Παρουσίαση του βιβλίου της Φωτεινής Μαστρογιάννη Take the Money & Run 2

Η παρουσίαση έγινε στον Πολυχώρο Αίτιον και υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχημένη. Όπως και στο πρώτο βιβλίο Take the Money & Run, μετά την παρουσίαση ακολούθησε συζήτηση με το κοινό. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από θέματα πολιτικής, οικονομίας, κοινωνίας αλλά και παιδείας.

Φωτεινή Μαστρογιάννη – οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ, συγγραφέας: 

"Η προσπάθεια του Take the money & run είναι μία πράξη μη συμμόρφωσης στο δόγμα του σοκ και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης. Τόσο εγώ όσο κυρίως οι προσκεκλημένοι μου είναι άτομα που στον καιρό αυτής της πολυεπίπεδης κρίσης, θέτουν σημαντικά ερωτήματα.

Το Take the Money & Run No2 αποτελείται κυρίως από συνεντεύξεις και σε μικρότερο βαθμό από δικά μου κείμενα γιατί  όλο το διαθέσιμο υλικό θα το έκανε απαγορευτικό στον όγκο του και στην τιμή του και συνεπώς δεν θα μπορούσαν να το διαβάσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι.

Το δεύτερο μέρος αποτελείται από μερικά από τα σύντομα κείμενά μου τα οποία πλέον υπερβαίνουν τα 150. Ο λόγος που συνέχισα να γράφω δικά μου άρθρα είναι κυρίως γιατί μου ζητήθηκε από φίλους που παρακολουθούσαν τη διαδικτυακή μου εκπομπή και ήθελαν να γνωρίζουν και τη δική μου οπτική στα πράγματα.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τιμήσω όλους τους φίλους δημοσιογράφους και κυρίως μπλόγκερς που τα αναδημοσιεύουν σε τακτική βάση όπως είναι η Τρικλοποδιά, ο Πρωταγόρας, το Hellenic Media Group, το Περί Τέχνης ο Λόγος, Αττικά Νέα, η Εφημερίδα Κοζάνης, ο Τύπος Πειραιώς, το Secret Real Truth, το Pentapostagma, η  Ελεύθερη Ζώνη, ο Θάνος Εύη Κουκ Φάμιλυ, το McNews, το Ploumistos, ο Ακτιβιστής, ο Γερομοριάς, Kivotosblog, Sahiel, το μπλογκ του Βύρωνα, DerKamerad  καπ – είναι τόσο πολλοί, που πραγματικά τους ευχαριστώ όλους για την τιμή που μου κάνουν από τα βάθη της καρδιάς μου.

Στα πλαίσια αυτά λοιπόν, τα άρθρα μου συνδυάζουν τα συμπεριφοριστικά οικονομικά και τη γνώση μου στην επικοινωνία και στο μάρκετινγκ αλλά και τις σύγχρονες εξελίξεις της τεχνολογίας προκειμένου να δώσω μία απάντηση σε ερωτήματα που ταλανίζουν τόσο εμένα αλλά και μεγάλο μέρος του κόσμου. Έτσι προσπάθησα να εξηγήσω φαινόμενα όπως είναι η χειραγώγηση, η απάθεια, το σύνδρομο του μεσσία, ο φόβος, η συμπεριφορά των μαζών αλλά και η φτώχεια κτλ. μέσα από το πρίσμα του σύγχρονου οικονομολόγου που παρατηρεί και αντιλαμβάνεται τις τάσεις της εποχής του.

Τα συμπεράσματα πολλά και η πολύωρη μελέτη που συνοδεύει το κάθε άρθρο με βοήθησαν να κατανοήσω την κατάσταση της σύγχρονης ελληνικής αλλά και παγκόσμιας κοινωνίας. Σε μεγάλο μέρος, αυτά τα συμπεράσματα δεν είναι αισιόδοξα αλλά όπως τραγούδησε και ο Διονύσης Σαββόπουλος "η Ελλάδα που αντιστέκεται η Ελλάδα που επιμένει κι όποιος δεν καταλαβαίνει δεν ξέρει που πατά και που πηγαίνει" πλέον θεωρώ ότι  έχουμε καταλάβει και που πηγαίνουμε και που πατάμε και έτσι  ο μοναδικός μονόδρομος που έχουμε είναι αυτός της αντίστασης στον αφανισμό.

Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη, πρ. πρύτανης Πανεπιστημίου Μακεδονίας: 

Όταν πριν 2 περίπου χρόνια με βρήκε, ή μάλλον με ξαναβρήκε, η Φωτεινή μέσα από το Διαδίκτυο, έδωσα την πρώτη μου, ας πούμε, μια και  έτσι είθισται να λέγεται, συνέντευξη, έχοντας την εντύπωση ότι η όλη διαδικασία της εκπομπής, έχει περιορισμένη εμβέλεια. Ωστόσο, οι πολύπλευρες ικανότητες της Φωτεινής καθιέρωσαν την αρχικά, χαμηλής πλεύσης αυτή εκπομπή, σε κάτι σημαντικότερο.  Στη δεύτερη, λοιπόν, συνέντευξή μου στη Φωτεινή μπόρεσα να  διαπιστώσω την   ανερχόμενη,  σε λίγους μόνο μήνες,   σημασία αυτής της αρχικής  δραστηριότητας . Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν αρκετοί παράγοντες:

Μαρία Νεγρεπόντη-Δελιβάνη

Πρώτα από όλα πιστεύω ότι στην ανοδική αυτή πορεία τον πρώτο ρόλο έπαιξαν οι επιτυχημένες επιλογές, από τη Φωτεινή,  των ανθρώπων, που μιλούσαν. Παρότι, οικονομολόγος η ίδια, εμπλούτισε  τον κύκλο των συζητητών της, εκτός από οικονομολόγους και με νομικούς, δημοσιογράφους, ιστορικούς, πολιτικολόγους κ.ά. έτσι που η εκπομπή της προσείλκυε σταδιακά όλο και μεγαλύτερο και πιο πολυσχιδές ακροατήριο.

Κατά δεύτερο λόγο, η επιτυχία της εκπομπής  οφείλεται και στην ανθρώπινη φύση, που αρέσκεται και που επιζητεί κάποιες μορφές δημοσιότητας, έτσι που στις  προσκλήσεις της Φωτεινής, όπως προκύπτει από τη λίστα των όσων έλαβαν μέρος στην εκπομπή της, ανταποκρίνονται ολοένα περισσότεροι και πιο ενδιαφέροντες άνθρωποι, μεταφέροντας τους  ποικίλους προβληματισμούς τους  στη μικρή  οθόνη.

Είναι, εξάλλου, εμφανές ότι με την καθιέρωση της εκπομπής, έγινε  γνωστότερη και η Φωτεινή, έτσι που περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν τα άρθρα της, και περισσότεροι άνθρωποι εκφράζουν τη γνώμη τους για αυτά.

Τέλος, κατά τρίτο λόγο, στην επιτυχία της εκπομπής πρέπει να μέτρησαν και  κάποιες τεχνικές βελτιώσεις, με μουσική, σποτάκια, το σπότερ του εκδότη της κ. Αρναούτη κλπ

Μαρία Μαντουβάλου- πρ.αν.καθηγήτρια Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών: 

Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει σήμερα έγκυρη και αξιόπιστη πληροφόρηση από τα ΜΜΕ τα οποία εμφανίζονται ως δήθεν πλουραλιστικά αλλά στην πραγματικότητα είναι στοχευμένης σκοπιμότητας εξαρτώμενης από εντολοδόχους ελληνικών και ξένων κέντρων ή από τις θέσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων στα κρατικά μέσα ή και από τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους προκειμένου να αποδομηθεί οτιδήποτε συνδέει τον Έλληνα με τις αξίες του: της παιδείας, εθνικής συνείδησης, πίστης και πατρίδας. 

Μαρία Μαντουβάλου

Συνεπώς, η παρουσία ενός εναλλακτικού μέσου του Διαδικτύου όπως η εκπομπή Take the money & run που έρχεται με τη δυναμική να αποδομήσει τα σκοτεινά κέντρα προπαγάνδας για ολοσχερή διάλυση του εθνικού ιστού και στη θέση τους να οικοδομήσει προπύργια με τις ελληνορθόδοξες αξίες μέσα από συνεντεύξεις με πρόσωπα που έχουν κάνει δημόσια γνωστό τον ιδεολογικό οπλισμό τους, αυτό κάνει η πολύγλωσση και πολύγραφος οικονομολόγος και συγγραφέας Φωτεινή Μαστρογιάννη που όπως προκύπτει από το βιογραφικό της διαθέτει και μεγάλη εμπειρία ώστε να υποπτεύεται το φθαρτό, το κάλπικο και χαλκευμένο από το άφθαρτο και ατόφιο σε ανθρώπους, ιδέες και συμπεριφορές.

Ιωάννα Μουτσοπούλου, νομικός και συγγραφέας: 

Το έργο που κάνει η Φωτεινή Μαστρογιάννη είναι δύσκολο, γιατί δεν διαθέτει ούτε τα αναγκαία τεχνικά μέσα ούτε βοήθεια. Το δυσκολότερο όμως σε αυτή την προσπάθειά της είναι η ανίχνευση ανθρώπων που ενδιαφέρονται πραγματικά για τα προβλήματα της εποχής μας. Και ακόμη πιο αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι επιχειρεί να αναδείξει άλλους ανθρώπους – πράγμα εξαιρετικά σπάνιο. Το ήθος πρέπει να είναι μέρος της αποτίμησης μιας προσπάθειας και όχι μόνον η γνώση και η διαδικασία.

