Φωτεινή Μαστρογιάννη
Οικονομολόγος, Καθηγήτρια ΜΒΑ
Η πορνεία και τα
ναρκωτικά ανήκουν στις παράνομες δραστηριότητες.
Ως τέτοιες, η Eurostat ορίζει εκείνες τις
παραγωγικές δραστηριότητες που δημιουργούν αγαθά και υπηρεσίες που
απαγορεύονται από το νόμο (π.χ. η παραγωγή και διανομή ναρκωτικών) και
δραστηριότητες που είναι παράνομες όταν διενεργούνται από μη εξουσιοδοτημένους
παραγωγούς (π.χ. άσκηση της ιατρικής από μη ιατρό).
Σημαντικές
δραστηριότητες των κατηγοριών αυτών είναι: η παραγωγή ναρκωτικών (για τα οποία
σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει και νόμιμη παραγωγή), το λαθρεμπόριο (συνήθως
μεταφορικές υπηρεσίες με στόχο την φοροαποφυγή), ο παράνομος τζόγος και η
αναπαραγωγή εξουσιοδοτημένου υλικού.
Η μέτρηση των παράνομων
δραστηριοτήτων θεωρείται ότι πρέπει να υπολογίζεται στο ΑΕΠ και και όλες οι χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει να έχουν κοινές μεθοδολογίες για τον
υπολογισμό τους.
Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι ο τζίρος της πορνείας στην
Ελλάδα ανέρχεται σε 2,5 δις ετησίως ενώ ο τζίρος του λαθρεμπορίου των
ναρκωτικών και των τσιγάρων σε 5,5 δις
Ευρώ. Ο τρόπος όμως μέτρησης αυτών δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Σύμφωνα με τη Eurostat, η
προσθήκη των παράνομων αυτών δραστηριοτήτων θα δημιουργήσει ένα βαθμό ανάπτυξης
του 2,4% στις Ευρωπαϊκές οικονομίες. Το Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμάται ότι θα έχει
αύξηση 4% στο ΑΕΠ του ενώ χώρες όπως η Φινλανδία η Σουηδία κτλ. θα δουν
αυξήσεις της τάξης του 3-5%. Ωστόσο ο υπολογισμός τους στο ΑΕΠ δεν είναι
εύκολος γιατί υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα.
Για παράδειγμα η πορνεία
είναι νόμιμη στην Ολλανδία και υπολογίζεται στο ΑΕΠ ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο
είναι μεν νόμιμη αλλά όχι οι οίκοι ανοχής. Η μέτρηση επίσης περιπλέκεται από το
γεγονός ότι οι δραστηριότητες αυτές είναι προϊόντα φοροαποφυγής με διακίνηση
μετρητών και έτσι είναι δύσκολο να μετρηθούνε. Κατά συνέπεια, η γενική μέτρηση
του ΑΕΠ μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλλω. Θέμα αξιοπιστίας της μέτρησης εγείρεται
και με το ποια προϊόντα συμπεριλαμβάνονται ως π.χ. ναρκωτικά.
Η μεθοδολογία του Ηνωμένου Βασιλείου θα
εκτιμά την κατανάλωση 6 ναρκωτικών: κοκαϊνη κρακ, κοκαϊνη σε σκόνη, ηρωίνη,
κάνναβη, έκσταση και αμφεταμίνες. Τι γίνεται όμως με τα υπόλοιπα ναρκωτικά; Θα
πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η μέτρηση
θα γίνεται από τον αριθμό των χρηστών που έχει καταγραφεί με βάση έρευνες για
τις εγκληματικές ενέργειες και στη συνέχεια θα πολλαπλασιάζεται με μία εκτίμηση
του μέσου αριθμού ναρκωτικών ανά χρήστη.
Παρόλο που η Στατιστική
Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου είναι από τις πιο έγκυρες, αντιλαμβανόμαστε ότι
οι παραπάνω μετρήσεις απέχουν αρκετά από την εγκυρότητα. Οσον αφορά την πορνεία
οι μετρήσεις θα γίνουν με βάση των καταγεγραμμένο αριθμό ιερόδουλων από την
Αστυνομία και μία εκτίμηση των ιερόδουλων που δουλεύουν σε οίκους ανοχής από μία
μη κυβερνητική ομάδα (!) που μελετά τη βία εναντίον των γυναικών.
Ο αριθμός των
ιερόδουλων θα εκτιμάται με βάση την αύξηση ή την πτώση του αριθμού του ανδρικού
πληθυσμού. Οσον αφορά το κόστος των
προσφερόμενων υπηρεσιών αυτές θα εκτιμώνται με βάση τις τιμές των strip shows και των συνοδών πολυτελείας. Εξυπακούεται ότι και σε αυτή την περίπτωση, ο
υπολογισμός είναι αρκετά έωλος.
