Οικονομικό Σπουδαστήρι

Οικονομικό Σπουδαστήρι
Γι'Αυτούς που Θέλουν Εξειδίκευση
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Γερμανία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Γερμανία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2019

Γιατί Τρέχουν Ολοι Πατέρα;

Φωτεινή Μαστρογιάννη



Μου έχουν προκαλέσει την προσοχή όλοι αυτοί οι Μαραθώνιοι, οι δρόμοι μεγάλων αποστάσεων και οι γύροι της πόλης που διοργανώνουν οι δήμοι.  

Οι πάντες τρέχουν και μου θύμισαν την ταινία «Τρέξε Λόλα τρέξε» εάν και η Λόλα είχε κάποιο λόγο που έτρεχε σε αντίθεση με τους συμμετέχοντες στις παραπάνω εκδηλώσεις που μάλλον δεν γνωρίζουν τον λόγο για τον οποίο τρέχουν αλλά το κάνουν από επιβεβλημένη άνωθεν μόδα.

Street Marathon, Running, Competitors, Marathon

Δεν υπάρχει κάποιος που να υποστηρίζει ότι η άσκηση είναι περιττή, το αντίθετο ισχύει. Ωστόσο, η μαζική αυτή προώθηση του αθλητισμού, ειδικά στα χρόνια αυτά της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, από την τοπική αυτοδιοίκηση είναι αξιοπερίεργη και σίγουρα όχι τυχαία.

Η πρώτη σκέψη για τη διοργάνωση αυτών των αγώνων σχετίζεται με την οικονομία. Η πλήρης ιδιωτικοποίηση των ταμείων και των νοσοκομείων είναι ante portas. Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα είναι, πιθανότατα, ιδιαίτερα ακριβή. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Αμερική όπου τα έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι τόσο υψηλά που όλο και λιγότεροι μπορούν να τα πληρώσουν (Commonwealth Fund Commission on a High Performance System, 2011; Karaca-Mandic et al., 2012) ενώ με στοιχεία του 2014 32,9 εκατομμύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ δεν είχαν καμία ιατροφαρμακευτική ασφάλιση. 

Για να συνεχίσω με το παράδειγμα της Αμερικής, ακόμα και όταν το κράτος πληρώνει οι ιδιώτες είναι αυτοί που παρέχουν την υπηρεσία. Αποτέλεσμα είναι ότι, όπως βλέπουμε στον παρακάτω πίνακα, οι ΗΠΑ πληρώνουν τα περισσότερα.



Στο σημείο αυτό όμως θα σταθούμε λίγο για να δούμε, εν συντομία, τους λόγους που οι ΗΠΑ έχουν υψηλές δαπάνες κατά κεφαλήν.

Ένας από τους λόγους είναι η παχυσαρκία η οποία θεωρείται χρόνια ασθένεια. Σύμφωνα με την Εθνική Ακαδημία Επιστημών, οι ΗΠΑ σε σχέση με τα άλλα αναπτυγμένα κράτη, έχουν τον υψηλότερο βαθμό χρόνιων ασθενειών και το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής. Όσον αφορά την παχυσαρκία, το 45% του γενικού πληθυσμού και το 20% του παιδικού πληθυσμού είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Εάν έρθουμε στα καθ’ημάς, η Ελλάδα είναι πρώτη στην ΕΕ σε συχνότητα παχυσαρκίας ενηλίκων (7 στους 10 Ελληνες και 5 στις 10 Ελληνίδες έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό, ενώ το 20% των αγοριών και το16% των κοριτσιών είναι παχύσαρκα).

Το τρέξιμο (με μέτρο) είναι γνωστό ότι συντελεί στη μείωση του βάρους και κατ’επέκταση στη μείωση των κατά κεφαλήν κρατικών δαπανών για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Πέραν όμως αυτού, τίθεται και ένα άλλο θέμα. Οι ασφαλιστικές εταιρείες που θα κυριαρχήσουν και θα ρυθμίζουν τους κανόνες της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δεν θέλουν ασθενείς. Θέλουν, όπως όλες οι επιχειρήσεις, να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους.

Οπερ και σημαίνει να είναι ο ασφαλιζόμενος υγιής αλλά να καταβάλλει τις εισφορές του. Όταν είναι υγιής θα αρρωσταίνει σπανιότερα, συνεπώς τα έξοδα για τις ασφαλιστικές θα είναι μικρότερα και το κέρδος μεγαλύτερο.

