Οικονομικό Σπουδαστήρι

Οικονομικό Σπουδαστήρι
Γι'Αυτούς που Θέλουν Εξειδίκευση
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα τεχνητή νοημοσύνη. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα τεχνητή νοημοσύνη. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 10 Ιουνίου 2018

Είναι το Τέλος του Κόσμου που γνωρίζουμε;

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η χώρα μας είναι βυθισμένη, εδώ και δέκα περίπου χρόνια, σε βαθιά οικονομική κρίση από την οποία δεν προβλέπεται να ξεφύγει ούτε μακροπρόθεσμα. Οι καθημερινές συζητήσεις σπάνια περιστρέφονται γύρω από θέματα τεχνολογίας πιθανόν γιατί τα προβλήματα επιβίωσης είναι μεγάλα είτε και από άγνοια. Προβληματίζει όμως το γεγονός ότι δεν αναφέρεται σχεδόν ποτέ από τους πολιτικούς μας αλλά και από ειδήμονες παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί συνέχεια έργα που προάγουν την Τεχνητή Νοημοσύνη. Σκοπιμότητα, άγνοια ή και τα δύο; Ποιος ξέρει;

Man With Steel Artificial Arm Sitting in Front of White Table


Γιατί θα έπρεπε όμως να μας ενδιαφέρει; Μήπως γιατί θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου όπως επεσήμανε ο Ελον Μασκ (Elon Musk) συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος  της Tesla Motors «θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την τεχνητή νοημοσύνη. Εάν θα έπρεπε να μαντέψω ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξή μας, θα έλεγα ότι πιθανόν είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Γι’αυτό θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την τεχνητή νοημοσύνη.  Όλο και περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρξει κάποια ρυθμιστική εποπτεία ίσως σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για να διασφαλίσουμε ότι δεν κάνουμε κάτι πολύ ανόητο. Με την τεχνητή νοημοσύνη καλούμε τον δαίμονα».

Ανησυχητικές ήταν και οι δηλώσεις του Στήβεν Χώκινγκ (Stephen Hawking) το 2017, ένα χρόνο πριν πεθάνει. «Φοβάμαι ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους. Εάν οι άνθρωποι σχεδιάζουν ιούς για τους υπολογιστές, κάποιος θα σχεδιάσει τεχνητή νοημοσύνη που θα βελτιώνεται και θα αυτοαναπαράγεται». «Θα υπάρξει ένα νέο είδος ζωής που θα ξεπεράσει τους ανθρώπους».  Είχε αναφέρει επίσης ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη Γη εάν θέλουν να επιβιώσουν ως είδος διαφορετικά «θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες». 
Ο Στήβεν Χώκινγκ θεωρούσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εξαφανίσει τις ασθένειες και την φτώχεια αλλά πρέπει να αποφύγουμε τους κινδύνους που είναι η δημιουργία ισχυρών αυτόνομων όπλων ή νέων τρόπων  καταπίεσης των πολλών από τους λίγους.
adult, artificial, beautiful
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ θα χαθούν 66 εκατομμύρια εργασίες σε παγκόσμια κλίμακα και η ανεργία θα πλήξει ιδιαίτερα τους νέους και τα χαμηλής ειδίκευσης άτομα.  Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι θα χαθεί το 47% των θέσεων εργασίας. Διαβάζουμε βέβαια ότι με την επανεκπαίδευση ίσως κάποιοι βρουν κάποια δουλειά αλλά δεν μας εξηγούν το πώς χώρες που βρίσκονται σε κρίση, με ήδη τεράστια ανεργία  και μαζική μετανάστευση των νέων, όπως είναι η Ελλάδα, θα μπορούν να δαπανήσουν χρήματα για επανεκπαίδευση των Ελλήνων ανέργων;  Η τεχνολογία και ειδικά η τεχνητή νοημοσύνη υποστηρίζεται ότι  θα βελτιώσει την παραγωγικότητα. Αυτό πράγματι μπορεί να συμβεί αλλά όπως έχουμε παρατηρήσει από το 2000 μέχρι σήμερα υπάρχει διάσταση μεταξύ της παραγωγικότητας και της απασχόλησης και η οικονομική ανάπτυξη δεν συνδέεται με την αύξηση των θέσεων εργασίας (κάτι που αποκρύπτεται τελείως από την καθ’ημάς συζήτηση περί ανάπτυξης). Αντίθετα έχουμε αύξηση της ανεργίας και  μεγάλη εισοδηματική ανισότητα μεταξύ πλουσίων και φτωχών η οποία όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά διευρύνεται (το βλέπουμε στις ΗΠΑ αλλά και στη Σουηδία, στη Φινλανδία και στη Γερμανία). Το 2012 το μισό από το συνολικό εισόδημα των ΗΠΑ ανήκε στο 10% ενώ για το διάστημα 1973 -2011 το μέσο ωρομίσθιο στην Αμερικήαυξήθηκε μόλις κατά 0,1% τον χρόνο.
Τίθενται λοιπόν βασικά ερωτήματα. Πώς θα επιβιώσουν οι άνθρωποι που δεν θα μπορούν να βρουν εργασία στο νέο περιβάλλον; Πώς θα μειώσει η τεχνητή νοημοσύνη την εισοδηματική ανισότητα και θα περιορίσει την φτώχεια ειδικότερα όταν δεν συζητείται καμία αναδιανομή του πλούτου από τους πλούσιους στους φτωχούς και το δόγμα που ακολουθείται είναι αυτό του ακραίου φιλελευθερισμού με την πλήρη ιδιωτικοποίηση των πάντων ακόμα και στοιχείων βασικών για την ανθρώπινη επιβίωση όπως είναι το νερό;
Θεωρείται ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της τεχνητής νοημοσύνης είναι η επαύξηση (!!!) δηλαδή ο συνδυασμός ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης όπου η μία θα συμπληρώνει την άλλη.  Από τη στιγμή όμως που οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης με τη δυνατότητα επεξεργασίας μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων θα είναι εξυπνότερες από τον άνθρωπο. Πώς λοιπόν θα συνεργασθεί η μηχανή με τον άνθρωπο όταν υπάρχει τέτοια διαφορά ευφυΐας; Κάποιοι λένε ότι με τη διαφορά αυτή της ευφυΐας για τις μηχανές θα είμαστε ότι είναι οι σκύλοι μας για εμάς!!!
Υποστηρίζεται επίσης ότι οι μηχανές θα μπορούν να αναπαραχθούν χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση; Εάν οι αυτοαναπαραγόμενες μηχανές επιχειρήσουν την εξόντωση των ανθρώπων; Μήπως αυτό εννοούσε ο Χώκινγκ όταν έλεγε ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τη γη λόγω της τεχνητής νοημοσύνης;


