Φωτεινή Μαστρογιάννη
Η μειοψηφία μπορεί και αυτή να επηρεάσει και να φέρει
κοινωνική αλλαγή, η ιστορία το έχει άλλωστε αποδείξει. Πώς μπορεί όμως η μειοψηφία να
γίνει ισχυρή;
Ο Μοσκοβισί (1967,1970), με πείραμά του, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μειοψηφία μπορεί να επηρεάσει την πλειοψηφία και επισήμανε τέσσερις
βασικούς παράγοντες που είναι το στυλ συμπεριφοράς, το στυλ σκέψης, η ευελιξία
και η ταυτοποίηση.
Το στυλ συμπεριφοράς περιλαμβάνει με τη σειρά του τέσσερα
στοιχεία.
Το πρώτο από αυτά είναι η συνέπεια δηλαδή η μειοψηφία θα πρέπει να
έχει συνέπεια στην άποψή της,να μην παρεκκλίνει από αυτή και είναι το
στοιχείο που,κατά τον Μοσκοβισί ,είναι και το πλέον σημαντικό. Θα πρέπει να επισημανθεί
ότι συνέπεια δεν σημαίνει και επανάληψη. Ο Mugny (1982) επισήμανε επίσης ότι συνέπεια δεν σημαίνει
αυστηρότητα και έλλειψη ευελιξίας γιατί η ευελιξία είναι αυτή που μπορεί να πείσει
και όχι η αυστηρότητα.
Η συνέπεια δείχνει ότι η μειοψηφία πιστεύει στις θέσεις της και
όταν τις υποστηρίζει ακλόνητα τότε οι άλλοι θεωρούν ότι έχει δίκιο γιατί μόνο
κάποιος που έχει δίκιο εμμένει στις απόψεις του. Η συνέπεια της μειοψηφίας στις
θέσεις της μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση, αμφιβολίες, αβεβαιότητα αλλά και
συγκρούσεις και έτσι η πλειοψηφία αναγκάζεται να τη λάβει σοβαρά υπόψη της.
Η Nemeth
(2010) ανέφερε ότι όταν οι άνθρωποι εκτίθενται στην άποψη της μειοψηφίας
θεωρούν ότι η μειοψηφία κάνει λάθος ωστόσο, εάν η μειοψηφία δείχνει συνέπεια στις
θέσεις της τότε οι άνθρωποι επανεξετάζουν το θέμα πιο προσεκτικά, ψάχνοντας να
βρουν τον λόγο που η μειοψηφία έχει τέτοιες θέσεις και εάν έχει την αυτοπεποίθηση
να συνεχίζει να υποστηρίζει τη θέση της.
Για να επανέλθουμε όμως στα άλλα στοιχεία του στυλ
συμπεριφοράς του Μοσκοβισί πέραν της συνέπειας αλλά και της αυτοπεποίθησης, η
μειοψηφία θα πρέπει να είναι σε θέση να αντισταθεί στην κοινωνική πίεση και να
παρουσιάζεται ως αμερόληπτη.
Ο άλλος παράγοντας επιρροής είναι το στυλ σκέψης. Εάν η
μειοψηφία καταφέρει να κάνει την πλειοψηφία να σκεφθεί ένα θέμα και ειδικότερα
εάν μπορεί να προκαλέσει συζήτηση με επιχειρήματα για το συγκεκριμένο θέμα τότε
η επιρροή της θα είναι μεγαλύτερη.
Η ευελιξία και ο συμβιβασμός είναι ο τρίτος παράγοντας. Η
σημασία της ευελιξίας αναφέρθηκε προηγουμένως σε αντιδιαστολή με την
αυστηρότητα. Εάν η μειοψηφία είναι ευέλικτη και συμβιβαστική τότε θα εμφανίζεται
ως πιο λογική και συνεργάσιμη και ως εκ τούτου, έχει περισσότερες πιθανότητες
να αλλάξει τις θέσεις της πλειοψηφίας.
Ο τέταρτος παράγοντας είναι η ταυτοποίηση. Οι άνθρωποι
τείνουν να ταυτίζονται με ανθρώπους που τους μοιάζουν και να ακούν μηνύματα που
προέρχονται από ομοίους τους.
Η Nemeth
(1986) υποστήριξε ότι η μειοψηφία θα πρέπει να κάνει θυσίες γιατί η επιρροή της
μεγαλώνει όταν δείχνει αφοσίωση στις θέσεις της, αφοσίωση που μπορεί να φτάσει ως το σημείο της θυσίας π.χ. μέσω φυλάκισης,
θανάτου κτλ.
Η πλειοψηφία θα προσπαθήσει να αντισταθεί στην επιρροή της μειοψηφίας.
Οι καινοτόμες όμως θέσεις της μειοψηφίας μπορεί να φέρουν την πλειοψηφία σε
αμυντική θέση και να προσπαθήσει να απομονώσει τη μειοψηφία μέσω αυστηρής
ιδεολογικής αντίθεσης και ηθελημένης στιγματοποίησης των θέσεων της μειοψηφίας ή
κάποιων από τους εκφραστές της (π.χ. στη χώρα μας θεωρείται συνωμοσιολόγος
όποιος είναι αντίθετος στην κρατούσα άποψη, παλαιότερα «ψεκασμένος»,
«αμόρφωτος» κτλ.) προκειμένου να αποδυναμωθούν οι προσπάθειες επιρροής της μειοψηφίας.
Ωστόσο, εάν η μειοψηφία είναι δυναμική και μέσω της συλλογικής δράσης αντιταχθεί τότε
μπορεί να ανατρέψει την κατάσταση. Εάν η μειοψηφία δείξει ότι υπάρχουν
εναλλακτικές προτάσεις τότε η σύγκρουση που προκαλείται με την πλειοψηφία
μπορεί να επιτύχει κοινωνική πρόοδο αλλά και πολιτική αλλαγή.
Το μήνυμα της μειοψηφίας
θα πρέπει να είναι σαφές και να κάνει τους λήπτες του να εστιάσουν σε αυτό και
όχι σε αυτόν που το λέει. Η μειοψηφία θα πρέπει να είναι συνεπής, όπως προαπαναφέρθηκε,
στο μήνυμά και στις θέσεις της. Οι θέσεις της δεν θα πρέπει να βρίσκονται σε
πλήρη αντίθεση με τις επικρατούσες απόψεις γιατί έτσι η πλειοψηφία θα την
περιθωριοποιήσει παρουσιάζοντάς την ως ακραία.
Αυτό είναι και το δύσκολο. Ο ρόλος της μειοψηφίας
είναι να μην διαφέρει ριζικά αλλά ταυτόχρονα να είναι διαφορετική.
 |
| Φωτεινή Μαστρογιάννη |
Η μειοψηφία θα πρέπει να έχει ξεκάθαρη ταυτότητα, συλλογική πολιτικοποιημένη
στρατηγική και «φωνή» που να προτείνει εναλλακτικές. Εάν το μήνυμα της γίνει
αποδεκτό τότε θα διαχυθεί πιο εύκολα και η μειοψηφία τότε θα γίνει η νέα
πλειοψηφία και η δυναμική της κοινωνικής αλλαγής θα συνεχισθεί.
Ενδεικτικές πηγές
