Πες μου τι φοράς, να σου πω πως αισθάνεσαι!

Η πανεπιστημιακή καθηγήτρια ψυχολογίας Κάρεν Πάιν (Karen J. Pine) διδάσκει ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Hertfordshire της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι γνωστή για την εξειδίκευσή της στην ψυχολογία της μόδας αλλά και στην αλλαγή της συμπεριφοράς. Η τεχνική που ανέπτυξε μαζί με τον Μπεν Φλέτσερ «Κάνε κάτι διαφορετικό» είχε τεράστια επιτυχία στους ανθρώπους που ήθελαν να χάσουν βάρος, να χειριστούν με καλύτερο τρόπο το άγχος τους και να βελτιώσουν την υγεία και τη συνολική τους ευημερία.

Στη συνέντευξη που έδωσε στη Φωτεινή Μαστρογιάννη μίλησε για την ψυχολογία της μόδας με βάση το βιβλίο της «Mind what you wear. The psychology of fashion» (Σ.τ.Μ. «Πρόσεχε τι φοράς. Η ψυχολογία της μόδας»).

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Κάρεν, είσαι πανεπιστημιακή καθηγήτρια της ψυχολογίας της μόδας. Μπορείς σε παρακαλώ να μας πεις τι είναι ψυχολογία της μόδας;

Κάρεν Πάιν

Κάρεν Πάιν: Κατά την άποψή μου, η ψυχολογία της μόδας αφορά το πώς αυτά που φοράμε επηρεάζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας εφαρμόζοντας την επιστημονική αυστηρότητα της ψυχολογίας για τη μελέτη αυτών των αποτελεσμάτων.

ΦΜ: Πώς επηρεάζει ο τρόπος που ντυνόμαστε τον τρόπο που αισθάνομαστε;

ΚΠ: Τον επηρεάζει πολλαπλώς. Εσωτερικοποιούμε τα χαρακτηριστικά που συνδέονται με ένα συγκεκριμένο ρούχο. Αυτή την εσωτερικοποίηση την ονομάζουμε ενδυματική γνωστική λειτουργία (enclothed cognition). Για παράδειγμα, όταν ντυνόμαστε κομψά, αισθανόμαστε κομψοί. Τα ρούχα έχουν και άλλες συσχετίσεις όπως για παράδειγμα η μνήμη και αυτό μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή μας όπως μπορούν να την επηρεάσουν και τα χρώματα και το υλικό του υφάσματος με το οποίο τυλίγουμε το σώμα μας. Αυτά που φοράμε μπορούν είτε να μας «φτιάξουν» τη διάθεσή είτε να μας τη «ρίξουν». Ως εκ τούτου, πρέπει να επιλέγουμε προσεκτικά τι φοράμε γιατί μπορεί να επηρεάσει ολόκληρη την ημέρα μας.

ΦΜ: Τα πολύχρωμα ρούχα δείχνουν κάτι για τα συναισθήματά μας;

ΚΠ: Τα χρώματα εκπέμπουν φως και γι’αυτό ασκούν μεγάλη επίδραση στα συναισθήματά μας. Τα έντονα χρώματα μπορούν να προσελκύσουν ή να προειδοποιήσουν για κίνδυνο (π.χ. το κόκκινο). Το πορτοκαλί και το κίτρινο βελτιώνουν τη διάθεσή μας και μας κάνουν να αισθανόμαστε περισσότερο αισιόδοξοι. Το μπλε και το πράσινο λειτουργούν κατευναστικά, μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι είμαστε πιο κοντά στη φύση ενώ μειώνουν την πίεση του αίματος και τον ρυθμό της καρδιάς. Τα σκοτεινά χρώματα μπορεί να ρίχνουν τη διάθεσή μας αλλά ειδικά στο εργασιακό περιβάλλον δίνουν την αίσθηση της σοβαρότητας και του επαγγελματισμού.

ΦΜ: Κάποιοι υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να φοράμε ρούχα που να ταιριάζουν με την ηλικίας μας. Για παράδειγμα κάποιος που είναι μεγάλος σε ηλικία δεν μπορεί να φορά ότι φορούν οι νεότεροι. Κάποιοι ψυχολόγοι αναφέρουν ότι αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη κάποιου ψυχολογικού προβλήματος. Ποια είναι η γνώμη σου;

ΚΠ: Θεωρώ ότι πρέπει να εκφραζόμαστε μέσα από τα ρούχα μας και αυτό σημαίνει να δείχνουμε τον αληθινό μας εαυτό. Θέλουμε να είμαστε αυθεντικοί και εάν φοράμε κάτι που δεν είναι σύμφωνο με αυτό που είμαστε τότε δεν θα φαινόμαστε αυθεντικοί στους άλλους. 