Τα ερωτήματα είναι πολλά. Στο εξωτερικό βλέπουμε ήδη η συζήτηση να είναι έντονη και με αρκετή μονομέρεια υπέρ της τεχνητής νοημοσύνης. 
Φωτεινή Μαστρογιάννη


Θα ήταν ενδιαφέρον εάν σε αυτή εμπλέκονταν και κοινωνικοί επιστήμονες που θα εξέταζαν τη συμβίωση των ανθρώπων με τις μηχανές και το τι τύπος κοινωνίας διαμορφώνεται. Θα ήταν επίσης ενδιαφέρον να άνοιγε η συζήτηση και για το ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης σε μία χώρα όπως είναι η Ελλάδα γιατί κατά τα γραφέντα, οι υποστηρικτές της τεχνητής νοημοσύνης θεωρούν ότι τα πλεονεκτήματά της θα προορίζονται κυρίως για τις αναπτυγμένες χώρες και όχι για τις άλλες. 



Σάββατο 4 Μαρτίου 2017

Τεχνητή Νοημοσύνη και Το Τέλος της Εργασίας

Φωτεινή Μαστρογιάννη, Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

H Τεχνητή Νοημοσύνη, με απλά λόγια, στοχεύει να δημιουργήσει μηχανές οι οποίες θα εργάζονται και θα σκέφτονται σαν άνθρωποι και προκαλεί ευθέως την οικονομική επιστήμη. Η οικονομία θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι homo economicus, δηλαδή λαμβάνει αποφάσεις, με βάση τη λογική του.

Χαρακτηριστικό είναι το ανέκδοτο για την εμμονή των οικονομολόγων με τη λογική. Δύο οικονομολόγοι συναντιούνται στο δρόμο. Ο ένας ρώτησε τον άλλο «Πώς είναι η γυναίκα σου;» και ο άλλος απάντησε «Σε σχέση με τι;»

Η άποψη αυτή δηλαδή του homo economicus έχει καταρριφθεί γιατί ο άνθρωπος δεν  δρα πάντα με βάση τη λογική. Ένας λόγος είναι ότι δεν έχει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, έχει δηλαδή ατελή πληροφόρηση οπότε και οι αποφάσεις που παίρνει δεν είναι ορθές.