Ιωάννα Μουτσοπούλου

Στα άρθρα της Φωτεινής Μαστρογιάννη υπάρχει ένα μέτρο, μια αποτίμηση της κατάστασης χωρίς ανταγωνιστικό πάθος. Δεν έχει διχαστικό λόγο και αυτό είναι το ζητούμενο, γιατί αποτρέπει τη σκοτισμένη και άρα παραπλανητική κρίση.

Όλοι όσοι έδωσαν συνέντευξη συμφωνούν στο ότι η χώρα μας καταστρέφεται τόσο υλικά όσο και πνευματικά, με προεξάρχοντα τον τομέα της παιδείας. Γι’ αυτό είναι αναγκαίος ο προσδιορισμός των αρχών που χάθηκαν και των αρχών που πρέπει να έλθουν σε αυτή τη σημαντική εποχή. Μέσα σε όλο αυτό πρέπει να αναδείξουμε την παγκοσμιότητα ή καθολικότητα των μεγάλων Ιδεών ή Αρχών και από αυτήν να αντλήσουμε προσδιορισμούς τόσο για τα άτομα όσο και για τα έθνη, τέτοιες είναι η ανθρώπινη αξία, η δικαιοσύνη και άλλες. Και είναι καθήκον μας να τις επανερμηνεύσουμε με υπευθυνότητα.

Πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανάγκη για ηθική στην οικονομία και το ότι η ιστορία δεν μπορεί να είναι μόνον μνήμη και αναπαραγωγή του παρελθόντος αλλά και οι δυνατότητες του μέλλοντος. Στο δε ζήτημα του εθνικού νομίσματος θα έπρεπε ήδη να έχει υπάρξει δημόσια συζήτηση και ο λαός να είναι ενημερωμένος και συνειδητοποιημένος.

Το βιβλίο Take the Money & Run2 της Φωτεινής Μαστρογιάννη μπορείτε να βρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στις εκδόσεις Αρναούτη, τηλ. 210 3630271.

Την παρουσίαση του βιβλίου μπορείτε να παρακολουθήσετε στα παρακάτω βίντεο:

ΗΠΑ και Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

Σε συνέχεια του προηγούμενου κειμένου μου «Παγκόσμιος Πόλεμος, Οικονομία και Κύκλοι Κοντράντιεφ» και με αφορμή την επίθεση των ΗΠΑ στη Συρία, θα δούμε τι έχουν γράψει οι διάφοροι οικονομικοί αναλυτές για την περίοδο που διανύουμε.

Κάθε κύκλος Κοντράντιεφ διαρκεί περίπου 60 χρόνια και έχει τέσσερα εσωτερικά στάδια: η άνοιξη που έχει ως χαρακτηριστικά την καλή κατάσταση της οικονομίας, την εύρεση ενός νέου μέσου παραγωγής και την άνοδο του πληθωρισμού, το καλοκαίρι στο οποίο γίνεται ένας πόλεμος κορύφωσης (π.χ. Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος) ο οποίος στη συνέχεια ακολουθείται από κοινωνική αμφισβήτηση και διψήφιο πληθωρισμό, το φθινόπωρο το οποίο δημιουργεί μία πιστωτική άνθηση και κατά συνέπεια πλασματική ευημερία η οποία καταλήγει σε μία κερδοσκοπική φούσκα και τέλος ο χειμώνας στον οποίο υπάρχει οικονομική ύφεση και συνοδεύεται από ένα πόλεμο που διαλύει την «ψυχολογία της καταδίκης» που έχει δημιουργήσει η οικονομική ύφεση (Quigley, 2015).

Βρισκόμαστε στον Πέμπτο Κύκλο, του οποίου η άνοδος (σύμφωνα με τους ερευνητές) ξεκίνησε το 1984-1991 (η περίοδος 1982-2000 θεωρείται η περίοδος δημιουργίας της Νέας Τάξης Πραγμάτων)  και τελείωσε το 2008-2010. Η έναρξη της καθόδου ήταν το 2008-2010 ενώ για το τέλος της οι απόψεις διίστανται. Ως στάδιο δε βρισκόμαστε στον Χειμώνα ο οποίος θα διαρκέσει περίπου είκοσι χρόνια και οποίος κατά κάποιους ξεκίνησε το 2000 και θα τελειώσει το 2020. Σύμφωνα με τον Dent (2013), η χειρότερη περίοδος της κρίσης θα είναι τα έτη 2014-2019.

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε σε στάδιο Χειμώνα. Θεωρείται ότι χαρακτηριστικό του σταδίου του Χειμώνα είναι η επικράτηση χθόνιων δυνάμεων θρησκευτικού χαρακτήρα (βλ. κείμενό μου Επαναστάτης με Αιτία). Η περίοδος που διανύουμε (2000- σήμερα) θεωρείται ως περίοδος πολέμου κατά της τρομοκρατίας των ισλαμιστών τρομοκρατών συνεπώς έχει θρησκευτικά χαρακτηριστικά. Ο πρόεδρος Μπους όπως και ο Ρέηγκαν αντίστοιχα πριν από αυτόν, θεωρείται ότι οφείλει την εκλογή του σε συντηρητικές θρησκευτικές ομάδες. Αντίστοιχα και ο πρόεδρος Τραμπ οφείλει την εκλογή του σε αναφορές στο θρησκευτικό (και όχι μόνο) συναίσθημα των Αμερικανών και στην υπόσχεση για περιορισμό/αποκλεισμό μουσουλμάνων μεταναστών στις ΗΠΑ.

Όσον αφορά το πετρέλαιο, η ανάπτυξη της σχιστολιθικής εξόρυξης στις ΗΠΑ και η επακόλουθη ανεξαρτητοποίησή της σε μεγάλο βαθμό από τη Μέση Ανατολή δεν είναι πλέον ante portas αλλά πραγματικότητα. Μεγάλοι χρηματιστηριακοί αναλυτές στους ορυκτούς πόρους προτρέπουν τους επενδυτές για αγορά μετοχών μικρών πετρελαϊκών εταιρειών στις ΗΠΑ και στον Καναδά κάτι που μας επιβεβαιώνει την παραπάνω σχετική ανεξαρτητοποίηση των ΗΠΑ και σχεδόν το αποκλείει ως λόγο της πολεμικής επιθετικότητας των ΗΠΑ στη Συρία.

Συνεπώς ποιος είναι ο λόγος του πολέμου και μάλιστα η πιθανότητα ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου;

Αν επανέρθουμε στους αναλυτές του Κοντράντιεφ και πιο συγκεκριμένα στους Korotayev και Grinin (2014) θα δούμε ότι στην κάθοδο (σύμφωνα με αυτούς τα έτη 2001/7-2015/20) υπάρχει εξασθένιση του Κέντρου (σημ. ως Κέντρο θεωρείται ο Δυτικός κόσμος ) και ενεργοποίηση νέων κέντρων άρα κάποιος θα συμπέραινε ότι έτσι θα επιτευχθεί μία νέα ισορροπία. Συνήθως αυτό που γίνεται είναι ότι όταν βρισκόμαστε στην  πτώση στον κύκλο Κοντράντιεφ (όπως σήμερα), οι χώρες του Κέντρου θέλουν επέκταση στην Περιφέρεια (σημ. βλ. Συρία και όχι μόνο) και ότι αυτή η επέκταση είναι το αποτέλεσμα των μέτρων κατά της κρίσης που βιώνουν οι χώρες του Κέντρου (οικονομική κρίση). 

Λόγω του φαινομένου του ανταγωνιστικού μιμητισμού η ένταση της επέκτασης που επιθυμεί ένα κράτος (βλ. ΗΠΑ) προκαλεί την ένταση της αντίδρασης από τα ανταγωνιστικά κράτη (βλ. Ρωσία). Ως αποτέλεσμα αυτής της έντασης της ενέργειας οι χώρες του Κέντρου εξαντλούνται από τις ανταγωνιστικές τους προσπάθειες επικράτησης στην Περιφέρεια. Οι προσπάθειες αυτές συνεπάγονται σημαντικό οικονομικό κόστος και αρκετές φορές μεγάλες καταστροφές.

Η πτώση του κύκλου συνοδεύεται και από εξασθένιση του παλαιού Ηγεμόνος (βλ. ΗΠΑ) και ως αποτέλεσμα επιβραδύνεται η ανάπτυξη περαιτέρω. Ωστόσο, οι Korotayev και Grinin (2014) δεν θεωρούν ότι οι ΗΠΑ θα παύσουν να είναι ο Παγκόσμιος Ηγεμόνας γιατί είναι πολυλειτουργικές και δεν υπάρχει άλλη δύναμη που να μπορεί να διαδραματίσει τέτοιο ρόλο, θα πρόσθετα όμως ότι, κατά τη γνώμη μου, θα είναι ένας αρκετά αποδυναμωμένος Ηγεμόνας. Ωστόσο η επαναδιαμόρφωση ολόκληρου του Παγκόσμιου Συστήματος θεωρείται πιθανή (κάτι αντίστοιχο είχα γράψει στο κείμενό μου Χάος και ΕΕ για την αναδιαμόρφωση της ΕΕ σύμφωνα με τη θεωρία του Χάους).