ΦΜ: Υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ των στερεοτύπων και του τρόπου που ντύνεται κάποιος;

ΚΠ: Τα στερεότητα μας ωθούν να κατατάσσουμε τα πράγματα σε στενές κατηγορίες και κάποιοι άνθρωποι εγκλωβίζονται μέσα από τον τρόπο που ντύνονται ή οι άλλοι τους κατατάσσουν με βάση τα στερεότυπα. Η ύπαρξη στερεοτύπων είναι σχεδόν αναπόφευκτη γιατί οι άνθρωποι κρίνουν γρήγορα τους άλλους με βάση αυτά που φοράνε.

ΦΜ: Στο βιβλίο σου «Mind what you wear-the psychology of fashion» γράφει ότι «ένα ρούχο μπορεί να είναι και μία κραυγή για βοήθεια». Πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο;

ΚΠ:  Οι κλινικοί γιατροί  έχουν παρατηρήσει ότι το πρώτο σημάδι που δείχνει ότι ένα άτομο οδεύει  προς μια ψυχική κρίση είναι όταν δεν φροντίζει την εμφάνισή του. Ως εκ τούτου, η παραμέληση των προσωπικών ενδυμάτων ή του καλλωπισμού μπορεί να υποδηλώνει ότι χρειάζεται βοήθεια. 

ΦΜ: Στο βιβλίο σου γράφεις ότι «εάν ντυνόμαστε όπως οι άλλοι τότε είμαστε λιγότερο υπεύθυνοι για τις πράξεις μας». Αυτή είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα δήλωση. Μπορείς να μας την εξηγήσεις;

Κάρεν Πάιν

ΚΠ: Ένα καλό παράδειγμα είναι οι στολές. Αφαιρούν την προσωπική ταυτότητα του ατόμου και έτσι αισθάνεται λιγότερο υπεύθυνο για τις πράξεις του. Αυτό έχει αποδειχτεί με πειράματα που έχουν γίνει με άτομα που ντύθηκαν δεσμοφύλακες. Όχι μόνο έγιναν πιο βίαιοι (συσχετισμός με τη στολή) αλλά αισθάνονταν, σε ατομικό επίπεδο, λιγότερο υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Εάν ντυνόμαστε όπως οι άλλοι, τότε είναι πιο πιθανόν να κρυφτούμε πίσω από τα ρούχα.

ΦΜ: Τι γίνεται στην περίπτωση που οι άνθρωποι δεν μπορούν να φορέσουν αυτά που θέλουν γιατί υποχρεούνται από τη θρησκεία τους όπως συμβαίνει με τις μουσουλμανικές χώρες όπου πρέπει να ντυθούν με ένα συγκεκριμένο τρόπο;

ΚΠ: Συχνά οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση βρίσκουν κάποιους μικρούς τρόπους για να εκφρασθούν και μπορεί να επιλέγουν πολύ ακριβά εσώρουχα ή ακόμα και γυαλιά ηλίου απλά και μόνο για να διατηρήσουν την ατομικότητά τους. Οι άνθρωποι θέλουν να αισθάνονται ότι ανήκουν κάπου αλλά έχουν επίσης την ανάγκη να εκφράσουν την ατομικότητά τους. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

ΦΜ: Ας κλείσουμε με μία μικρή συμβουλή για τους ανθρώπους που ζουν εντός μίας δριμείας οικονομικής κρίσης όπως αυτής που ζούμε στην Ελλάδα. Τα ρούχα δεν μας βοηθούν να επιλύσουμε μία οικονομική κρίση αλλά μπορούν να μας βοηθήσουν να γίνουμε πιο τολμηροί και αισιόδοξοι;

ΚΠ: Καλή ερώτηση. Το στυλ είναι μία προσωπική δήλωση και δεν συμπεριλαμβάνει τις τελευταίες τάσεις στη μόδα απλά αποτελεί ένα τρόπο έκφρασης της προσωπικότητας. Εάν κάποιος είναι τολμηρός στο ντύσιμό του τότε αισθάνεται και τολμηρός ως εκ τούτου το να είμαστε λίγο πιο τολμηροί είναι μία ένδειξη αυτοπεποίθησης και μπορούμε κατ’αυτό τον τρόπο να αισθανόμαστε ότι έχουμε περισσότερη αυτοπεποίθηση. Με λίγα χρήματα, μπορούμε να δημιουργήσουμε μία δημιουργική και με αυτοπεποίθηση γκαρνταρόμπα και μην ξεχνάμε ότι το καλύτερο αξεσουάρ είναι το χαμόγελό μας.

ΦΜ: Σε ευχαριστώ πολύ!

Η συζήτηση έγινε στα αγγλικά. Το πρωτότυπο κείμενο μπορείτε να διαβάσετε στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://mastroianniweb.wordpress.com/2017/11/14/tell-what-you-wear-to-ill-tell-you-who-you-are/

Προτεινόμενα αναγνώσματα

Prof. Karen J. Pine. Mind what you wear- The psychology of fashion.

Μαστρογιάννη, Φ. Κι όμως, τα ράσα κάνουν τον παπά! Διαθέσιμο στο: http://mastroyanni.blogspot.gr/2017/08/blog-post.html