Τεχνικές Δημιουργίας Σύγχυσης

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η σύγχυση αποτελεί πλέον μέρος της καθημερινής συμπεριφοράς. Κάποιοι τη δημιουργούν ασυνείδητα αλλά και κάποιοι άλλοι τη δημιουργούν σκόπιμα. Πριν μπούμε σε μία παρουσίαση ανάλυση της σύγχυσης ας δούμε ένα παράδειγμα που έχω προσέξει ότι χρησιμοποιείται από κάποιους κυρίως «επώνυμους» και αφορά τις σπουδές τους και τη χρήση αυτών.

Έχω παρατηρήσει ότι χρησιμοποιούν τον τίτλο σπουδών τους ως πιστοποίηση επαγγελματικής επάρκειας στο αντικείμενο σπουδών τους την οποία όμως δεν διαθέτουν. Για παράδειγμα, κάποιοι λένε ότι είναι δικηγόροι χωρίς όμως να έχουν ασκήσει ποτέ τη δικηγορία απλά είναι κάτοχοι πτυχίου νομικής. 

Το ίδιο ισχύει και για κάποιους που έχουν πτυχίο οικονομικών επιστημών χωρίς όμως να έχουν εργασθεί ποτέ ως οικονομολόγοι σε κάποια οικονομική διεύθυνση ενός οργανισμού ή σε μία τράπεζα ή σε ένα υπουργείο όπως είναι το Υπουργείο Οικονομικών ή το Υπουργείο Ανάπτυξης που χαράσσουν την οικονομική πολιτική της χώρας (συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία αυτοί και φορείς που ασχολούνται με θέματα οικονομικής πολιτικής). Δεν έχουν εργασθεί ούτε σε κλάδους των οικονομικών όπως είναι η Ελεγκτική, η Λογιστική ,τα Χρηματοοικονομικά, η Μακροοικονομία. Δεν διδάσκουν έστω τις Οικονομικές Επιστήμες και δεν έχουν γράψει τίποτα που να σχετίζονται με αυτές. Φυσικά, τα παραδείγματα δεν περιορίζονται μόνο στα παραπάνω επιστημονικά πεδία.

Γιατί λοιπόν οι «επώνυμοι» δημιουργούν  σύγχυση με αυτά τα  ψέματα; Εάν δεν πρόκειται περί άγνοιας, τότε στόχος είναι να προσδώσουν στους εαυτούς τους κύρος ισχυριζόμενοι ότι έχουν επαγγελματική εμπειρία σε ένα επάγγελμα που θεωρείται κοινωνικά ότι έχει κύρος που όμως δεν άσκησαν ποτέ.

Το ψέμα αυτό καλείται «Μεγάλο Ψέμα» και αποτελεί κλασική τεχνική σύγχυσης. Με άλλα λόγια, λέμε κάτι που δεν είναι αληθινό και όσο μεγαλύτερο είναι το ψέμα τόσο μεγαλύτερη σύγχυση προκαλεί γιατί δημιουργεί ασυμφωνία. Πρόκειται για το κλασικό «πες πες κάτι μένει». Το μεγάλο ψέμα δημιουργεί ασυμφωνία και όσο πιο πολύ επαναλαμβάνεται τόσο αυτό στη συνέχεια θεωρείται αληθινό.

Στο σημείο αυτό καλό είναι να αναφέρουμε τι είναι η πνευματική σύγχυση. Η πνευματικήσύγχυση που θεωρείται παθολογική είναι η απώλεια προσανατολισμού (δηλ. η ικανότητανα τοποθετείται σωστά κάποιος στον κόσμο αναφορικά με τον χρόνο, τον τόπο καιτην προσωπική ταυτότητα) και συχνά ηαπώλεια μνήμης (δηλ. η ικανότητα ανάκλησης παρελθοντικών γεγονότων ή απόκτησης νέαςγνώσης)  Η σύγχυση χρησιμοποιείται αρκετές φορές ως ένας τρόπος χειρισμού των άλλων.

Σύγχυση προκαλείται όταν παραβιάζεται η καθημερινότητα και το αίσθημα ελέγχου των ανθρώπων, όταν ανατρέπονται όλα όσα έχουν μάθει. Όταν αυτό παραβιάζεται τότε το αίσθημα της αβεβαιότητας αυξάνεται. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ημέρες μας γίνεται συστηματική προσπάθεια ανατροπής της ιστορίας, της γλώσσας, του πολιτισμού αλλά και της καθημερινότητας (βλ. βίαιη είσοδος μεγάλου αριθμού μεταναστών πολιτισμικά ριζικά διαφορετικών από τον γηγενή πληθυσμό).