Στα πλαίσια λοιπόν αυτά της αναδιαμόρφωσης ολόκληρου του Παγκόσμιου Συστήματος αλλά και σύμφωνα με το στάδιο του Χειμώνα του πτωτικού σταδίου του κύκλου Κοντράντιεφ που διανύουμε, ένας πόλεμος «εκτόνωσης της κατάθλιψης» και αναδιαμόρφωσης είναι σχεδόν σίγουρος, η έκτασή του όμως και το βάθος των καταστροφών είναι ακόμα απρόβλεπτα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Διαδικτυακές Πηγές

https://www.hse.ru/mirror/pubs/lib/data/access/ram/ticket/80/1491589188df5ffec7291c549d30171eed33fc3117/065-098.pdf

http://www.financialsense.com/contributors/christopher-quigley/kondratieff-waves-and-the-greater-depression-of-2013-2020

http://www.kwaves.com/kond_overview.htm

http://www.zerohedge.com/news/2014-05-13/if-economic-cycle-theorists-are-correct-2015-2020-will-be-devastating-us

http://www.businessinsider.com/harry-dent-demographic-cliff-2013-12

H Κούρσα προς τον Πάτο και o Φορολογικός Ανταγωνισμός

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

Η παγκοσμιοποίηση με την ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων έχει αυξήσει τον φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών. Οι επιχειρήσεις μεταφέρουν την έδρα τους σε γειτονικές χώρες που προσφέρουν κίνητρα μετεγκατάστασης των επιχειρήσεων σε αυτές, κίνητρα όπως είναι οι φορολογικές ελαφρύνσεις. Προκαλείται λοιπόν αυτό που ονομάζεται «κούρσα προς τον πάτο» (race to the bottom).

Ως αποτέλεσμα τα δημόσια έσοδα μειώνονται και οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να περικόψουν τις δημόσιες δαπάνες γιατί τα έσοδα από φόρους είναι λιγότερα και να αυξήσουν παράλληλα τη φορολογία στο εισόδημα των φυσικών προσώπων, στην ακίνητη περιουσία και στην κατανάλωση. 

Κάποιοι δεν εναντιώνονται σε κάτι τέτοιο και υποστηρίζουν την περικοπή των δημοσίων δαπανών, λίγοι όμως ελέγχουν εάν οι δημόσιες δαπάνες που περικόπτονται είναι οι πραγματικά περιττές γιατί, ως γνωστόν, πολλές δημόσιες δαπάνες όπως είναι π.χ. οι αμυντικοί εξοπλισμοί, χαίρουν πολιτικής «προστασίας». Οι υποστηρικτές της περικοπής των δημοσίων δαπανών (και της αντίστοιχης επιβάρυνσης των φυσικών προσώπων μέσω των ιδιωτικοποιήσεων κτλ.) υποστηρίζουν ότι οι δημόσιες δαπάνες που συντηρούν τις κοινωνικές υπηρεσίες βλ. νοσοκομεία, σχολεία καπ μειώνουν την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ όσον αφορά τις εξαγωγές της, δεν εξηγούν όμως την αύξηση στις εξαγωγές κατά 30% που είχε η Δυτική Ευρώπη τη δεκαετία του 1950 και την αύξηση 40% που έχει σταθερά από τη δεκαετία του 1960. Συνεπώς, η μείωση των κοινωνικών δαπανών για εξορθολογισμό του κράτους και αύξηση της ανταγωνιστικότητας πρόκειται περί μύθου.

Ο φορολογικός ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών, όπως προαναφέρθηκε, μεταφέρει το βάρος της φορολόγησης στη μισθωτή εργασία και ως εκ τούτου η φοροδιαφυγή θα αυξηθεί και κατά συνέπεια και η διαφθορά. Πέραν αυτού, η μείωση της αγοραστικής ζήτησης που προκαλεί η φορολογική επιβάρυνση στα φυσικά πρόσωπα αποτελεί αντικίνητρο για την πολυσυζητημένη ανάπτυξη.

Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι η μετανάστευση θα μπορούσε να μειώσει τις επιπτώσεις στις κοινωνικές δαπάνες. Αυτό θα ίσχυε στην περίπτωση που οι μετανάστες έβρισκαν δουλειά και φορολογούνταν για το εισόδημά τους και η φορολόγησή τους θα συντελούσε στη διατήρηση των κοινωνικών παροχών. Εν τούτοις, αυτό θα συνέβαινε σε μία οικονομία που θα μπορούσε να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και οι μετανάστες θα είχαν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Όταν όμως οι μετανάστες έχουν χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και είναι νεαρής ηλικίας (όπως συμβαίνει στην Ελλάδα), η δε χώρα υποδοχής μαστίζεται από ανεργία (όπως πάλι είναι η περίπτωση της Ελλάδας), έχουν βαρύ δημοσιονομικό κόστος (δηλαδή οι παροχές και τα επιδόματα που παίρνουν οι μετανάστες επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό) κατά συνέπεια και οι φόροι των γηγενών θα αυξάνονται περαιτέρω. 

Μία λύση για τον φορολογικό ανταγωνισμό, όπως προτείνεται από κάποιους ερευνητές, θα ήταν ο φορολογικός συντονισμός μεταξύ των χωρών της ΕΕ με τη θέσπιση ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό, λόγω της έλλειψης πολιτικού συντονισμού μεταξύ των χωρών αυτών. Αντίθετα, όπου υπήρξε κάποια μορφή πολιτικού συντονισμού στις χώρες της ΕΕ συνήθως ήταν εις βάρος των εργαζομένων και ειδικότερα των εργαζομένων των χωρών της περιφέρειας, όπως είναι οι χώρες του Νότου.

Ο φορολογικός συντονισμός μαζί με την καταπολέμηση της τεράστιας φοροδιαφυγής των πολυεθνικών εταιρειών θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μέσο δικαιότερης φορολογικής κατανομής των βαρών και όχι να επιβαρύνονται διαρκώς οι μόνιμα επιβαρυνόμενοι δηλαδή οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.

Χάος και ΕΕ

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

Το χάος μπορεί να είναι ευεργετικό και να προκαλέσει αλλαγές (όσο και εάν οι άνθρωποι αντιδρούν στις αλλαγές) αλλά δεν είναι σίγουρο εάν η νέα κατάσταση που θα διαμορφωθεί θα είναι ευεργετική και σε ποιον θα είναι ευεργετική.

Ο  Smith (2007) υποστηρίζει ότι θεωρία του χάους είναι η μελέτη του τρόπου που μικρές αλλαγές στα πράγματα, ως έχουν την παρούσα στιγμή, μπορεί να έχουν πολύ σημαντικές συνέπειες για το μέλλον (το πέταγμα της πεταλούδας). Η θεωρία του χάους πλέον συνδυάζεται με τα οικονομικά και με τη διοίκηση επιχειρήσεων. Πιθανόν η θεωρία αυτή να μπορεί να εφαρμοσθεί και σε επίπεδο χωρών και γεωοικονομίας.

Ησίοδος

Στη στρατηγική των συμμαχιών των επιχειρήσεων, κάτι που ίσως να μπορεί να αναχθεί στα κράτη, οι επιχειρήσεις που έχουν περισσότερους πόρους μπορούν ευκολότερα να επιλέξουν συνεργάτες σε σχέση με αυτούς που έχουν λιγότερους (όποιος έχει λεφτά φυσά και τη φλογέρα, σύμφωνα με την ελληνική παροιμία). Στην ΕΕ οι ισχυροί είναι οι χώρες του Βορρά και αυτές είναι που επέλεξαν τη διεύρυνση της με  χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και όχι την εμβάθυνσή της.

Όταν όμως οι πόροι και τα συμφέροντα των δύο επιχειρήσεων δεν ταιριάζουν αλλά και υπάρχει διαφορά ισχύος τότε μπορεί να προκληθεί απόσυρση.  Το ζούμε αυτό στις ημέρες μας με τη διαφορά ισχύος Βορρά –Νότου στην ΕΕ και την πρόκληση απόσυρσης μέσω της δημιουργίας μίας ΕΕ πολλών ταχυτήτων.

Οι σχέσεις καθορίζονται από συνοχή και από ένταση (στην περίπτωση που υπάρχουν συγκρουόμενοι στόχοι).  Η απόσυρση επικρατεί όταν υπερισχύει η ένταση (τα χρέη των χωρών και η ανισομέρεια στην ανάπτυξη έχουν προκαλέσει ένταση στην ΕΕ και πολλές χώρες σκέφτονται την απόσυρση, αρχής γενομένης από τη Βρετανία). Θεωρείται ότι όσο μεγαλύτερη συνάφεια στόχων και συνεργασία υπάρχει, τόσο πιο ισχυρή είναι η συνεργασία. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει στη στρατηγική. Εάν δύο επιχειρήσεις συνεργασθούν για την απόκτηση μίας π.χ. μοναδικής γνώσης θα μοιρασθούν τους πόρους τους. Εάν όμως για παράδειγμα, η μία επιχείρηση έχει αλλαγή στην ηγεσία της τότε μπορεί η νέα ηγεσία να δει άλλες ευκαιρίες στην αγορά και τότε η επιχείρηση αυτή να αλλάξει τη στρατηγική της (αυτό άλλωστε δεν συμβαίνει με τη γερμανική ηγεσία αυτή τη στιγμή και τη θέση της ως προς την ΕΕ;). Στη θεωρία του χάους αυτό ονομάζεται «παράξενος ελκυστής». Η επίδραση του παράξενου ελκυστή εξαρτάται από τη θέση που έχει η επιχείρηση στην αγορά.

