Φωτεινή Μαστρογιάννη
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει και σύγχρονους τρόπους εθισμού. Οι τρόποι αυτοί είναι τόσο ισχυροί όσο είναι ο εθισμός στα ναρκωτικά. Ένας από αυτούς είναι η υπερβολική χρήση του κινητού τηλεφώνου και τα κοινωνικά μέσα. Πολλές φορές, το ένα συμπληρώνει το άλλο, το κινητό τηλέφωνο, δηλαδή, χρησιμοποιείται για να είναι διαρκής η επαφή με τα κοινωνικά μέσα.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2017, 4 εκατ. Έλληνες συνδέονταν καθημερινά με το Facebook και 3,4 εκατ συνδέονταν μέσω του κινητού τους τηλεφώνου ενώ γενικότερα η χρήση των κοινωνικών μέσων ήταν μεγαλύτερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Όταν λαμβάνουμε ειδοποιήσεις από τα κοινωνικά μέσα, ο εγκέφαλός μας εκκρίνει ντοπαμίνη η οποία μας προκαλεί το συναίσθημα της ευχαρίστησης. Σιγά σιγά αυτό γίνεται συνήθεια, αποκτούμε εξαρτημένη συμπεριφορά και αναζητάμε όλο και περισσότερη επιβράβευση (μέσω λάικ) από τις αναρτήσεις μας. Όταν δεν την λαμβάνουμε τότε μειώνεται η αυτό-εκτίμησή μας και όχι μόνο.
Πώς καταλαβαίνει όμως κάποιος ότι είναι εθισμένος στα κοινωνικά μέσα;
Τα συμπτώματα είναι αρκετά και περιλαμβάνουν τα ψέματα που λέει κάποιος όσον αφορά τη χρήση τους, να βασίζεται σε αυτά για να αλλάξει τη διάθεσή του, να μην ενδιαφέρεται για άλλες δραστηριότητες, να μην μπορεί να περιορίσει τη χρήση τους, να τα αποζητά όταν αποφασίσει να τα σταματήσει και τέλος να αφιερώνει υπερβολικό χρόνο σε αυτά (οι εθισμένοι χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα άνω της μίας ώρας ημερησίως) .
Πόσοι δεν έχουμε δει φίλους και γνωστούς να κοιτούν συνέχεια το κινητό τους για να διαβάσουν τις κοινοποιήσεις και τα μηνύματα που τους στέλνουν από τα κοινωνικά μέσα; Και όχι μόνο αυτό, οι εθισμένοι κοινοποιούν διαρκώς την παρουσία τους έτσι ώστε όλοι να ξέρουν που είναι, πανικοβάλλονται όταν δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, κάνουν πολλές αναρτήσεις καθηνερινά που αφορούν προσωπικά τους θέματα, προσθέτουν φίλους στις αναρτήσεις τους χωρίς να τους ρωτούν, παρακολουθούν κατασκοπευτικά τις αναρτήσεις των φίλων και τα σχόλια άλλων και νευριάζουν όταν οι άλλοι δεν καταλαβαίνουν τι τους γράφουν. Τα λάικς και οι καρδούλες του τέλειου είναι τα έπαθλα ενός αθέατου ανταγωνισμού για το ποιος συλλέγει περισσότερα.
Τα άτομα που είναι εθισμένα στα κοινωνικά μέσα αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε αυτά αντί των καθημερινών τους δραστηριοτήτων και συνεπώς μειώνεται η παραγωγικότητά τους, γίνονται αντικοινωνικοί γιατί ζουν περισσότερο σε αυτά παρά στην πραγματική ζωή, Θέλουν να επικοινωνούν με τους φίλους τους μέσω των κοινωνικών μέσων και όχι μέσω προσωπικών επαφών και αρκετοί υποφέρουν από κυβερνοπαρενόχληση γιατί εύκολα κάποιος κρύβεται πίσω από την ανωνυμία του πληκτρολογίου και μπορεί να σπείρει διάφορες κακόβουλες φήμες για κάποιον.
Πέραν των παραπάνω, η χρήση κοινωνικών μέσων αυξάνει τον φθόνο (γίνεται συνεχής σύγκριση με τους άλλους), το άγχος (γιατί θέλουν να βλέπουν συνέχεια τα μηνύματα και τις κοινοποιήσεις) και την κατάθλιψη.
Τα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις δεν είναι αμελητέα. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε 2000 παντρεμένους Βρετανούς, ο ένας στους επτά θα σκεπτόταν να χωρίσει εάν η συμπεριφορά του συζύγου του στα κοινωνικά μέσα δεν ήταν η πρέπουσα ενώ ένα 25% των ερωτώμενων καυγάδιζαν με τον σύζυγό τους τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και ο λόγος ήταν η χρήση των κοινωνικών μέσων.
Οι προτάσεις για την απεξάρτηση από τα κοινωνικά μέσα είναι αρκετές. Πολλοί συνιστούν το διάβασμα ενός καλού βιβλίου, άλλοι προτείνουν τη χρήση χρονομέτρησης χρόνου στο Διαδίκτυο όπως είναι το Rescue Time. Πολύ εύχρηστο είναι και το Minutes Please όπου μπορούμε να βάλουμε το URL του κοινωνικού μέσου που χρησιμοποιούμε και να θέσουμε ένα χρονικό περιθώριο χρήσης. Όταν το υπερβούμε, η εφαρμογή κλείνει αυτόματα τη σελίδα του κοινωνικού μέσου.
Μία καθημερινή απασχόληση όπως το γράψιμο, η κηπουρική, το περπάτημα, η εκμάθηση κάτι νέου, ο εθελοντισμός αλλά και η συνάντηση και η συνομιλία με φίλους βοηθούν επίσης πολύ στην απεξάρτηση. Η απεγκατάσταση των εφαρμογών των κοινωνικών μέσων από το κινητό είναι επίσης μία προτεινόμενη λύση όπως και η απομάκρυνση του κινητού από την κρεβατοκάμαρα όταν πάμε για ύπνο. Η αποφυγή απαντήσεων σε τρολς και η διαγραφή «φίλων» που δεν προσφέρουν κάτι θετικό σε εμάς είναι κάποιες προτάσεις συμπεριφοράς στα μέσα αυτά. Μία πιο ριζοσπαστική λύση είναι η αποτοξίνωση ενός μήνα από τα κοινωνικά μέσα, ειδοποιώντας τους φίλους και γνωστούς και προτείνοντάς τους έναν άλλο τρόπο επικοινωνίας.
 |
| Φωτεινή Μαστρογιάννη |
Πηγές
