Μίμηση και Ανθρώπινη Συμπεριφορά

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η μίμηση είναι στοιχείο της ανθρώπινης συμπεριφοράς η οποία δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει. Η μίμηση είναι παντού. Οι άνθρωποι αντιγράφουν τον τρόπο ένδυσης κάποιου, το κούρεμά του, τον τρόπο ζωής του ακόμα και τα γραπτά του. Ακόμα και στο γέλιο, δεν έχουμε παρατηρήσει ότι το γέλιο είναι μεταδοτικό και όταν γελά κάποιος αρχίζουν και οι υπόλοιποι να γελούν; Κάποιοι εκνευρίζονται όταν τους μιμούνται ενώ κάποιοι άλλοι το θεωρούν κολακευτικό. Τι συμβαίνει όμως;

Το στοιχείο της μίμησης ως στοιχείο επιρροής στις σχέσεις των ανθρώπων αναφέρεται σε πολλά βιβλία μάρκετινγκ αλλά και δημοσίων σχέσεων. Ο στόχος είναι η δημιουργία καλής πρώτης εντύπωσης και θετικών σχέσεων με τους άλλους.

Η μίμηση γίνεται μέσω της στάσης του σώματος όπως είναι για παράδειγμα το παίξιμο με το στυλό, το κούνημα του ποδιού, το απαλό τρίψιμο στο σώμα, την κλίση του σώματος προς τον άλλο αποφεύγοντας όμως κινήσεις που δείχνουν επιβολή και δύναμη ή ακόμα και με τον λόγο όπως είναι για παράδειγμα η χρήση παρόμοιων προτάσεων. Ο τρόπος αυτός της μίμησης είναι «υπόγειος» και ο άλλος δεν μπορεί να τον παρατηρήσει. 

Η μίμηση γίνεται ασυνείδητα, το σημαντικό όμως είναι ότι δεν μιμούμαστε τον οποιονδήποτε διαρκώς. Μιμούμαστε περισσότερο τα άτομα που βρίσκονται κοντά μας και ειδικότερα αυτά τα οποία μας ενδιαφέρουν και προσέχουμε ειδικότερα εάν σχετιζόμαστε ή θέλουμε να σχετιστούμε με αυτά με κάποιον τρόπο π.χ. ερωτικός σύντροφος, φίλος κτλ. Μιμούμαστε τα άτομα που μας ενδιαφέρουν, αισθανόμαστε συναισθηματικά κοντά τους ή θέλουν να μας συμπαθήσουν. Όσο δε περισσότερο μας αρέσει ένα άτομο τόσο περισσότερο το μιμούμαστε. 

Έχει παρατηρηθεί, ότι η μίμηση μας κάνει να γινόμαστε περισσότερο κοινωνικοί. Για τις δε ερωτικές σχέσεις, το άτομο που μιμείται τον σύντροφο που τον ενδιαφέρει φαίνεται πιο ελκυστικό στα μάτια του. Ειδικότερα στις ερωτικές σχέσεις, οι άντρες δίνουν περισσότερη σημασία στην εξωτερική εμφάνιση των γυναικών και λιγότερο στα κοινωνικά και προσωπικά τους χαρακτηριστικά ενώ οι γυναίκες δίνουν σημασία στο στάτους και στην οικονομική κατάσταση των αντρών. Ωστόσο, η μίμηση φαίνεται ότι επηρεάζει την αντίληψη των αντρών όσον αφορά όχι μόνο τα προσωπικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των γυναικών αλλά και τα φυσικά χαρακτηριστικά δηλαδή με απλά λόγια οι άντρες φαίνεται ότι θεωρούν πιο ελκυστικές τις γυναίκες που τους μιμούνται. 

Όλοι θέλουμε να αισθανόμαστε τόσο ξεχωριστοί όσο και μέρος μίας ομάδας και προσπαθούμε να βρούμε μία ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Η μίμηση είναι μία ασυνείδητη προσπάθεια να βρούμε αυτή την ισορροπία συσχετιζόμενοι με τους άλλους, είναι μία προσπάθεια εύρεσης του «ανήκειν». Για παράδειγμα, στην αρχή μίας ερωτικής σχέσης μιμούμαστε ασυνείδητα τον επιθυμητό μας εραστή/ερωμένη σε μία προσπάθεια να δηλώσουμε ότι είμαστε ζευγάρι. Η ασυνείδητη μίμηση γίνεται όταν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα δεσμό ή σχέση με κάποιον άλλο ενώ αντίθετα όταν δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε μία τέτοια σχέση ασυνείδητα και αυτόματα σταματάμε να μιμούμαστε. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Υπάρχει όμως ένας σημαντικός κίνδυνος στη μίμηση που δεν είναι άλλος από το να μιμούμαστε το λάθος άτομο. Με άλλα λόγια, πρέπει να ξέρουμε το πότε και ποιον μιμούμαστε γιατί εάν μιμούμαστε, για παράδειγμα, έναν αντιπαθητικό άνθρωπο, γινόμαστε και εμείς αντιπαθητικοί. Ωστόσο, το να ξέρουμε πότε και ποιον να μιμηθούμε δεν είναι κάτι εύκολο αλλά αντίθετα προϋποθέτει άριστη γνώση της κοινωνικής κατάσταση που αντιμετωπίζουμε, τους δρώντες αλλά και τον σκοπό της διάδρασης με άλλα λόγια, τι επιθυμούμε να επιτύχουμε από τη διάδραση με τον άλλο. Μας ενδιαφέρει να μας συμπαθήσει; Τότε, μπορούμε να τον/την μιμηθούμε διαφορετικά καλύτερα να μην το κάνουμε. 



Το κείμενο γράφτηκε για τη στήλη «Πλάτωνας όχι Πρόζακ» που διατηρώ στο ηλεκτρονικό περιοδικό Writer's Gang.