Οι στρατηγικές συμμαχίες αποτυγχάνουν πολλές φορές λόγω ακαταλληλότητας του συνεργάτη αλλά και λόγω άλλων διαφορών όπως είναι π.χ. οι πολιτισμικές.  Καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία ή μη των στρατηγικών είναι τα διάφορα εμπόδια προσαρμογής και ο βαθμός στον οποίο μπορεί να μεταφερθεί η γνώση.

Σύμφωνα με τη θεωρία του χάους, στον παράξενο ελκυστή το σύστημα δεν μπορεί να επαναλάβει μία συγκεκριμένη  συμπεριφορά  γιατί έχει «δεθεί» στον χώρο του παράξενου ελκυστή. Με άλλα λόγια μία μέτρια σε όλα της επιχείρηση εάν δημιουργήσει συμμαχία με μία άλλη τότε το αποτέλεσμα θα είναι μία καινούρια επιχείρηση γιατί οι καινούριες συνθήκες την αναγκάζουν να αφήσει πίσω το παρελθόν της.

Οι αλλαγές δεν γίνονται γρήγορα, το αποτέλεσμα είναι βέβαιο και οι εμπλεκόμενοι μπορεί να μη χειριστούν αποτελεσματικά και με επωφελή τρόπο το αποτέλεσμα της συμμαχίας. Όσο πιο γρήγορα οι επιχειρήσεις απορροφήσουν το σοκ της αλλαγής τόσο πιο καλά θα προχωρήσουν στο αρχικό τους σχέδιο αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα βελτιωθεί η απόδοσή τους γιατί μπορεί οι συμμαχίες που έχουν δημιουργήσει οι άλλοι να είναι πιο αποτελεσματικές, με αποτέλεσμα να υπερκεράσουν τη συμμαχία αυτών των επιχειρήσεων.

Φοβάμαι ότι η συμμαχία των χωρών για το δημιούργημα ΕΕ βρίσκεται σε αυτό το στάδιο και πολύ πιθανόν και η Ελλάδα να βρίσκεται σε αυτό όσον αφορά τη σχέση της με την ΕΕ. Οι συμμαχίες άλλων χωρών βλ. ΗΠΑ-Ρωσίας μπορεί να υπερκεράσουν την ΕΕ γιατί το σοκ που προκάλεσε η οικονομική κρίση στην ΕΕ δεν απορροφήθηκε καλά και το αρχικό σχέδιο της έχει αποτύχει. Μία πιθανόν τελευταία ευκαιρία, να είναι η εμφάνιση ενός «ελκυστή» υπό τη μορφή νέων ηγεσιών αλλά και μίας νέας πολιτικής και οικονομικής ιδεολογίας στην ΕΕ  που θα δημιουργήσει έναν άλλο δυναμισμό και ευχή είναι προς όφελος των λαϊκών σρωμάτων, εκτός βέβαια εάν, όπως όλα δείχνουν,  είναι ήδη πολύ αργά.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Baum, J. A. C., Cowan, R., & Jonard, N. (2014). Does evidence of network effects on firm performance in pooled cross-section support prescriptions for network strategy? Strategic Management Journal, 35(5), 652-667.

Shah, R. H., & Swaminathan, V. (2008). Factors influenc-ing partner selection in strategic alliances: The moder-ating role of alliance context. Strategic Management Journal, 29(5), 471-494

Smith, L. A. (2007). Chaos: A very short introduction. Oxford; New York: Oxford University Press

Επαναστάτης με Αιτία

Φωτεινή Μαστρογιάννη 

Σύμφωνα με στοιχεία (Πετράκης, 2017), η παγκόσμια οικονομία δείχνει να ανακάμπτει με διεύρυνση ωστόσο των κοινωνικών ανισοτήτων τόσο εντός των χωρών όσο και μεταξύ χωρών ενώ οι ευκαιρίες για τους νέους είναι περιορισμένες. Η κατάσταση αυτή παρατείνει την πολιτική αναταραχή και η αβεβαιότητα είναι μεγάλη.

Ταυτόχρονα δημιουργούνται διάφορα κινήματα με σκοπό την ανατροπή αυτής της κατάστασης. Είναι η ανατροπή (κατ’άλλους επανάσταση) πιθανή; Υπάρχουν οι συνθήκες ανατροπής;

Ο Γουστάβος Λε Μπον στο βιβλίο του "Ψυχολογία των Επαναστάσεων" αναφέρει ότι τα στοιχεία του χαρακτήρα των ανθρώπων που επικρατούν σε περιόδους επανάστασης είναι το μίσος, ο φόβος, η φιλοδοξία, η ζηλοφθονία και ο ενθουσιασμός. Ενώ παρατηρούμε στην κοινωνία έντονα τα πρώτα δηλαδή τον φόβο, τη φιλοδοξία, τη ζηλοφθονία, εν τούτοις, το στοιχείο του ενθουσιασμού λείπει.

Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ - Ιερέας

Ο Λε Μπον αναφέρει ότι τον ενθουσιασμό μπορεί να δημιουργήσει ένας δημαγωγός, πολύ ενδιαφέρουσα όμως είναι και η άποψη του McLoughlin (1977) για τον ενθουσιασμό για την ελευθερία όσον αφορά τη μελέτη του για την Αμερικανική Επανάσταση.

Ο McLoughlin υποστηρίζει ότι οι θρησκευόμενοι (οι καλβινιστές της εποχής)  ήταν περισσότερο επαναστάτες από τους ορθολογιστές γιατί ένας ορθολογιστής δέχεται τον κόσμο ως έχει ενώ ο θρησκευόμενος έχει μία διαφορετική αίσθηση της πραγματικότητας. Ο θρησκευόμενος βλέπει τον κόσμο όπως θα έπρεπε να είναι και όχι όπως είναι. Ο ορθολογιστής αποδέχεται έννοιες όπως το κύρος, η δύναμη, η μάθηση και ο πλούτος ενώ ο θρησκευόμενος τα θεωρεί προσωρινά αγαθά, ανάξια μπροστά στη θεία ευλογία. Ενώ ο ορθολογιστής δρα με προσοχή, ο θρησκευόμενος μπορεί να δώσει τα πάντα για να δημιουργήσει ένα καλύτερο κόσμο και εμπιστεύεται πάνω απ’όλα τον Θεό. 

Ως εκ τούτου, ο θρησκευόμενος επιδιώκει την ισότητα πιο πολύ από τον ορθολογιστή γιατί θεωρεί όλους τους ανθρώπους πλάσματα του Θεού που έχουν την ίδια πνευματική δύναμη ενώ ο ορθολογιστής πιστεύει φαινομενικά στην ισότητα γιατί γνωρίζει ότι οι άνθρωποι διαφέρουν σε χαρακτηριστικά όπως είναι π.χ. διαφορετική ευφυΐα, ταλέντο, βιολογική δύναμη και κοινωνική τάξη. 

Συνεπώς, ο ορθολογιστής πιστεύει ότι ο κόσμος πρέπει να κυβερνάται από τους καλύτερους, τους άριστους ενώ αντίθετα ο θρησκευόμενος πιστεύει ότι οι προνομιούχοι και οι έχοντες καλύτερη εκπαίδευση δεν μπορούν να αντιληφθούν τη δύναμη του Θεού ως Κυρίαρχου του σύμπαντος. Με άλλα λόγια, η δημοκρατία πρέπει να δημιουργείται με βάση την αρετή που κρύβεται σε κάθε ανθρώπινη ψυχή.

Η ενδιαφέρουσα αυτή προσέγγιση του McLoughlin θέτει τα ακόλουθα ερωτήματα; Είναι η ορθολογικότητα της Δύσης και η συνεπακόλουθη έλλειψη θρησκευτικότητας εμπόδιο για τη δημιουργία ενθουσιασμού για την ελευθερία  που να μπορέσει να ανατρέψει τη δυσάρεστη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα λαϊκά στρώματα; Ο McLoughlin αναφέρονταν στον ενθουσιασμό για την ελευθερία των καλβινιστών χριστιανών. Στις μέρες μας έχουμε αθρόα είσοδο μουσουλμανικών πληθυσμών στην Ευρώπη που έχουν τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του Λε Μπον δηλαδή μίσος εναντίον  του Δυτικού πολιτισμού, φόβο (του διαφορετικού),  φιλοδοξία (για καλύτερη ζωή), ζηλοφθονία (για την καλύτερη οικονομική κατάσταση των δυτικών) και ενθουσιασμό λόγω της έντονης θρησκευτικότητάς τους, είναι λοιπόν αυτοί οι πληθυσμοί που θα κάνουν την κοινωνική και οικονομική ανατροπή; Εάν ισχύει αυτό, τότε ποιος θα είναι ο κατά Λε Μπον «δημαγωγός» τους; Προς ποια κατεύθυνση θα είναι αυτή η ανατροπή; Ποιο θα είναι το μέλλον της ορθολογικής και καθόλου θρησκευτικής Δύσης;

Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες.