Οικονομικοί λοιπόν λόγοι εξηγούν το ασταμάτητο «υποχρεωτικό» τρέξιμο. Πρέπει να είμαστε υγιείς για να κοστίζουμε λιγότερο όσο ζούμε. Γι’αυτό και πρέπει να είμαστε αδύνατοι και σίγουρα όχι καπνίζοντες (δεν είναι τυχαία η μαζική απαγόρευση του καπνίσματος χρησιμοποιώντας γι’αυτό και τρόπους κατάδοσης των καπνιστών που θυμίζουν άλλες «περίεργες» εποχές). Ούτε όμως συζήτηση να γίνεται για τη βελτίωση των παροχών υγείας, παροχές που θυμίζουν τριτοκοσμικά κράτη. Το θέμα όμως είναι μεγάλο και θα αποτελέσει θέμα ενός άλλου κειμένου.

The League of German Girls had a large focus on outdoor pursuits and sports. Here, members of the group practice gymnastics in the mid-1930s. Αναφέρθηκα όμως σε κάποιες άλλες εποχές, «περίεργες» όπου δίνονταν ιδιαίτερη έμφαση στον αθλητισμό για πολιτικούς όμως λόγους. Στη ναζιστική Γερμανία υπήρχε ένας κρατικός οργανισμός με το όνομα Kraft durch Freude (Kdf – Δύναμη μέσω της Χαράς). Ο οργανισμός αυτός  ήθελε οι κοινοί άνθρωποι να είναι είτε θεατές είτε συμμετέχοντες σε μαζικές δραστηριότητες. Ο στόχος ήταν η προώθηση της ναζιστικής ιδεολογίας αλλά και ο εξισωτισμός των τάξεων (προφανώς όχι με τις ελίτ) γιατί με τις αθλητικές δραστηριότητες αλλά και την αναψυχή, το καθεστώς θεωρούσε ότι μείωνε το χάσμα των τάξεων. Σημαντικό είναι ότι η προώθηση της συγκεκριμένης ιδεολογίας γίνονταν και στους νέους με άμεση επέμβαση στο πρόγραμμα σπουδών όπου περιλαμβάνονταν 5 ώρες φυσικής αγωγής την εβδομάδα.

Φωτεινή Μαστρογιάννη
Αυτές λοιπόν είναι κάποιες σκέψεις για το ασταμάτητο τρέξιμο. Σε καμία περίπτωση, δεν υποστηρίζω τη μη άθληση. Υποστηρίζω όμως το νους υγιής εν σώματι υγιεί. Με άλλα λόγια, ναι στον αθλητισμό, ναι όμως και στη χρήση της κριτικής σκέψης και στην ελευθερία της βούλησης. Να κάνουμε αυτά που θεωρούμε εμείς ορθά για εμάς και όχι αυτά που μας επιβάλλουν οι άλλοι.


Τετάρτη 4 Οκτωβρίου 2017

Δεν αρκεί να είσαι έξυπνος, πρέπει να είναι και οι άλλοι!

Φωτεινή Μαστρογιάννη 


Η συζήτηση για την ευφυΐα των λαών αποτελεί, εδώ και αρκετό καιρό, αντικείμενο ενδιαφέροντος για τους ψυχολόγους και τους οικονομολόγους. Οι οικονομολόγοι ενδιαφέρονται και γιατί ήδη υπάρχει από το 1950 μία τάση συνδυασμού της οικονομίας και της κοινωνιολογίαςως συνέχειας της κλασικής οικονομικής σχολής αλλά και γιατί σχετίζουν τον εθνικό δείκτη ευφυΐας με την οικονομική ανάπτυξη.

Ο οικονομολόγος Γκάρετ Τζόουνς αναφέρεται στο «παράδοξο της ευφυΐας» όπου παρατήρησε ότι μία αύξηση ενός βαθμού στο δείκτη νοημοσύνης ενός ατόμου εντός μίας χώρας οδηγεί σε 1%υψηλότερο εισόδημα ανά άτομο ενώ μεταξύ διάφορων χωρών αυτή η αύξηση του ενόςβαθμού οδηγεί σε 6% υψηλότερο εισόδημα ανά άτομο. Συνεπώς, κατέληξε ότι ο συνολικός δείκτης ευφυΐας (IQ)  των κατοίκων μίας χώρας είναι πιο σημαντικός από τον ατομικό δείκτη.


Ο υψηλός δείκτης ευφυΐας συνδέεται με την υπομονή, την ανάληψη κινδύνου, τη συνεργασία –συλλογικότητα (ως γνωστόν, η έλλειψη συνεργασίας και ο υπέρμετρος ατομικισμός κοντεύουν όχι απλώς να θεωρούνται εθνικά χαρακτηριστικά στην Ελλάδα αλλά με την κρίση να επιδεινώνονται και συνεπώς να αποτελούν ένδειξη ανοησίας παρά ευφυΐας) και με πολλά θετικά οικονομικά αποτελέσματα. Το υψηλό εθνικό IQ σε ένα περιβάλλον ανοικτής οικονομίας βοηθά τις χώρες αυτές να αποκτούν το παγκόσμιο κεφάλαιο και να κατέχουν περιουσιακά στοιχεία χαμηλού κινδύνου.


