Ο φτωχός εργαζόμενος

Συνέπεια της άλογης οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμια κλίμακα είναι η αύξηση τόσο του αριθμού των ανέργων όσο  και των φτωχών εργαζόμενων.  Οι δε προβλέψεις για το μέλλον είναι επίσης ζοφερές γιατί εάν συνεχισθεί αυτός ο τύπος πολιτικής αναμένεται οι άνεργοι σε παγκόσμιο επίπεδο να ανέρθουν σε 215 εκατομμύρια μέχρι το 2018 (ILO, 2014).

Ποιος είναι όμως ο «φτωχός εργαζόμενος»;  Ο ορισμός που έχει επικρατήσει είναι αυτός της Eurostat που ορίζει  τον φτωχό εργαζόμενο ως εκείνον που εργάζεται τουλάχιστον 7 μήνες το χρόνο.  Για τον ορισμό αυτό υπάρχουν αντιρρήσεις γιατί περιλαμβάνει τόσο αυτούς που έχουν σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου όσο και αυτούς με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου αλλά και αυτούς που έχουν μερική απασχόληση. Συνολικά, περίπου 21 εκατομμύρια εργαζόμενοι είναι χαμηλόμισθοι ενώ ο  ενώ οι φτωχοί εργαζόμενοι στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των μαθητευόμενων ανέρχονταν σε 18 εκατομμύρια.

Οι διάφορες μορφές απασχόλησης είναι βασικός παράγοντας για το πώς συντίθεται η άτυπη απασχόληση αλλά και η υλική ασφάλεια που αυτή συνεπάγεται. Οι εργαζόμενοι που εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης είναι σε δυσχερέστερη θέση από αυτούς που εργάζονται με πλήρη απασχόληση ενώ το να έχει ένα νοικοκυριό  έναν εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης μειώνει τον κίνδυνο ένταξης στους φτωχούς εργαζόμενους.  

Φυσικά το εργασιακό καθεστώς πλήρους απασχόλησης δεν είναι πανάκεια για μία αξιοπρεπή διαβίωση. Σύμφωνα με έναν άλλο ορισμό οι εργαζόμενοι  πλήρους απασχόλησης θεωρούνται φτωχοί εάν ο μισθός τους είναι κατά 50% λιγότερος από το μέσο όρο του ύψους των μισθών σε μία χώρα. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι η Γερμανία που παρουσιάζεται ως κραταιά οικονομία έχει μεγάλο αριθμό φτωχών εργαζόμενων πλήρους απασχόλησης λόγω του ότι πολλές θέσεις εργασίας μεταφέρθηκαν στις Ανατολικοευρωπαϊκές χώρες όπου το κόστος εργασίας είναι χαμηλότερο και παράλληλα η αύξηση των μεταναστών πίεσε προς τα κάτω τους Γερμανικούς μισθούς ειδικότερα στο μεταφορικό και ξενοδοχειακό κλάδο αλλά και στον κλάδο υπηρεσιών καθαρισμού.

Πλέον ένας στους πέντε εργαζόμενους στη Γερμανία είναι χαμηλόμισθος και δεν μπορεί να διάγει έναν αξιοπρεπή βίο που να του εξασφαλίζει άνετα τροφή και στέγαση και φυσικά για διακοπές ούτε λόγος.  Έχοντας ως σημείο αναφοράς αυτούς που κερδίζουν λιγότερα από 980 Ευρώ μηνιαίως, το ποσοστό των ανθρώπων που θεωρούνται φτωχοί στη Γερμανία αυξήθηκε από 15,2% το 2007 σε 16,1% το 2011.

Ο λόγος που αυξάνεται ο αριθμός των φτωχών εργαζόμενων στη Γερμανία είναι το «Γερμανικό μοντέλο» μείωσης των εργατικών μισθών προκειμένου να υπάρξει αύξηση της γερμανικής ανταγωνιστικότητας.

Οι γυναίκες, από την άλλη, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να ενταχθούν στους φτωχούς εργαζόμενους γιατί αμείβονται λιγότερο από τους άντρες και μεγάλος αριθμός αυτών εργάζεται με μειωμένο ωράριο. Τα μονογονεϊκά νοικοκυριά έχουν συνήθως επικεφαλής γυναίκα γι’αυτό και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας. Η γυναίκα προστατεύεται από τον κίνδυνο φτώχειας εάν συζεί με άντρα που εργάζεται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης αλλά η προστασία αυτή διακόπτεται σε περίπτωση διαζυγίου.

Το ΔΝΤ στη χώρα μας μίλησε για περαιτέρω μείωση μισθών ως μέσου αύξησης της ανύπαρκτης ανταγωνιστικότητας της χώρας μας. Δεδομένου ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο επίπεδο διαβίωσης  των διαφόρων χωρών π.χ. κάποιος στη Ρουμανία θεωρείται ότι είναι στο όριο της φτώχειας με 2.161 Ευρώ ετησίως, 3.476 Ευρώ στη Βουλγαρία και 3.603 και 5.117 Ευρώ ετησίως στη Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία και Πολωνία (ΕΑPN 2015) και δεδομένου ότι με αυτές τις χώρες μας συγκρίνουν, προβλέπεται ότι τα σχέδια μείωσης των μισθών στη χώρα μας θα φτάσουν σε αυτά τα επίπεδα. Σε συνδυασμό δε με την μείωση των προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής (επιδόματα ανεργίας, οικογενειακά κτλ.) και τον διαρκώς αυξανόμενο παγκόσμιο και τοπικό δείκτη ανεργίας θα έχουμε γενικευμένη εξαθλίωση. Ως εκ τούτου,  η πλήρης αλλαγή αυτής της  ανάλγητης οικονομικής πολιτικής που δεν οδηγεί σε κανένα θετικό αποτέλεσμα είναι κάτι περισσότερο από επιτακτική.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, Καθηγήτρια ΜΒΑ

Βιβλιογραφία

EAPN (The European Anti-Poverty Network) 2015,Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:< http://www.eapn.eu/en/what-is-poverty/how-is-poverty-measured>

Euractiv.com 2015, Minimum wage unlikely to remedy rising poverty in Germany, Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: < http://www.euractiv.com/sections/social-europe-jobs/minimum-wage-unlikely-remedy-rising-poverty-germany-312281>

Eurofound 2010, Working poor in Europe.

ILO 2014, Global Employment Trends, Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:< http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_233953.pdf>

LSE 2015, Despite high employment rates, Germany is also experiencing increasing poverty among its citizens. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: < http://blogs.lse.ac.uk/europpblog/2014/01/08/despite-high-employment-rates-germany-is-also-experiencing-increasing-poverty-among-its-citizens/>