  

Βιβλιογραφία

ΛεΜπον, Γ. Ψυχολογία των Επαναστάσεων. Διαθέσιμο στο: https://pernoamparizabooks.files.wordpress.com/2014/11/gustav-le-bon-cf88cf85cf87cebfcebbcebfceb3ceafceb1-cf84cf89cebd-ceb5cf80ceb1cebdceb1cf83cf84ceaccf83ceb5cf89cebd.pdf

McLoughlin, W.C. (1977).  Enthusiasm for Liberty: The Great Awakening as the Key to the Revolution. Διαθέσιμο στο: http://www.americanantiquarian.org/proceedings/44539310.pdf

 Πετράκης, Π.Ε. (2017) Οικονομική Ανάκαμψη Πολιτική Αναταραχή, Διαθέσιμο στο:

http://www.indeepanalysis.gr/oikonomia/oikonomikh-anakampsh-politikh-anataraxh?utm_source=Newsletter&utm_medium=Email_Newsletter&utm_campaign=Newsletter_Mar17_3rd&utm_term=InDeepAnalysis_Newsletter

Η συμπεριφορά του κοπαδιού και η αντίσταση στην αλλαγή

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«…ο πιο ριζοσπαστικός επαναστάτης θα μετατραπεί σε συντηρητικό μία ημέρα μετά την επανάσταση».

Χάννα Αρεντ, 12 Σεπτεμβρίου 1970, The New Yorker

Η θεωρία της ψυχολογίας του κοπαδιού έχει τις ρίζες της στον Κέυνς. Σύμφωνα με τον Κέυνς, οι άνθρωποι ακολουθούν το «κοπάδι» γιατί πιστεύουν ότι τα υπόλοιπα μέλη – πρόβατα του κοπαδιού έχουν καλύτερη πληροφόρηση από τους ίδιους (το βλέπουμε και στα καθ'ημάς  με το πλήθος των «ειδημόνων» που εμφανίζονται στα μέσα μαζικής παραπληροφόρησης). 

Μετά τον Κέυνς, άλλοι ερευνητές μελέτησαν την κοινωνική μάθηση και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα άτομα μαθαίνουν παρατηρώντας τη συμπεριφορά των άλλων, παρουσιάζουν δηλαδή μία συμπεριφορά μιμητισμού.Μελέτες των νευροεπιστημών απέδειξαν ότι ο εγκέφαλός μας έχει όντως ένα σύστημα που αντανακλά τις πράξεις των άλλων. 

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος υπακούει στο «κοπάδι» λόγω του ότι θέλει να υπακούσει στους κοινωνικούς κανόνες που του υπαγορεύουν τα κοινωνικά κανάλια (τα μέσα μαζικής παραπληροφόρησης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό). 

Άλλοι, μεταξύ αυτών και πολλοί οικονομολόγοι, υποστηρίζουν ότι  συμπεριφορά του κοπαδιού είναι όταν το άτομο αποφασίζει να ακολουθήσει τις ενέργειες των άλλων ανεξάρτητα από την πληροφόρηση που έχει το ίδιο δηλαδή προτιμά να ακολουθήσει το κοπάδι ακόμα και εάν οι πληροφορίες που έχει του υποδεικνύουν το αντίθετο. 

Ο συσχετισμός της συμπεριφοράς του κοπαδιού στην πολιτική και στην οικονομία είναι πασιφανής. Συμπεριφορά του κοπαδιού επιδεικνύουν οι χώρες –μέλη της ΕΕ υπακούοντας σε κανόνες που τους υπαγορεύουν συγκεκριμένα όργανα όπως είναι π.χ. η υπακοή στο μοντέλο της λιτότητας και της ανεξέλεγκτης ελεύθερης αγοράς παρόλο που αυτό έχει αποδειχτεί αποτυχημένο και την κατάρρευσή του τη βιώνουμε.

Τί γίνεται όμως όταν η συμπεριφορά του κοπαδιού διακρίνεται από ησυχία και πλήρη συμμόρφωση και δεν υπάρχει αντίσταση; Οι λόγοι της έλλειψης αντίστασης μπορεί να είναι πολλοί. Μία από τις απαντήσεις που δίνονται σε αυτό το ερώτημα είναι αυτό της θεωρίας  επιλογών της αδράνειας. Σύμφωνα με αυτή, τα άτομα αποφεύγουν δαπανηρές αλλαγές μέχρις ότου λάβουν καινούρια πληροφόρηση. Η θεωρία αυτή αναπτύχθηκε το 1992 από τον Dixit ο οποίος υποστήριξε ότι η αδράνεια επικρατεί ιδιαίτερα σε ένα πολύ ευμετάβλητο περιβάλλον. Αυτό μάλλον έχει συμβεί όχι μόνο στον ελληνικό λαό αλλά και σε όλη την ΕΕ που δείχνει να μην μπορεί να ανταποκριθεί στην αβεβαιότητα που προκαλεί το σύγχρονο περιβάλλον και ως εκ τούτου μένει ουσιαστικά αδρανής και προσηλωμένη σε αποτυχημένες πρακτικές, όπως προαναφέρθηκε.

Η αβεβαιότητα βέβαια είναι διαφορετικών τύπων και ο καθένας την αντιλαμβάνεται διαφορετικά (Cabantous et al., 2012)  Για παράδειγμα, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι κάποιες ενέργειες είναι πιο αποδεκτές από άλλες. Το ζούμε σήμερα όπου παρά το  οικονομικό αδιέξοδο της χώρας που προκλήθηκε από τις απόλυτα λανθασμένες οικονομικές επιλογές που της επιβλήθηκαν από τους δανειστές, κάποιοι υποστηρίζουν τη συνέχεια αυτών εάν και γνωρίζουν ότι είναι κακές για την ελληνική κοινωνία γιατί διαφορετικά, όπως υποστηρίζουν, θα οδηγηθούμε σε χειρότερες καταστάσεις. Είναι όμως έτσι;

Ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας όμως στο σημείο αυτό είναι το σημείο αναφοράς σχετικά με το πώς θα ληφθεί μία απόφαση (Kahneman et al., 1991). Με άλλα λόγια, εάν συνεχισθούν οι αδιέξοδες αυτές πολιτικές ποιο είναι το σημείο αναφοράς, δηλαδή πού εφαρμόσθηκαν οι πολιτικές αυτές, με τι αποτέλεσμα, σε τι βάθος χρόνου και με ποια αποτελέσματα για την  κοινωνία; 

Το αντίστοιχο φυσικά ισχύει και για τις εναλλακτικές καταστάσεις. Επειδή όμως  λείπει όλη αυτή η πληροφόρηση, λόγω της έλλειψης ενός ανοικτού διαλόγου, οι αποφάσεις που λαμβάνονται δείχνουν να υποφέρουν από περιορισμένη ορθολογικότητα δηλαδή δεν εξετάζονται όλα τα στοιχεία γιατί μπορεί να μην υπάρχουν αλλά ούτε και το άτομο να προλαβαίνει να τα διαβάσει (π.χ. βουλευτές που δεν διαβάζουν τα μνημόνια που όμως ψηφίζουν την επιβολή τους) και ως εκ τούτου επιλέγονται "λύσεις" που μπορεί να εξυπηρετούν το σήμερα (διαπραγματεύσεις για ρανίδες χρηματοδότησης) αλλά είναι εμφανώς βλαπτικές για το αύριο .

Υπάρχει όμως ελπίδα και αυτή είναι η ύπαρξη ενός ανοικτού διαλόγου για την κοινωνία, την πολιτική και την οικονομία. Με τον ανοικτό διάλογο ακόμα και αυτοί που αποφεύγουν τον κίνδυνο μπορεί να τον αναλάβουν εάν αντιληφθούν και πεισθούν ότι οι συνέπειες της εφαρμοσθείσας πολιτικής είναι αδιέξοδες και εξετασθούν όλες οι εναλλακτικές προτάσεις που πιθανόν να εξετάζουν ακόμα και τη φυγή από το «κοπάδι».

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Banerjee, A., 1992, A Simple Model of Herd Behavior, Quarterly Journal of Economics, 107, 797–818

Bikhchandani, S., D. Hirshleifer, and I. Welch, 1992, A Theory of Fads, Fashion, Custom, and Cultural Change as Informational Cascades, Journal of Political Economy, 100, 992–1026

Dixit, A., 1992, Investment and Hysteresis, Journal of Economic Perspectives, 6, 107–132.

Kahneman, D., J.L. Knetsch, and R.H. Thaler, 1991, The Endowment Effect, Loss Aversion, and Status Quo Bias: Anomalies, Journal of Economic Perspectives, 5(1), 193–206

Keynes, J.M. 1930. A treatise on money. London: UK McMillan.

Simon, H. 1955. A behavioral model of rational choice. Quarterly Journal of Econometrics. 69. 99-118.

Νικόλαος Μωραΐτης - Πιθανός τοπικός πόλεμος Ελλάδας και Τουρκίας

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ο γνωστός Ελληνοαμερικανός διεθνολόγος Δρ. Νικόλαος Μωραΐτης θεωρεί ότι θα υπάρξει αναδιαμόρφωση συνόρων σε παγκόσμια κλίμακα μέσω της κατάργησης του έθνους - κράτους, επισημαίνει ότι η ΕΕ δεν εγγυάται τα σύνορα της Ελλάδας γιατί δεν έχει αμυντική και πολιτική ταυτότητα και την ανάγκη ύπαρξης πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα που θα σχεδιάσει την άμυνα της χώρας με υψηλή στρατηγική δεδομένου ότι κατά την άποψή του επίκειται τοπικός πόλεμος Ελλάδας - Τουρκίας, ο δε λαός θα πρέπει να πάψει να έχει κομματικές παρωπίδες και ιδεοληψίες. Θεωρεί επίσης ότι ένας πιθανός κατακερματισμός της ΕΕ θα ωφελήσει την Ελλάδα γιατί θα μπορεί να αναπτύξει ανεξάρτητα την οικονομία της και δεν θα διακυβεύεται το συμφέρον επιβίωσης.
Ακολουθεί η συζήτηση του Δρ. Ν. Μωραΐτη με τη Φωτεινή Μαστρογιάννη.