Ένας άλλος λόγος είναι ότι το συναίσθημα επηρεάζει τις αποφάσεις μας γι’αυτό και οι σύγχρονοι οικονομολόγοι λαμβάνουν υπόψη την ψυχολογία, τις επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος και το συναίσθημα στη λήψη αποφάσεων, συνδυασμό γνώσεων που βλέπουμε σε λίγους Έλληνες οικονομολόγους.

Πέραν όμως των επιδράσεων των παραπάνω, η νευροοικονομία (συνδυασμός νευρολογίας, βιολογίας, ψυχολογίας και οικονομικών) απέδειξε ότι ακόμα και οι καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων για παράδειγμα η ηλιοφάνεια συνδέεται με τις καθημερινές αποδόσεις των μετοχών ή ακόμα και οπτικά ερεθίσματα όπως είναι οι φωτογραφίες όμορφων γυναικών, μπορούν να επηρεάσουν τη θέληση του ανθρώπου για την απόκτηση άμεσης ανταμοιβής.

Οι οικονομολόγοι δεν μπορούν να μετρήσουν τις προτιμήσεις με αριθμητικές αξίες παρά μόνο με σχετικές, η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται να λύσει αυτό το πρόβλημα.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη «τρέφεται» με δεδομένα. Ήδη το 70% των αγοραστικών αποφάσεων στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης βασίζεται σε μηχανές που  επεξεργάζονται  τεράστιες βάσεις δεδομένων και προτείνουν στον επενδυτή τι να αγοράσει. 

Και στο σημείο αυτό, η Τεχνητή Νοημοσύνη υπερβαίνει τις οικονομικές θεωρίες όπως είναι αυτή της αποτελεσματικότητας της αγοράς (Fama, 1965). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι τιμές των μετοχών απεικονίζουν πλήρως όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες. Συνεπώς, δεν μπορεί κανείς να «νικήσει» την αγορά χρησιμοποιώντας οποιαδήποτε πληροφορία αφού αυτή, σύμφωνα με τη θεωρία, έχει ήδη προεξοφληθεί και ενσωματωθεί στην τιμή της μετοχής. Η  πληροφόρηση όμως είναι ατελής γιατί κάποιος δεν έχει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες. Πλέον όμως με τη χρήση των μηχανών η αγορά μπορεί να νικηθεί λόγω των δεδομένων που διαθέτουν και μπορούν να επεξεργασθούν οι μηχανές. 

Η Τεχνητή Νοημοσύνη δημιουργεί ερωτήματα και για μία άλλη οικονομική θεωρία που είναι η θεωρία της προοπτικής των Kahneman & Tversky (1976). Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα άτομα όταν πρόκειται να λάβουν αποφάσεις γνωρίζοντας την πιθανότητα των αποτελεσμάτων, σταθμίζουν τις πιθανές απώλειες με τα πιθανά κέρδη. Η θεωρία αυτή παίρνει ως δεδομένο ότι ο άνθρωπος λαμβάνει τις αποφάσεις. Τι γίνεται όμως όταν τις αποφάσεις τις παίρνει η μηχανή της τεχνητής νοημοσύνης, ο machina economicus;

Οι επενδύσεις, όμως, στην τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης τι επίδραση θα έχουν; Σύμφωνα με τους Chen et al. (2011) για τη δεκαετία 2011-2021, το αισιόδοξο σενάριο για την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην οικονομία είναι $5,89 τρισεκατομμύρια. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι η εργασία του hedge fund manager όχι μόνο δεν θα επηρεαστεί δυσμενώς από την Τεχνητή Νοημοσύνη αλλά προβλέπεται ότι θα ευημερήσει τα επόμενα χρόνια.

Ποια όμως θα είναι η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην ανθρώπινη εργασία; Θεωρείται ότι θα χαθεί το 50% των θέσεων εργασίας, θα αυξηθεί η ανισότητα και θα εξαφανισθούν πολλές θέσεις εργασίας της μεσαίας τάξης. Μάλιστα ο μεγάλος φυσικός Στήβεν Χώκινγκ εξέφρασε την άποψη ότι οι μηχανές Τεχνητής Νοημοσύνης απειλούν την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.

Στην Αμερική, λόγω της αυτοματοποίησης αυξήθηκε μεν η παραγωγικότητα αλλά ο μέσος μισθός μειώθηκε. Σύμφωνα με έκθεση της McKinsey οι δουλειές που προστατεύονται καλύτερα από την τεχνητή νοημοσύνη είναι αυτές του γιατρού, του hedge fund manager αλλά και χαμηλόμισθες όπως αυτές των νοσηλευτικών υπηρεσιών και των κηπουρών (προς το παρόν, θα πρόσθετα). Κατ’άλλους εργασίες όπως είναι αυτές του λογιστή θα καταργηθούν πλήρως, ενώ μεγάλο μέρος των νομικών υπηρεσιών θα γίνεται από μηχανές όπως και το 80% των εργασιών ενός υπαλλήλου γραφείου.