Οι ερευνητές θεωρούν ότι το εθνικό IQ μπορεί να αυξηθεί (ή και να μειωθεί όπως θα δούμε στην περίπτωση του ελληνικού IQ).

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα διάφορων ερευνών, ο εθνικός δείκτης ευφυΐας αυξάνεται όταν οι χώρες βιώνουν γρήγορη οικονομική ανάπτυξη (στην Ελλάδα, λοιπόν, λόγω της πολλά υποσχόμενης αλλά ανέφικτης,υπό τις παρούσες συνθήκες, ανάπτυξης, θα πρέπει να αναμένουμε περαιτέρω μείωση του εθνικού δείκτη ευφυΐας).

Ένας σημαντικός παράγοντας διατήρησης χαμηλής εθνικής ευφυΐας είναι οι κληρονομικές ασθένειες (βλ. Αφρική) που είναι όμως σε κάποιο βαθμό αποτέλεσμα της μηδενικής οικονομικής ανάπτυξης των χωρών αυτών (και κατά συνέπεια της ελλιπούς υγειονομικής περίθαλψης).

Ο εθνικός δείκτης ευφυΐας αυξάνει και με τη μετανάστευση. Τι είδους όμως μετανάστευση; Όχι όλων αλλά ατόμων με υψηλότερη ευφυΐα από τον μέσο εθνικό όρο. Αυτή είναι η πολιτική που ακολουθούν οι ΗΠΑ αλλά και η Γερμανία με την αθρόα προσέλκυση Ελλήνων επιστημόνων. Οι χώρες αυτές δίνουν κίνητρα σε μετανάστες υψηλών προσόντων να εισέλθουν στη χώρα παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να εργασθούν νόμιμα.


Στην Ελλάδα, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική και πάντα προς το χειρότερο. Σύμφωνα με την έρευνα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης για την περίοδο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2016, όσον αφορά το μορφωτικό επίπεδο των μεταναστών «οι μισοί ερωτηθέντες ανέφεραν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ενώ το20% ανέφερε την πρωτοβάθμια. 17% ανέφερε μορφωτικό επίπεδο τριτοβάθμιαςεκπαίδευσης ενώ το υπόλοιπο 17% ανέφερε ότι δεν έχει λάβει κανενός είδους εκπαίδευση ή ότι έχει παρακολουθήσει επαγγελματική εκπαίδευση». Συνεπώς, η μετανάστευση στην Ελλάδα δεν θα συντελέσει στην αύξηση του εθνικού δείκτη ευφυΐας.

Στην Ελλάδα ο εθνικός δείκτης ευφυΐας, σύμφωνα με έρευνα που διενήργησαν το διάστημα 2002-2006 οι καθηγητές Λυν και Βανχάνεν σε 80 χώρες, είναι 92 και δέκατη πέμπτη στον κόσμο αλλά στο μέσο όρο των χωρών κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης ενώ στη Δυτική Ευρώπη τον υψηλότερο δείκτη ευφυΐας έχουν οι Φινλανδοί με 101 ενώ οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης έχουν 98-99. Τον χαμηλότερο δείκτη εθνικής ευφυΐας έχουν οι Αλβανοί με 82.

Η Ελλάδα λοιπόν υπολείπεται των χωρών της Δύσης κατά 6-7 μονάδες στον δείκτη ευφυΐας. Εντυπωσιακό όμως είναι το στοιχείο που έδωσε ο βικτωριανός πολυμαθής Φράνσις Γκάλτον  στο κλασικό του βιβλίο «Κληρονομική Μεγαλοφυΐα» το 1869. 

Στην εποχή του δεν υπήρχε η μέτρηση IQ η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1912 από τον Στερν ή κατ’άλλους το 1916 από τον Τέρμαν.  Κάνοντας την αναγωγή στη σύγχρονη μέτρηση IQ, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν εθνικό δείκτη ευφυΐας 125 -130 (αρκετά πάνω του μέσου όρου εάν σκεφθεί κάποιος ότι ένας απόφοιτος πανεπιστημίου έχει περίπου 113) . Με αυτό τον δείκτη ευφυΐας, οι αρχαίοι Έλληνες θα έβλεπαν τους Ευρωπαίους μάλλον ως κρετίνους και θα απορούσαν με θλίψη για τους νεοέλληνες

Μερικοί από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στον υψηλό δείκτη ευφυΐας των αρχαίων Ελλήνων ήταν το αρκετά μεγάλο ποσοστό, για την εποχή, εγγράμματων και η οικονομική ευημερία η οποία συνετέλεσε και στο καλό επίπεδο διατροφής αλλά και στο ύψος αφού οι αρχαίοι Έλληνες ήταν από τους ψηλότερους λαούς της εποχής. Ένας άλλος παράγοντας ήταν το υγιεινό φυσικό περιβάλλον το οποίο δεν ευνοούσε την ανάπτυξη επιδημιών.