Φωτεινή Μαστρογιάννη:  Η εκλογή του προέδρου Τράμπ τι σηματοδοτεί για την Ελλάδα;

Νικόλαος Μωραΐτης:  Η εκλογή του προέδρου  Ντόναλντ Τράμπ, σηματοδοτεί για την Ελλάδα ότι σε αυτό τον ανταγωνιστικό εμπορικό και οικονομικό κόσμο, ο μοναδικός στόχος του κράτους είναι να μεριμνήσει για την  επιβίωσή του, την ασφάλειά του και το εθνικό του συμφέρον.

Στις δηλώσεις του, ασχέτως αν είναι υλοποιήσιμες η όχι,  μίλησε για τις αποφάσεις που θα πάρει για το διεθνές εμπόριο, για τις εμπορικές συμφωνίες, τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, για την κατάργηση δασμών μεταξύ των χωρών της NAFTA, για τη μεταφορά επενδύσεων και θέσεων εργασίας στο εξωτερικό, για την μετακίνηση της παραγωγής σε χώρες του Τρίτου Κόσμου για χαμηλό κόστος εργασίας, για επαναδιαπραγμάτευση των συμφωνιών με NAFTA και εμπορική συμφωνία των χωρών του Ειρηνικού (TTP).  Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι αυτές οι δηλώσεις σηματοδοτούν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα - ελληνικές εταιρίες που έφυγαν στα Βαλκάνια,  Έλληνες που μεταναστεύουν στο εξωτερικό για ανεύρεση εργασίας, οι μισθοί φτώχειας, η οικονομική ανισότητα, οι καταστρεπτικές για την ελληνική κοινωνία εμπορικές συμβάσεις με την Ευρώπη και τις πολυεθνικές που είναι εναντίον των ελληνικών συμφερόντων.

Πράγματι, τα αποτελέσματα της NAFTA έφεραν μεγάλα κέρδη στις ελίτ και τις μεγάλες επιχειρήσεις, και στους εργαζόμενους μισθούς πείνας, φτώχεια.  Αλλά, και στις ΗΠΑ, είναι φανερή η οικονομική ανισότητα.

Φυσικά, εκατομμύρια εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους ή είδαν τους μισθούς τους να παραμένουν στάσιμοι, βίωσαν την οικονομική αστάθεια, την ανασφάλεια και βούτηξαν στη φτώχεια. Οι εργάτες βρήκαν δουλειές στα εργοστάσια των πολυεθνικών, στα σύνορα ΗΠΑ  με το Μεξικό, με μισθούς σκλάβων. Μικρές μεξικανικές επιχειρήσεις δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό των πολυεθνικών και χρεοκόπησαν. Εκατομμύρια Μεξικάνοι εργάτες αναγκάστηκαν να αναζητήσουν δουλειά στις ΗΠΑ.

Κατά συνέπεια, ο Τράμπ, μιλάει για κάτι που έχουμε γράψει πριν αρκετά χρόνια: Για μεταρρύθμιση των εμπορικών συμφωνιών και διεθνών Οργανισμών.   Μιλάει για την εξάλειψη των συνόρων που ίσχυαν παλαιότερα. Στέλνει το μήνυμα ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο των εμπορικών συμφωνιών και  να αναπροσαρμόσουμε τις υπάρχοντες συμφωνίες προκειμένου να πληρούν τις ανάγκες των χωρών μας.

  

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Θεωρείτε ότι ο τουρκικός επεκτατισμός, όπως εκδηλώνεται αυτή τη στιγμή εναντίον της Ελλάδας, θα εξελιχθεί σε κάποια πολεμική σύρραξη;

Νικόλαος Μωραΐτης: To ότι η Τουρκία αποβλέπει εις την πολιτικοποίηση του όλου θέματος με απώτερο σκοπό τον τουρκικό επεκτατισμό εις το απώτερον μέλλον είναι γνωστό.  Οι προσπάθειες της Τουρκίας, για συνεκμετάλλευση, συγκυριαρχία και ουσιαστική, τρόπον τινά ειπείν, εισβολή στο Αιγαίο, είχε αρχίσει από το 1962.  

Συγκεκριμένα, την περίοδο εκείνη, η Τουρκία, για πρώτη φορά, έθεσε στο ΝΑΤΟ, το αίτημα αναλήψεως της ευθύνης και επιχειρησιακής διευθύνσεως του Ανατολικού Αιγαίου, ως και τη μέριμνα αμύνης του θαλασσίου αυτού χώρου από τον τουρκικό στόλο.  Το αίτημα αυτό απορρίφθηκε, διότι η ζώνη ευθύνης της Τουρκίας έχει καθορισθεί εις τον Εύξεινο Πόντο.  

Παρά ταύτα, η Τουρκία εμμένει ακόμη στην μεγαλομανή αυτή ιδέα της, η οποία, το 1969, παρακάμπτει το ΝΑΤΟ και δοκίμασε άλλη οδό προσπελάσεως, διά του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, εις τον οποίο υπέβαλε σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο καθόριζε τα εξής: 

1) Τα νησιά δεν θα έχουν δικαιώματα επί της αιγιαλίτιδος ζώνης, 2) Επί συνορευούσης ζώνης, 3) Της υφαλοκριπίδος και 4) Επί της οικονομικής ζώνης.  

Και ο πλέον κοινός νους αντιλαμβάνεται, ότι βάσει της προτάσεως αυτής, η νοητή γραμμή διαχωρισμού των χωρικών υδάτων, δέον να χαράσσεται από ηπειρωτικής χώρας εις ηπειρωτικήν και τοιουτοτρόπως το Αιγαίο θα καθίστατο τουρκική θάλασσα. 

Η πρόταση αυτή ψηφίστηκε μόνο από την Τουρκία και την Τύνιδα. Η τουρκική Κυβέρνηση, επειδή απέτυχε και σε αυτή τη προσπάθεια, υπέβαλε δεύτερο τροποποιημένο σχέδιο, το οποίο είχε ως εξής: Τα νησιά να έχουν δικαίωμα επί της αιγιαλίτιδας ζώνης, της συνορευούσης ζώνης, της υφαλοκρηπίδας και της οικονομικής ζώνης, αναλόγως: α) του μεγέθους των β) του πληθυσμού, γ) της γεωγραφικής γειτνιάσεως και δ) αναλόγως της γεωμορφολογικής διαμορφώσεώς των.  

Και αυτό το σχέδιο απορρίφτηκε με συντριπτική πλειοψηφία, αφού επί συνόλου ψήφισαν 149, ψήφισαν υπέρ του σχεδίου μόνον 6.  Εν συνεχεία, διετύπωσε και άλλο σχέδιο, εξίσου εξωφρενικό με τα δύο πρώτα. Βάσει του σχεδίου τούτου, τα τέσσερα κριτήρια του νεωτέρου σχεδίου θα εφαρμόζονται μόνον επί της οικονομικής ζώνης.  Τούτο σε τελευταία ανάλυση, εάν ετίθετο σε εφαρμογή, τι θα σήμαινε;  Η Τουρκία θα έφθανε μέχρι του Θερμαϊκού κόλπου και του Αγίου Όρους και η Λιβύη και η Αίγυπτος μέχρι του Σαρωνικού κόλπου.

Μόνον η αναφορά μας εις το πρόσφατο παρελθόν αποδεικνύει, ότι η όποια Τουρκική Κυβέρνηση έχει από μακρού εκπονήσει τα σχέδια, για την κατάλυση του καθεστώτος του Αιγαίου, που σε τελευταία ανάλυση αποτελούν τα πρώτα σημεία εις τον ορίζοντα του επικειμένου τουρκικού επεκτατισμού.

Αξίζει, επιπλέον ν’ αναφερθώ ότι  είχε δοθεί η δυνατότητα να παρακολουθήσω το ετήσιο συνέδριο της τουρκικής οργάνωσης “American Friends of Turkey”, που συνήλθε στην Ουάσιγκτον, από τις 20 έως 23 Φεβρουαρίου το 1991. Στο περιθώριο του συνεδρίου είχα την ευκαιρία ν’ ανταλλάξω λίγες απόψεις και με τον γνωστό  Ναύαρχο Μπιρέντ, ο οποίος θεωρούνταν ένας από τους κύριους τεχνοκράτες της επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας στο Αιγαίο.. Μου είχε δηλώσει ότι: “δεν υπάρχουν οριοθετημένες γραμμές και σύνορα στο Αιγαίο”.  Πρόκειται για τις γνωστές και απαράδεκτες τουρκικές απόψεις προσέγγισης του προβλήματος και του έδωσα την πρέπουσα απάντηση.

Εκείνο που με ανησυχεί βαθύτατα είναι η δραματική εξέλιξη που λαμβάνουν τα πράγματα στις σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας. Πιο συγκεκριμένα, φοβάμαι πως η όλη κατάσταση οδηγείται σε τοπικό πόλεμο Ελλάδος-Τουρκίας. 

