Φωτεινή Μαστρογιάννη
«Όλοι οι μηχανισμοί του σημερινού
αντιπροσωπευτικού συστήματος – κόμματα, εκλογές, κοινοβούλιο – έχουν χρεοκοπήσει στη συνείδηση των πολιτών. Οι μείζονες πολιτικές αποφάσεις
λαμβάνονται από εξωκοινοβουλευτικούς παράγοντες – συχνά εξωεθνικούς. Τα κόμματα
εξουσίας υπηρετούν τα συμφέροντα των χρηματοδοτών τους. Και οι παντοιοτρόπως
χειραγωγούμενοι πολίτες προσέρχονται στις κάλπες και προσεπικυρώνουν τη
σκηνοθεσία».
Κυριάκος Σιμόπουλος «Η
διαφθορά της εξουσίας»
Ο Κυριάκος Σιμόπουλος αναφέρονταν στη
χρεοκοπία του πολιτικού συστήματος αποδίδοντας την στις σχέσεις εξάρτησης της Ελλάδας και στη διαφθορά της εξουσίας.
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Τσαλς Ράιτ
Μιλς (C. Wright Mills) αποδίδει την πολιτική απάθεια και την πολιτική υποταγή των
πολιτών στην εξουσία των ελίτ. Οι ελίτ αποτελούνται αποτελείται από τους συνδικαλιστές
που είναι πλέον οι άνθρωποι του συστήματος και οι οποίοι στερούν από τους
εργαζόμενους την ανεξαρτησία της σκέψης μετατρέποντάς τους σε χαζοχαρούμενα
ρομπότ. Οι άλλες ελίτ είναι η στρατιωτική, η πολιτική και η οικονομική.
Ο Σιμόπουλος αναφέρει χαρακτηριστικά:
« Η εξουσία επιθυμεί τον εκφυλισμό του πολίτη σε άβουλο καταναλωτή που
απολαμβάνει αποχαυνωμένος τα τηλεοπτικά θεάματα. Χρειάζεται πολίτη που
ελαύνεται αποκλειστικά από το προσωπικό του συμφέρον, πολίτη με ατομικιστικό
πνεύμα και φρόνημα, πολίτη που ανέχεται τα πάντα. Με τα ΜΜΕ και τη διαφημιστική
βιομηχανία επιδιώκει την πλήρη υποταγή του στο σύστημα, τον συμβιβασμό, την
παραδοχή. Να μη διαμαρτύρεται ποτέ. Να λέει πάντα «ναι». Χωρίς καταναγκασμό, χωρίς άσκηση βίας. Με τη μαζική πλύση εγκεφάλου και
τη χειραγώγηση. Καλλιεργεί τις καταναλωτικές του μανίες, την απληστία για υλικά
αγαθά και κυρίως το πάθος της απόλαυσης, που γίνεται αποκλειστικός σκοπός
ζωής…Αντικειμενικός σκοπός του συστήματος, να περιορίσει τον πολίτη στον
ιδιωτικό χώρο. Να παραιτηθεί από το δικαίωμα συμμετοχής στη διαχείριση των
κοινών και στον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας».
 |
| «Γραμμή Παραγωγής»- πίνακας του Γεράσιμου Γερολυμάτου |
Αναφέρεται σαφώς λοιπόν στην πολιτική
υποταγή του Ράιτ Μιλς. Ο Μιλς ορίζει την πολιτική υποταγή ως την άρνηση ύπαρξης αντι-ιδεολογιών («όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εχθρός
μας»), πολιτικών θεσμών και τρόπων ζωής που θα βοηθούσαν στη διαμόρφωση
πολιτικών στόχων και στην αντίστοιχη δράση.
Η πολιτική υποταγή υλοποιείται σε κοινωνίες που η κυρίαρχη στάση είναι ο
ατομικισμός, τα πολιτικά κόμματα δεν διαφέρουν το ένα από το άλλο όσον αφορά τα
πολιτικά τους προγράμματα και η όλη πολιτική περιορίζεται στα εκλογικά
αποτελέσματα. Η πολιτική βρίσκεται σε απόσταση από την καθημερινότητα του
πολίτη, η οποία δεν αποτελεί πλέον αντικείμενο πολιτικού προβληματισμού.
Συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι να μην «χτυπιέται το κακό στη ρίζα του» και
ως εκ τούτου, η πολιτική ανάλυση να είναι ελλειμματική αλλά και να μην υπάρχει
καμία έξυπνη στρατηγική.
Τα ΜΜΕ δεν προάγουν τον διάλογο και
την ανταλλαγή ιδεών, τα πανεπιστήμια γίνονται κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης
και όχι φυτώρια κριτικής σκέψης. Ο πολίτης μένει αβοήθητος, στο έλεος των ελίτ
και των πολυεθνικών και θύμα χειραγώγησης.