Η κατάσταση στη σύγχρονη Ελλάδα όμως είναι διαφορετική. Η χρόνια ξενοκρατία, κατοχή και υποτέλεια προκάλεσαν και προκαλούν εμπόδια στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και συνετέλεσαν στη μείωση του εθνικού δείκτη ευφυΐας. 

Το ποσοστό αναλφαβητισμού στη σύγχρονη Ελλάδα είναι σχετικά χαμηλό (βαίνει όμως αυξανόμενο ήδη υπήρχαν το 2012 3,8 εκατομμύρια τα οποία είχαν βγάλει το γυμνάσιο ή ήταν αναλφάβητοι) ωστόσο υπάρχει πλήθος λειτουργικά αναλφάβητων δηλαδή ατόμων που ενώ έχουν διδαχθεί το αλφάβητο δεν μπορούν να γράψουν με σωστή ορθογραφία και σύνταξη ακόμα και εάν έχουν πανεπιστημιακό πτυχίο. Η χρήση των γκρήκλις (άλλο ένα σημάδι υποτέλειας), το ατονικό, η χρήση των λατινικών σημείων στίξης είναι όλα ενδείξεις του σοβαρού λειτουργικού αναλφαβητισμού. Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της κάκιστης παιδείας στη χώρα μας- από την πρωτοβάθμια μέχρι την τριτοβάθμια.


Άλλοι παράγοντες που συντελούν στη μείωση του εθνικού δείκτη ευφυΐας είναι η πεντάωρη (!) καθημερινή τηλεθέαση των Ελλήνων, τηλεθέαση τροφοδοτούμενη με τηλεσκουπίδια και παραπληροφόρηση της ιδιωτικής τηλεόρασης τα οποία ο μέσος Έλληνας δέχεται αδιαμαρτύρητα, ανίκανος για οποιαδήποτε κριτική σκέψη, έρμαιο χειραγώγησης. 

Η έλλειψη κριτικής σκέψης και γενικότερης παιδείας φαίνεται και από το ότι το 40% των Ελλήνων δεν διαβάζει ΚΑΝΕΝΑ βιβλίο και μόνο ένας στους έντεκα ενδιαφέρεται να ενημερωθεί. Η κατάσταση είναι χειρότερη με τους νέουςπου διαβάζουν πολύ λιγότερο από ότι οι προηγούμενες γενιές. Η κρίση φυσικά επιδεινώνει την κατάσταση με την περικοπή των θέσεων εργασίας, την ακρίβεια, τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, την περικοπή των δαπανών για την παιδεία και την υγεία. 

Από την άλλη, αυτοί που διαθέτουν ακόμα κάποια εισοδήματα προτιμούν τον άκρατο καταναλωτισμό αντί της απόκτησης καλύτερης παιδείας. Ο χυδαίος ηδονισμός προτιμάται από τον καλό δάσκαλο και η ποιοτική παιδεία θα ανήκει μόνο σε μία πολύ περιορισμένη ελίτ.

Το μέλλον προβλέπεται άκρως δυσοίωνο για τον ελληνικό εθνικό δείκτη ευφυΐας και η επιστροφή σε ένα παρελθόν όπου ο δάσκαλος πληρώνονταν με τρόφιμα και μορφωμένος θεωρούνταν ο απόφοιτος του Σχολαρχείου είναι ante portas
Φωτεινή Μαστρογιάννη

Στα πλαίσια της στρατηγικής της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας (αλλά και της κοινωνικής ευημερίας εάν αυτό ακόμα ενδιαφέρει κάποιους) επείγει να ληφθεί υπόψη και αυτός ο παράγοντας γιατί είναι απορίας άξιον πως σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον ελπίζουμε να επιβιώσουμε με έναν πληθυσμό γερασμένο και «αναλφάβητο».  




Προτεινόμενα αναγνώσματα

Μαστρογιάννη, Φ. 2016.Γιατί είναι σημαντική η φυγή των νέων επιστημόνων από την Ελλάδα; Διαθέσιμο στο: <http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/01/blog-post_24.html>

Barro,R.J.και Sala-i-Martin, Χ. 2003. Economic growth. Διαθέσιμο στο:<http://piketty.pse.ens.fr/files/BarroSalaIMartin2004Chap1-2.pdf>

Galton, F. 1869. Hereditary Genius. Διαθέσιμο στο:<http://galton.org/books/hereditary-genius/text/pdf/galton-1869-genius-v3.pdf>

Jones, G. 2011. National IQ and National Productivity: The Hive Mind Across Asia. Διαθέσιμο στο:
<http://mason.gmu.edu/~gjonesb/JonesADR.pdf>