Όταν οι προσδοκίες των ανθρώπων δεν ανταποκρίνονται σε αυτό που  είχαν προβλέψει τότε δημιουργείται σύγχυση και οι άνθρωποι προσπαθούν να καταλάβουν τι συνέβηκε. Ένα παράδειγμα σύγχυσης τέτοιου τύπου είναι οι πολιτικοί που άλλα υπόσχονται δημιουργώντας τις αντίστοιχες προσδοκίες και άλλα πραγματοποιούν με την εκλογή τους. Οι ψηφοφόροι προσπαθούν να αντιληφθούν τι συνέβηκε και πλέον μουδιάζουν και δεν αντιδρούν τουλάχιστον άμεσα.

Η σύγχυση μπορεί να λειτουργήσει ως ύπνωση, δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί ψυχολόγοι τη χρησιμοποιούν ως τεχνική ύπνωσης. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε σύγχυση προσπαθούν να βρουν νόημα όπου δεν υπάρχει αλλά υποθέτουν ότι πρέπει να υπάρχει και στην αγωνιώδη αναζήτηση αυτού του ανύπαρκτου νοήματος «πέφτουν» σε μία κατάσταση ύπνωσης.

Το άγχος που δημιουργείται στο άτομο το οδηγεί όχι στο να βρει την καλύτερη λύση αλλά να βρει μια οποιαδήποτε λύση που θα μειώσει το άγχος του. Το είδαμε αυτό στη χώρα μας και στην οικονομική της κατάσταση. Δεν υπήρξε μία ουσιαστική προσπάθεια διαλόγου με σεβασμό στην αντίθετη πλευρά όσον αφορά την οικονομική στρατηγική της χώρας. Ως αποτέλεσμα, η επικρατούσα άποψη θεωρήθηκε η πιο σωστή ενώ η αντίθετη (βλ. επιστροφή στο εθνικό νόμισμα κτλ) ως συνταγή χάους.

Οι άνθρωποι έτσι αναγκάστηκαν να αποδεχτούν το μη χείρον βέλτιστον γιατί φοβήθηκαν το «χάος».

Αναφερθήκαμε σε μία τεχνική σύγχυσης όπως είναι το «Μεγάλο Ψέμα» υπάρχουν όμως κι άλλες οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά με το «Μεγάλο Ψέμα». Για παράδειγμα, η υπερπληροφόρηση είναι μία συνηθισμένη τεχνική. Τροφοδοτούμε το κοινό με υπερβολική πληροφόρηση για ένα συγκεκριμένο θέμα μέχρι αυτό να αλλάξει τις θέσεις του γιατί έχει τόσο μπερδευτεί που δεν ξέρει τι να πιστέψει.

Στην οικονομία το είδαμε αυτό με την παρουσίαση των θέσεων ποικίλων ειδικών.Κατ’αυτό τον τρόπο, η κριτική σκέψη των ανθρώπων αποδυναμώθηκε (δεν μπορούσαν να θέσουν απλά ερωτήματα όπως ποιος είναι αυτός που λέει τι και γιατί τα λέει αυτά, ποια είναι η εργασιακή του απασχόληση, το επίπεδο των γνώσεών του κοκ) και τελικά παραδόθηκε στην επικρατούσα αντίληψη π.χ. παραμονή στο Ευρώ, αποδοχή των Μνημονίων παρά τη διαπιστωμένη αποτυχία τους κτλ.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Πες πες λοιπόν σίγουρα κάτι μένει. Πώς μπορούμε όμως να συμπεριφερθούμε ως συνειδητοποιημένοι πολίτες απέναντι σε τέτοιου τύπου τεχνικές; Μόνο με την κριτική σκέψη που απαιτεί όμως παιδεία, συστηματική σκέψη και το κυριότερο κοινή λογική.

Πηγές

https://freedomofmind.com/confusion-techniques-can-control-minds/

https://www.sciencedaily.com/terms/mental_confusion.htm

http://changingminds.org/principles/confusion.htm

Φ.Μαστρογιάννη. Χειραγώγηση Γνώμης και Τηλεόραση. Διαθέσιμο στο: http://mastroyanni.blogspot.com/2016/03/blog-post_16.html

Φ.Μαστρογιάννη. Προπαγάνδα και Ψυχολογικός Έλεγχος. Διαθέσιμο στο: http://mastroyanni.blogspot.com/2016/03/blog-post.html

Φ.Μαστρογιάννη. Τεχνικές υποταγής των μαζών και έλεγχος της σκέψης. Διαθέσιμο στο: http://mastroyanni.blogspot.com/2016/02/blog-post_6.html

Φ.Μαστρογιάννη.Η συμπεριφορά του κοπαδιού και η αντίσταση στην αλλαγή. Διαθέσιμο στο: http://mastroyanni.blogspot.com/2017/03/blog-post_15.html

Φ. Μαστρογιάννη. Ψυχολογικές Τεχνικές Επηρεασμού. Διαθέσιμο στο: http://mastroyanni.blogspot.com/2018/05/blog-post_24.html