Κατόπιν των ανωτέρω και αν λάβουμε υπ’ όψη:  1) Τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε με την Τουρκία, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο. 2) Τις ανακατατάξεις που λαμβάνουν χώραν στη Μέση Ανατολή. 3) Τον τουρκικό επεκτατισμό που κατευθύνεται από το κατεστημένο της αμερικανικής πρωτεύουσας και 4) ότι τα προσεχή 5 χρόνια θα είναι τα πιο κρίσιμα  για την παγκόσμια κατάσταση, αλλά ειδικότερα για μας, που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τόσους κινδύνους, νομίζω, ότι θα πρέπει να μας εμβάλλει σε ανησυχίες, που διάκεινται δυσμενώς σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων και δικαίων. 

Η κρίση στη Μέση Ανατολή, που άπτεται άμεσα της ασφάλειας της Πατρίδας μας, δεν απέχει πολύ απ’ όσα κατά καιρούς είχα γράψει γύρω από τον Ισλαμισμό, ιδιαίτερα το 1990 με θέμα “Το ισλάμ το νέο μέτωπο της Ευρώπης”, που τελευταία πολιτικοποιείται ραγδαία όχι μόνο στις χώρες προέλευσής του, αλλά και σ’ αυτή την Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ισλαμική κίνηση βέβαια, που λαμβάνει απειλητικές διαστάσεις, γιατί οι χώρες που την γαλουχούν έχουν στα χέρια τους το πανίσχυρο όπλο “πετρέλαιο”, γύρω από το οποίο εκτυλίσσονται όλες.  Τώρα που ο Ισλαμικός Άξονας κατάφερε και βρήκε διέξοδο στη Μεσόγειο, δια της Τουρκίας –όπως μεθοδεύεται- τα πράγματα για την Πατρίδα μας είναι δραματικά

Είναι φανερό ότι η χώρα μας βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολλών επιλογών και εκεί ακριβώς η πολιτική και διπλωματική μας ηγεσία οφείλει να επιδείξει όλη την ικανότητα και κοντά σ’ αυτή και η στρατιωτική, γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορεί να λειτουργήσει η πρώτη.  Και αναφέρομαι σε ικανότητα, επειδή φοβάμαι πως πολύ σύντομα θα πρέπει να την επιδείξουμε για να αντιμετωπίσουμε τις εξελίξεις αυτές σε σχέση με τους τουρκικούς ελιγμούς, προκλήσεις, παραβιάσεις, θερμά επεισόδια, κλιμάκωση, απειλές χαμηλής έντασης. Οι κίνδυνοι είναι άμεσοι για την ασφάλεια της Πατρίδας μας.  Με απασχολεί σοβαρά ο φόβος αν η Τουρκία αναγκαστεί να ενδώσει για το κουρδικό, και συμπλεύσει κατά κάποιο τρόπο με τις απαιτήσεις μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή και επιχειρήσει να συνδέσει την υποχώρησή της με το καθεστώς των Νησιών μας στο Αιγαίο Πέλαγος.

Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι διαμορφωτές αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής πρέπει να συνδεθούν με την “ακαδημαϊκή/διεθνολογική κοινότητα”, η οποία, ακαδημαϊκή εμπειρική έρευνα και μελέτη, μέσα από την θεωρία διεθνών σχέσεων, έχει την δυνατότητα να ερμηνεύσει, να αναλύσει να αξιολογήσει και να προβλέψει την υφιστάμενη κατάσταση. Αυτή η σύνδεση θα δημιουργήσει έναν στρατηγικό σχεδιασμό που θα εφαρμόσει μια εθνική στρατηγική.

Φωτεινή Μαστρογιάννη:  Πως βλέπεται να εξελίσσεται η κατάσταση με την Κυπριακή Δημοκρατία;

Νικόλαος Μωραΐτης: Είναι κοινά παραδεκτό ότι οι αποφάσεις της Κυπριακής κυβέρνησης, όπως το ταξίδι στην Ελβετία, οδηγούν μόνο σε διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, και δημιουργία μιας Τουρκικής επικυριαρχίας και παραμονής των κατοχικών στρατευμάτων.  

Η θέση του κυπριακού και ελλαδικού λαού πρέπει να είναι η άμεση αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής. Οποιεσδήποτε αποφάσεις, και εγγυήσεις, απ’ όπου κι αν προέρχονται, ωφελούν μόνο την παράνομη εισβολή της Τουρκίας, και τη δημιουργία ενός Τουρκικού κράτους από εποίκους Τούρκους. Το βασικό κίνητρο στις αποφάσεις της Κυπριακής δημοκρατίας πρέπει να είναι η επιβίωση, η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Πολλοί θεωρούν ότι πολύ σύντομα η ΕΕ θα διαλυθεί ή θα γίνει πολλών ταχυτήτων. Ποια είναι η γνώμη σας; Ποιες οι επιπτώσεις για την Ελλάδα στη μία και στην άλλη περίπτωση;

Νικόλαος Μωραΐτης: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εάν διαλυθεί η Ευρωζώνη, όπως υποστηρίζεται συχνά, θα γίνει για δύο λόγους. Πρώτον, δεν είναι οικονομική κοινότητα που να έχει μια εθνοκεντρική δομή κοινής δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης, κοινές παραγωγικές σχέσεις, κοινή οικονομία και κοινά συμφέροντα. 

Αναντίρρητα, τα κράτη της Ευρώπης είναι ένα ψηφιδωτό διαφορετικών συμφερόντων, οικονομικών δυνατοτήτων, εμπορικών και τεχνολογικών επιδόσεων, πολιτικών αντιλήψεων, παραδόσεων, βιομηχανικών επιπέδων, διαφορετικά ήθη και έθιμα. 

Πράγματι, υπάρχουν ανισορροπίες, και ανταγωνισμός μεταξύ αδυνάμων και ισχυρών κρατών.  Επιπροσθέτως, για να μπορέσει να διατηρηθεί μια “οικονομική κοινότητα,” απαιτείται να έχει και την πολιτική ένωση.  Απεναντίας, αυτή η ¨διαφοροποιημένη εθνοκρατικά” ένωση που ονομάζεται ΕΕ, που δεν έχει οικονομική αλληλεγγύη, η κοινή δημοκρατική κατεύθυνση, ούτε κοινά συμφέροντα, δεν μπορεί να έχει πολιτική ένωση για να συγκροτήσει και να διατηρήσει αυτή την οικονομική δομή. Άλλωστε, πολιτικά και θεσμικά είναι αδύναμη για να έχει μια κοινή πολιτική. Γι’αυτό και δεν υπάρχει εγγύηση των συνόρων μας διότι η ΕΕ δεν έχει πολιτική και αμυντική ταυτότητα. Τα σύνορα της “Ευρωπαικής Κοινότητας” είναι άγνωστα από πλευράς πολιτικής και ασφάλειας.

Εκτός απ’ αυτό, οι ηγεμονικές πολιτικές και οικονομικές πρακτικές μέσα στην Ευρώπη, κυρίως της Γερμανίας, είναι το κίνητρο προς διάλυσή της.

Από την άλλη πλευρά, εάν έχουμε έναν κατακερματισμό της ΕΕ, η Ελλάδα θα έχει το δικό της νόμισμα, την δική της νομισματική και δημοσιονομική ελευθερία για την ανάπτυξη της οικονομίας της και θα έχει μια πιό ανταγωνιστική οικονομία. Στην περίπτωση αυτή θα σταματήσει να διακυβεύεται το συμφέρον επιβίωσης.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Ο πλανήτης πλέον αλλάζει σε ταχείς ρυθμούς και αντίστοιχα αλλάζουν και οι σχέσεις των κρατών. Ποια είναι η στάση που πρέπει να κρατήσει το Ελληνικό πολιτικό σύστημα, δεδομένου ότι είναι υπό την  εποπτεία των δανειστών; 

Νικόλαος Μωραΐτης: Έχω αναλύσει σε πολλά άρθρα μου για τις αλλαγές στο διεθνές σύστημα και ποιά είναι η κατευθυντήρια δύναμη πίσω από αυτές, δηλαδή από την μετάβαση μιας κοινωνικο-οικονομικής πολιτικής δομής, σε μια άλλη, πως πέτυχε την παρούσα κατάσταση, στην οποία φαίνεται να οδηγείται και γιατί.  

Πράγματι, στον 21ο αιώνα, τον οποίο διανύουμε, μπαίνουμε σε έναν πολύ διαφορετικό εμπειρικό κόσμο.  Αυτός ο διεθνοποιημένος κόσμος, που ζούμε σήμερα, θα δημιουργήσει προκλήσεις, απειλές και ευκαιρίες. Θα υπογραμμίσω, επίσης, τις σχετικές εθνικές και διεθνείς απειλές:  Η άνιση κατανομή του πλούτου, η διεύρυνση του χάσματος του εισοδήματος, η φτώχεια, η ανισότητα, οι εθνολογικές συγκρούσεις, η ανεξέλεγκτη μετανάσταευση και η πείνα, σε παγκόσμια κλίμακα. Σκοπός του Ελληνικού πολιτικού συστήματος θα πρέπει να είναι ο εντοπισμός των προβλημάτων και με μια ορθολογιστική εθνική στρατηγική να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσες και απειλές, που διαμορφώνουν τον νέο διαφορετικό κόσμο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η παγκόσμια οικονομία πλησιάζει τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τις χρόνιες από τις οξείες καταστάσεις. Ενώ οι κυβερνήσεις και επιφανείς οικονομολόγοι έχουν την τάση να μιλάνε για αυτήν την κατάσταση ως μια “νομισματική κρίση”, η κατάσταση είναι πολύ πιο σοβαρή από ό, τι λέει η ορολογία τους.

Η διεθνής οικονομική κρίση δημιουργεί μια οικονομική δυσπραγία, η οποία ενισχύει μια ανεξέλεγκτη μετανάστευση που απειλεί την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα, τόσο στις προηγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες.  Νέες παγκόσμιες προκλήσεις αναδύονται τώρα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Για παράδειγμα, οι εθνο-θρησκευτικές συγκρούσεις, η εξάντληση των φυσικών πόρων, η διεθνής τρομοκρατία, ομάδες οργανωμένου εγκλήματος, και αυταρχισμός στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αυτά συνήθως προκύπτουν από τις παγκόσμιες δομικές αλλαγές, όπως αυτές που σχετίζονται με την οικονομική παγκοσμιοποίηση, την αλληλεξάρτηση και τη νέα παγκόσμια τάξη.

Μια παγκόσμια τάξη περιθωριοποιημένη από την παγκοσμιοποίηση, αναδύεται στις αναπτυσσόμενες και στις ανεπτυγμένες χώρες οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη διεθνή ειρήνη και την εσωτερική σταθερότητα που θα ταρακουνήσουν τα οικονομικά και πολιτικά συστήματα του κόσμου. Οι ηγέτες του δυτικού κόσμου δεν πρέπει να αγνοούν την περιθωριοποιημένη αυτή δύναμη που θα διαταράξει τις κοινωνίες.

Η μετατόπιση των ανθρώπων από την ύπαιθρο στις πόλεις, (σε χώρες του τρίτου κόσμου) φέρνει μαζί της την αποδυνάμωση των παραδοσιακών πολιτικών και κοινωνικών συστημάτων. Οι αστικές και μικροαστικές τάξεις των αναπτυσσομένων χωρών έχουν γίνει γόνιμο έδαφος για στρατολόγηση ριζοσπαστικής πολιτικής και θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Οι μετανάστες γίνονται όλο και πιο συνειδητοί του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Η τηλεόραση και τα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης φέρνουν αυτά τα κενά μέσα στα σπίτια και στις συνειδήσεις όλων. Το παγκόσμιο σύστημα ανταμείβει και τιμωρεί. Σε μια κρίση ο πληθυσμός θα στραφεί στους πολιτικούς του ηγέτες για να διευκολύνουν τις επιπτώσεις των οικονομικών κυρώσεων.

Φυσικά, αυτά τα φαινόμενα δεν είναι νέα. Η μετατόπιση πληθυσμών από την τεχνολογία έχει πιθανώς συμβεί από την εφεύρεση του φτυαριού. Και οι μεταναστεύσεις έχουν λάβει χώρα σε κάθε οικονομική επανάσταση. Αυτό που είναι μοναδικό στην εποχή μας, είναι η κλίμακα της διεθνούς επίδρασης και ο ρυθμός της τεχνολογικής αλλαγής. Η πρόκληση του εξανθρωπισμού της διαδικασίας είναι, ως εκ τούτου, άνευ προηγουμένου.

Η Παγκοσμιοποίηση, η Νέα Τάξη Πραγμάτων,  και οι προκλήσεις αυτού του νέου αιώνα θα φέρουν τη δυνατότητα της διάλυσης του έθνους-κράτους λόγω των δημογραφικών και περιβαλλοντικού στρες. "Στο εξής, ο χάρτης του κόσμου δεν θα είναι ποτέ στατικός, θα είναι μια συνεχώς μεταλλασσόμενη αναπαράσταση του χάους". Η πηγή σύγκρουσης θα  βασίζεται σε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω: Πολιτισμικές διαιρέσεις, παγκόσμιες διασπάσεις εναντίον ομογενοποίησης, ανεπάρκεια, εγκληματικότητα,  εθνολογικές συγκρούσεις, υπερπληθυσμός και ασθένειες.  Αυτά θα δώσουν αφορμή για συγκρούσεις μεταξύ εθνών και ομάδων από διαφορετικούς πολιτισμούς, μεταξύ ενός πολιτισμού έναντι του άλλου, ή μεταξύ ενός ομοιογενή παγκόσμιου εμπορικού δικτύου και μιας παγκόσμιας αναρχίας. Πολλά από τα  έθνη-κράτη, θα αποδυναμωθούν και τα εθνικά τους σύνορα θα λάβουν μια νέα δομή.

Συμπερασματικά, έχει καταστεί σαφές ότι, αυτός ο αιώνας υπόσχεται να αποτελέσει μια περίοδο επανάστασης στην τεχνολογία της πληροφορικής, στην επιστήμη, και στην οικονομία που αναπόφευκτα θα έχουμε και την κοινωνική επανάσταση.  Πιστεύω, ότι, η Ελλάδα πρέπει να μεριμνήσει για την ασφάλειά της σχεδιάζοντας μια υψηλή στρατηγική διότι θα έχουμε αλλαγές στον καταμερισμό ισχύος, και θα δούμε ανεξέλεγκτες μεταβλητές στο διεθνές σύστημα, και στην περιοχή μας.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Πολλοί Έλληνες ελπίζουν στην παρουσία ενός ηγέτη. Πώς θα έπρεπε να είναι κατά τη γνώμη σας ο ηγέτης αυτός στις δύσκολες στιγμές που ζούμε;

Νικόλαος Μωραΐτης: Είναι γεγονός ότι, για να λυθεί η παρακμιακή πορεία της Ελλάδς, πρέπει να παρουσιαστεί ένας αδιάφθορος ηγέτης, που δεν θα κάνει την πολιτική καριέρα του. Να είναι αυτός που θα υιοθετήσει το βίωμα/εμπειρία της κοινωνίας και να επιδιώξει να λειτουργήσει το πολιτικό σύστημα προς το συμφέρον του έθνους.

Ταυτόχρονα, να είναι ηγέτης με οξύνοια, διορατικότητα, πολιτική υφή και προπαντός να έχει εθνική ευαισθησία. Να γνωρίζει άριστα την διεθνή πολιτική κατάσταση.  Οι θέσεις του να αποτελούν εθνικό μεγαλείο και εγγύηση για την ασφάλεια και διατήρηση του εθνικού συμφέροντος.  Πρέπει να έχει ισχυρά βάση την δημοκρατική του υπόσταση και το πιστεύω, να αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της εξασφάλισης της εθνικής μας ακεραιότητας, αξιοπρέπειας και ανεξαρτησίας.

Συγχρόνως να έχει συναίσθηση ότι έχει μεγάλη εθνική αποστολή και υπέρτατη υποχρέωση έναντι της Πολιτείας: Να την διασφαλίζει άγρυπνα από κάθε εσωτερική και εξωτερική επιβουλή, κάτω μάλιστα από τις πλέον δύσκολες συνθήκες της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας.

Υστερα, να γνωρίζει ότι είναι μέγα το βάρος της ευθύνης, που θα αναλάβει, κάτω μάλιστα από τις πλέον δύσκολες και αντίξοες συνθήκες, αφού, μεταξύ  άλλων, οι Τούρκοι συνεχίζουν την εισβολή και κατοχή της Κύπρου και βρίσκονται απειλητικοί προ των θυρών του Αιγαίου.  Θα πρέπει να είναι αυτός που απερχόμενος θα αφήσει στον διάδοχό του μια ΕΛΛΑΔΑ ακέραιη γεωγραφικά και μια ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, που ν’ αποτελεί το ίνδαλμα στον ευρωπαικό χώρο.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Έχετε κάποιο ειδικό μήνυμα να στείλετε στους Ελληνες που θα μας διαβάσουν;

Νικόλαος Μωραΐτης:  Αξίζει, να αναφερθούμε στον αείμνηστο συντηρητικό πολιτικό επιστήμονα Leo Strauss ο οποίος είχε πει κάποτε, αναφερόμενος στους φιλελεύθερους συναδέλφους του: «Τραγουδούν ενώ η Ρώμη καίγεται!  Το χειρότερο είναι ότι δεν γνωρίζουν ότι τραγουδούν ή ότι η Ρώμη έχει παραδοθεί στις φλόγες».  

Αναρωτιέται κανείς τι θα έλεγε ο Strauss για την αδιαφορία και την αδράνεια των Ελλήνων να αντιμετωπίσουν την «πρωτοφανή και πρωτόγνωρη παρακμιακή πορεία της χώρας.  Αλλά και οι πολιτικοί, εθελοτυφλώντας μπροστά στο πραγματικά οριακό σημείο που έχει φθάσει η Πατρίδα, μοιάζουν περισσότερο με μυρμήγκια που ζουν στους πρόποδες ενός βουνού την ώρα που γίνεται κατολίσθηση.  Καθώς κομμάτια βράχων και ξύλα αρχίζουν να πέφτουν επάνω στην φωλιά τους, αυτά είναι ακόμη απασχολημένα με το να μετακινούν ένα κλαδάκι από εδώ, ένα βότσαλο από εκεί και με το να προσπαθούν να ανοίξουν ξανά παλιά μονοπάτια που έχουν φράξει.

Η παρακμιακή πορεία της χώρας, μας γυρίζει πίσω στην εικόνα του Strauss για τους φιλελεύθερους που τραγουδούν την ώρα που η Ρώμη καίγεται. Οι λύσεις στην παρακμιακή πορείας της χώρας, θα βρεθούν μόνον εάν ο λαός απεγκλωβιστεί από τις «παραπολιτικές και κομματικές παρωπίδες, ιδεοληψίες και εικονικές πραγματικότητες», και δει την κατάσταση μέσα από μια εμπειρική πραγματικότητα.