Το εντυπωσιακό είναι ότι δεδομένου ότι αυτό είναι το μέλλον, η συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν περιλαμβάνει τέτοια θέματα. Οι κυβερνήσεις αγνοούν (συνειδητά;) την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην κατάργηση των  θέσεων εργασίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ιθύνοντες αυτής συζητούν για ανανέωση του εργατικού δυναμικού μέσω του μεταναστευτικού, δεχόμενοι αθρόα ρεύματα μεταναστών που δεν έχουν δεξιότητες στην πλειοψηφία τους αλλά και που λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και της αυτοματοποίησης των θέσεων εργασίας θα οδηγηθούν και αυτοί όπως και μεγάλα στρώματα των γηγενών στην απόλυτη εξαθλίωση. Η μόνη προσπάθεια που γίνεται για μερική επίλυση του προβλήματος είναι με την παροχή βασικού εισοδήματος σε ανέργους στη Φινλανδία, ένα κοινωνικό πείραμα, ενέργεια που είπαν ότι θα την ακολουθήσουν σκωτσέζικες, καναδικές και ολλανδικές πόλεις.

Μήπως λοιπόν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να συζητήσει για ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο παροχής βασικού εισοδήματος σε συνδυασμό με έναν Ιωβηλαίο των χρεών των κρατών; Αυτό όμως προϋποθέτει μία συντονισμένη συλλογική προσπάθεια κάτι που δεν συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου τα τοπικά εθνικά συμφέροντα όπως είναι τα γερμανικά κυριαρχούν εις βάρος των υπολοίπων δημιουργώντας πλεονάσματα στη δική τους οικονομία από την πρόκληση ελλειμμάτων στις άλλες.

Η γερασμένη νοητικά Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει κάποια στιγμή να  κυβερνηθεί από πολιτικούς (και όχι από αδρά πληρωμένους, άχρηστους γραφειοκράτες που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα)  που βλέπουν στο μέλλον, σκέπτονται στρατηγικά και φροντίζουν για το μέλλον των λαών με σύνεση και προσοχή και όχι με αερολογίες και ιδεοληψίες. Επείγει επίσης η δημιουργία μίας νέας οικονομικής θεωρίας γιατί η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση έχουν καταστήσει τις υπάρχουσες παρωχημένες. Η γερασμένη νοητικά Ευρώπη θα αποφασίσει να ενισχύσει την προαγωγή της οικονομικής σκέψης από οικονομολόγους με σύγχρονο προσανατολισμό;

Οι προκλήσεις πολλές, μένει να δούμε εάν θα υπάρξουν δράσεις.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Ελληνική

Καπερναράκου, Κ. (2017). Το φινλανδικό κοινωνικό πείραμα για βασικό εισόδημα σε ανέργους. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: http://www.kathimerini.gr/891756/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/to-finlandiko-koinwniko-peirama-gia-vasiko-eisodhma-se-anergoys, Πρόσβαση [15 Ιανουαρίου 2017]
Σημειώσεις course στα νευροοικονομικά με διδάσκοντα τον καθ. Βασίλι Κλουτσάρεφ, Εθνικό Ερευνητικό Πανεπιστήμιο Μόσχας.



Ξένη

Burows, L. (2015), How Artificial Intelligence is changing economic theory. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: https://phys.org/news/2015-07-artificial-intelligence-economic-theory.html, Πρόσβαση [28 Φεβρουαρίου 2017]
Chen, N., Christensen, L., Gallagher, K., Mate, R., Rafert, G.(2011), Global Economic Impacts Associated with Artificial Intelligence. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:
Fama E. (1965), The Behavior of Stock-Market Prices, The Journal of Business, Vol. 38, No. 1 (January 1965), 90.
Kahneman, D. & Tversky, A. (1979), Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk. Econometrica Vol 47, 263-290.
Marwala, Tshilidzi (2014). Artificial Intelligence Techniques for Rational Decision Making. Heidelberg.
Parkes, D. C., and Wellman, Μ.P.(2015), Economic Reasoning and Artificial Intelligence. Science 349 (6245) (July 16): 267–272.
Yuhas, A. (2016), Would you bet against sex robots? AI 'could leave half of world unemployed'. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: