσίας. Το φεμινιστικό κίνημα είναι ένα τέλειο παράδειγμα αυτής της κατάστασης. Ο παλιός φεμινισμός, τον οποίο θαυμάζω, το είδος του φεμινισμού της Αντρεά Ντβόρκιν, αφορούσε την ενδυνάμωση των καταπιεσμένων γυναικών. Αυτή η μορφή φεμινισμού δεν προσπάθησε να δικαιολογήσει την πορνεία ως σεξουαλική εργασία. Ήξερε ότι είναι το ίδιο λάθος να κακοποιηθεί μία γυναίκα σε ένα εργοστάσιο όσο και στο εμπόριο σεξ. Η νέα μορφή  φεμινισμού είναι ένα παράδειγμα του δηλητηρίου του νεοφιλελευθερισμού. Πρόκειται για την ύπαρξη μιας γυναίκας διευθύνοντος συμβούλου ή γυναίκας προέδρου, η οποία, όπως η Χίλαρι Κλίντον, θα εξυπηρετήσει τα συστήματα της καταπίεσης. Θεωρεί ότι η πορνεία είναι θέμα επιλογής. Ποια γυναίκα, η οποία θα είχε ένα σταθερό εισόδημα και ασφάλεια, θα επέλεγε να βιαστεί για να ζήσει; Η πολιτική της ταυτότητας είναι αντιπολιτική.

ΝΝ: Μίλησες σε μια διάσκεψη για τη σύγκλιση των Σοσιαλιστών, όπου επέκρινες  τον Ομπάμα και τον Σάντερς, και σε γιουχάρανε.

ΚΧ: Ναι, δεν το θυμάμαι. Με έχουν γιουχάρει γιατί επέκρινα τον Ομπάμα σε πολλά μέρη, συμπεριλαμβανομένου του Μπέρκλεϋ. Έπρεπε να υπομείνω αυτήν την κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα ως υποστηρικτής και συγγραφέας ομιλιών του Ραλφ Νέιντερ. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να διαλύσουν την ψευδαίσθηση των κατασκευασμένων προσωπικοτήτων τους, των πολιτικών σωτήρων τους, προσωπικότητες που δημιουργούνται από τη βιομηχανία  δημοσίων σχέσεων. Δεν θέλουν να δουλέψουν σκληρά για να κατανοήσουν τον τρόπο λειτουργίας της εξουσίας και να οργανωθούν  για να την καταργήσουν.

ΝΝ: Ανέφερες ότι εδώ και αρκετό καιρό διαβάζεις την Παγκόσμια Σοσιαλιστική Ιστοσελίδα (WSWS). Ξέρεις ότι είμαστε πολύ έξω από αυτό το πλαίσιο.

ΚΧ: Δεν είμαι μαρξιστής. Δεν είμαι τροτσκιστής. Αλλά μου αρέσει ο ιστότοπος σας. Αναφέρετε σοβαρά και σημαντικά θέματα. Σας ενδιαφέρουν πράγματα που ενδιαφέρουν κι εμένα όπως είναι η είναι η  μαζική φυλάκιση, τα δικαιώματα και οι  αγώνες της εργατικής τάξης και τα εγκλήματα της αυτοκρατορίας. Διαβάζω την ιστοσελίδα σας αρκετό καιρό τώρα.

ΝΝ: Πολλά από αυτά που ισχυρίζονται ότι είναι αριστερά - δηλαδή, τα ψευδο-αριστερά- αντικατοπτρίζουν τα συμφέροντα της εύπορης μεσαίας τάξης.

ΚΧ: Ακριβώς. Όταν όλοι, όπως γνωρίζεις, πίεζαν για την πολυπολιτισμικότητα σε κορυφαία ιδρύματα, αυτό που σήμαινε πραγματικά ήταν η εισαγωγή μερικών εγχρώμων ή γυναικών σε πανεπιστημιακά τμήματα ή σε ειδησεογραφικά γραφεία, ενώ την ίδια στιγμή πραγματοποιούνταν άγρια ​​οικονομική επίθεση εναντίον των φτωχών εργαζομένων και ιδιαίτερα των φτωχών έγχρωμων των αποβιομηχανοποιημένων περιοχών των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Πολύ λίγοι από αυτούς τους πολυπολιτισμικούς το παρατήρησαν. Υποστηρίζω την ποικιλομορφία, αλλά όχι όταν δεν υπάρχει οικονομική δικαιοσύνη. Ο Κόρνελ Γουέστ  είναι ένας από τους μεγάλους πρωταθλητές, όχι μόνο της μαύρης προφητικής παράδοσης, της σημαντικότερης πνευματικής παράδοσης στην ιστορία μας, αλλά αποτελεί το εγερτήριο σάλπισμα για δικαιοσύνη σε όλες της τις μορφές.