Στην περίπτωση που διαθέτει ακόμα
εργασία, συνήθως μισθωτή, ο αγώνας για την επιβίωση τον ωθεί σε ακόμα μεγαλύτερη
απομόνωση και σε αρκετές περιπτώσεις το νόημα της ζωής και η προσωπική του αξία «βρίσκεται» στον χώρο εργασίας του,
έναν χώρο στον οποίο είναι πλήρως εξαρτημένος από μία αυταρχική ιεραρχία.
Η ερώτηση
«τι δουλειά κάνεις;» είναι σημαντική γιατί προσδιορίζει το τυχόν κύρος του στην
κοινωνία ενώ η έλλειψη κύρους του δημιουργεί πανικό. Το κύρος αυτό συνδέεται
αποκλειστικά με τον χώρο εργασίας και όχι σε άλλες δραστηριότητες που βρίσκονται
έξω από αυτόν. Ο άνθρωπος αποξενώνεται και μεταμορφώνεται σε επιδεικτικό
καταναλωτή – το χρήμα ως ένδειξη προσωπικής αξίας.
Η ανασφάλειά του όμως δεν παύει.
Το μήνυμα που του μεταφέρεται είναι ότι πρέπει να έχει μία εργασία βαρετή
και κακοπληρωμένη στην οποία δεν πρόκειται να έχει καμία εξέλιξη (η εξέλιξη είναι
για τους λίγους και εκλεκτούς) και μπορεί να ξεχάσει τη μιζέρια του μόνο μέσω της κατανάλωσης και
των εφήμερων καταναλωτικών σχέσεων, έχοντας πάντα τον φόβο ότι μπορεί να απολέσει τη δουλειά του και συνεπώς και την κατανάλωσή του, οπότε σε αυτή την περίπτωση,
σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα θα είναι «άχρηστος» και «περιττός».
Μετατρέπεται
λοιπόν σε έναν ανεύθυνο, απομονωμένο και χαζοχαρούμενο πολίτη που ενδιαφέρεται
μόνο για την προσωρινή διασκέδαση προκειμένου να ξεχάσει την κούραση της δουλειάς
του. Η έλλειψη συλλογικότητας τον κάνει
εύκολο θύμα χειραγώγησης, είναι ένας απαθής πολίτης. Εάν ασχολείται με την
πολιτική το κάνει μόνο ως τρόπο απόκτησης εξουσίας και κύρους και όχι γιατί
επιθυμεί την αλλαγή προς το καλύτερο.
Ποια είναι η λύση; Πώς μπορεί να
καταπολεμηθεί η απάθεια; Ο Μιλς θεωρεί ότι θα πρέπει να επαναδιαμορφωθεί η
ψυχολογία και η δομή της κοινωνίας μέσω της βελτίωσης της θέσης της γυναίκας (σημ.
δική μου δηλαδή να μην θεωρείται σκεύος ηδονής), της διευθέτησης του χώρου
εργασίας (καλύτερες συνθήκες εργασίας), της ποιότητας της διασκέδασης (σημ. όχι
άλλα τηλεσκουπίδια, τηλεπερσόνες της συμφοράς, σκυλάδικα κτλ.), της ασφάλειας της
κατοικίας (σημ. να μην φοβάται ο άνθρωπος ότι θα μείνει στον δρόμο), της αύξησης
της αυτοεκτίμησης (μέσω δημιουργικών δραστηριοτήτων και όχι μέσω του τίτλου
εργασίας) και τέλος μέσω της κατάργησης της χειραγώγησης.
Η επίλυση αυτών των
πολιτικών προβλημάτων θα σταματήσει και την πολιτική απάθεια. Σημαντικό όμως είναι
να το κατανοήσει και ο ίδιος ο πολίτης ή είναι τόσο αλλοτριωμένος που δεν πρόκειται
να το κατανοήσει;
Προτεινόμενα αναγνώσματα
Κυριάκος Σιμόπουλος. Η διαφθορά της εξουσίας. Εκδ. Πιρόγα.
Φωτεινή Μαστρογιάννη. Υποταγή ή αλλαγή; Το ερώτημα των Ελλήνων. Διαθέσιμο στο: <http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/10/blog-post_22.html>
Φωτεινή Μαστρογιάννη. Απάθεια και Συλλογική Δράση. Διαθέσιμο στο: <http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/11/blog-post_27.html>
Φωτεινή Μαστρογιάννη. Απάθεια και Συλλογική Δράση. Διαθέσιμο στο: <http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/11/blog-post_27.html>
C.Wright Mills. The Power Elite. Διαθέσιμο στο: <http://www.eindtijdinbeeld.nl/EiB-Bibliotheek/Boeken/The_Power_Elite_-_New_Edition__first_full-scale_study_of_structure_and_distribution_of_power_in_USA___2000_.pdf>
Tom DeLuca. The two faces of political apathy. Διαθέσιμο στο:<https://politicalanthro.files.wordpress.com/2014/09/the-two-faces-of-political-apathy3.pdf>