Ένα πλήθος ερωτημάτων
εγείρεται από την συμμετοχή αυτών των δραστηριοτήτων στο ΑΕΠ πολλά από αυτά
είναι και ηθικής φύσης. Για παράδειγμα ενώ και τα ναρκωτικά και το γάλα είναι
εμπορεύματα και συμμετέχουν στο ΑΕΠ εν τούτοις δεν έχουν τις ίδιες επιπτωσεις
στον άνθρωπο. Επίσης από τη στιγμή που θα μετριούνται τίθεται το ερώτημα γιατί
τότε να είναι παράνομα και να δαπανώνται χρήματα για δικαστές και
αστυνόμους. Από την άλλη εάν οι
δραστηριότητες αυτές είναι τόσο κερδοφόρες γιατί κάποιος να μην τις προάγει
περισσότερο και να δημιουργήσει βιομηχανία με βάση αυτές και πιθανόν
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ετσι φερ’ειπείν μία χώρα να γίνει ειδική στη
βιομηχανία της πορνείας, των ναρκωτικών κτλ. όπως είναι η Ταϊλάνδη.
Από τη στιγμή που οι
δραστηριότητες αυτού του τύπου θα θεωρούνται ως νόμιμες ή αρκετά νόμιμες τότε
πολλοί άνθρωποι θα θέλουν να επενδύσουν ή να εργασθούν στους τομείς αυτούς.
Τα ερωτήματα όμως δεν
σταματούν για παράδειγμα τι γίνεται με το δουλεμπόριο, το εμπόριο οργάνων κτλ.
Αυτά δεν θα πρέπει να υπολογισθούν στο ΑΕΠ;
Κάποιες χώρες γνωρίζουν
ότι οι αλλαγές στο ΑΕΠ τους δεν θα είναι σημαντικές όπως, για παράδειγμα, το
Ηνωμένο Βασίλειο που θεωρεί ότι η δραστηριότητα των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων
είναι πιο σημαντική για το ΑΕΠ του σε σχέση με την πορνεία και τα ναρκωτικά.
Είναι προφανές ότι ο
λόγος μέτρησης αυτών των δραστηριοτήτων είναι η αύξηση του μεγέθους του ΑΕΠ
οικονομιών που μαστίζονται από την οικονομική κρίση και μία προσπάθεια να
τηρηθούν τα όρια για τα ελλείμματα και το χρέος που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν έχουμε όμως διαβάσει
πουθενά για τον υπολογισμό των αρνητικών συνεπειών των παραπάνω δραστηριότητων.
Για παράδειγμα ποιο θα είναι το κόστος για ένα κράτος στην υγειονομική περίθαλψη
ναρκομανών και πάσχοντων, λόγω της πορνείας, από αφροδίσια νοσήματα. Ποιο θα είναι
το οικονομικό κόστος των θανάτων ανθρώπων σε άκρως παραγωγική ηλικία από τη χρήση
των ναρκωτικών;
Ποιο είναι το κόστος της
απεξάρτησης αυτών ή θα προτιμάται να πεθαίνουν για να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω
το κράτος; Ποια θα είναι η επίπτωση της διαφθοράς που επικρατεί σε αυτούς τους τομείς
στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας;Πέρα από τη μέτρηση,
δεν έχει συζητηθεί πουθενά, πως θα αντιμετωπισθεί η εκτεταμένη φοροδιαφυγή των
δραστηριοτήτων αυτών.
Είναι προφανές ότι η ΕΕ
αντί να δώσει έμφαση στην αύξηση του πραγματικού και παραγωγικού τομέα της οικονομίας,
φροντίζοντας παράλληλα την υγεία και κοινωνική ευημερία των λαών της, προτιμά
να μετρά, με αμφίβολους τρόπους διακινδυνεύοντας έτσι και το κύρος των
στατιστικών μετρήσεων, τομείς που η συνεισφορά τους στο ΑΕΠ και αμφίβολη είναι
αλλά και καταστρεπτική για τον πληθυσμό.
Εχει εξαντλήσει η ΕΕ όλους
τους τρόπους αύξησης της πραγματικής οικονομίας και στρέφεται στη μέτρηση αυτών
των δραστηριοτήτων αντί να φροντίσει να τις καταστείλει γλιτώνοντας έτσι πολλούς
ανθρώπους και από τον θάνατο και από τον εξευτελισμό;
Η οικονομική επιστήμη μετατρέπεται
πλέον σε μία επιστήμη μέτρησης αριθμών αντί του να εξυπηρετεί τον αρχικό σκοπό της
που είναι η φροντίδα για την εθνική οικονομία με στόχο την κοινωνική ευημερία
και όχι δυστυχία των λαών κάτι που προφανώς έχουν ξεχάσει και οι πολιτικοί. Θα πρέπει λοιπόν να επαναπροσδιορίσουμε ως άνθρωποι
και τις έννοιες και κυρίως να σκεφθούμε σε τι είδους κόσμο θέλουμε να ζούμε.