Δεν υπάρχει φυλετική δικαιοσύνη χωρίς οικονομική δικαιοσύνη. Και ενώ αυτά τα ελίτ ιδρύματα έβαλαν μερικά συμβολικά πρόσωπα στην ιεραρχία τους, από την άλλη επιτέθηκαν με βαρβαρότητα στην εργατική τάξη και στους φτωχούς, ιδιαίτερα στους έγχρωμους φτωχούς.

Πολλοί από την αριστερά ξεγελάστηκαν από το κόλπο της πολιτικής ταυτότητας. Ήταν ένας μπουτίκ ακτιβισμός. Διατηρούσε άθικτο το εταιρικό σύστημα, αυτό που πρέπει να καταστρέψουμε.  Ο ακτιβισμός αυτό έδωσε στο εταιρικό σύστημα  ένα φιλικό πρόσωπο.

ΝΝ: Η Παγκόσμια Σοσιαλιστική Ιστοσελίδα έχει καταστήσει το ζήτημα της ανισότητας ένα από τα κεντρικά της θέματα.

ΚΧ: Γι 'αυτό τη διαβάζω και μου αρέσει.

ΝΝ: Επιστρέφοντας στο ζήτημα της Ρωσίας, πώς το βλέπεις να εξελίσσεται; Πόσο σοβαρή θεωρείς ότι είναι αυτή η επίθεση στα δημοκρατικά δικαιώματα; Εμείς το αποκαλούμε νέο μακαρθισμό.

ΚΧ: Ναι, φυσικά είναι ο νέος μακαρθισμός. Αλλά ας αναγνωρίσουμε πόσο άνευ σημασίας είναι  οι φωνές μας.

ΝΝ: Δεν συμφωνώ μαζί σου σε αυτό.

ΚΧ: Λοιπόν, άνευ σημασίας υπό την έννοια ότι δεν ακουγόμαστε στα μαζικά μέσα. Όταν πηγαίνω στον Καναδά, είμαι στο CBC σε ώρα αιχμής. Το ίδιο ισχύει και στη Γαλλία. Αυτό δεν συμβαίνει ποτέ εδώ. Το PBS και το NPR δεν πρόκειται ποτέ να το κάνουν. Ούτε πρόκειται να το κάνουν για οποιονδήποτε άλλο σοβαρό επικριτή του καπιταλισμού ή του ιμπεριαλισμού.

Εάν γίνεται κάποια συζήτηση για την επίθεση στη Συρία, για παράδειγμα, καταλήγει στον βομβαρδισμό της Συρίας ή στον βομβαρδισμό της Συρίας και στην αποστολή στρατευμάτων, σαν να είναι οι μοναδικές επιλογές. Το ίδιο ισχύει και για την υγειονομική περίθαλψη. Έχουμε Obamacare, μια δημιουργία του Ιδρύματος Heritage και της φαρμακευτικής και ασφαλιστικής βιομηχανίας, ή δεν έχουμε περίθαλψη; Η καθολική υγειονομική περίθαλψη για όλους είναι κάτι που δεν συζητείται. Είμαστε λοιπόν στο περιθώριο. αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε επικίνδυνοι. 

Ο νεοφιλελευθερισμός και η παγκοσμιοποίηση είναι ιδεολογίες ζόμπι. Δεν τους έχει μείνει καμία αξιοπιστία, η απάτη ανακαλύφτηκε. Οι παγκόσμιοι ολιγάρχες είναι μισητοί και κακοί. Η ελίτ δεν έχει κανένα αντεπιχείρημα στην κριτική μας. Έτσι δεν μπορούν να αντέξουν να μας έχουν γύρω τους. Καθώς η ελίτ της εξουσίας γίνεται πιο φοβισμένη, πρόκειται να χρησιμοποιήσουν αυστηρότερες μορφές ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων της λογοκρισίας και της βίας.

ΝΝ: Θεωρώ ότι είναι μεγάλο λάθος να επικεντρωθούμε στην αίσθηση της απομόνωσης ή της περιθωριοποίησης. Θα κάνω μια πρόβλεψη. Θα έχεις, πιθανώς νωρίτερα από ό,τι νομίζεις, περισσότερα αιτήματα για συνεντεύξεις και τηλεοπτικό χρόνο. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο κολοσσιαίας πολιτικής κατάρρευσης. Θα δούμε ολοένα και περισσότερο την εμφάνιση της εργατικής τάξης ως ισχυρής πολιτικής δύναμης.

ΚΧ: Γι 'αυτό είμαστε στόχος. Με την πτώχευση της κυβερνώσας ιδεολογίας και την πτώχευση της αμερικανικής φιλελεύθερης τάξης και της αμερικανικής αριστεράς, το σύστημα πρέπει να σιγουρευτεί ότι όσοι διατηρούν πνευματικό βάθος και εξετάζουν τα συστήματα εξουσίας, συμπεριλαμβανομένης της οικονομίας, του πολιτισμού και της πολιτικής, θα πρέπει να σιωπήσουν.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Πηγή: https://www.truthdig.com/articles/elites-no-credibility-left-interview-journalist-chris-hedges/