Το πρόβλημα του τρόλεϊ - Οικονομία και Ηθική

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

Το πρόβλημα του τρόλεϊ προτάθηκε από την Philippa Foot το 1978 και αποτελεί ένα ηθικό δίλημμα. Σύμφωνα με αυτό πέντε άνθρωποι κινδυνεύουν να σκοτωθούν γιατί ένα τρόλεϊ κατευθύνεται επάνω τους. Οι άνθρωποι μπορούν να σωθούν εάν ο οδηγός τραβήξει φρένο και έτσι το τρόλεϊ να μπει στον παράδρομο. Στον παράδρομο όμως βρίσκεται ένας άνθρωπος που εάν το τρόλεϊ πάει προς τα εκεί, ο άνθρωπος θα σκοτωθεί. Το δίλημμα λοιπόν είναι εάν οδηγός θα επιλέξει να σκοτώσει ένα ή πέντε άτομα, με άλλα λόγια το μη χείρον βέλτιστον ή σύμφωνα με τον Bentham (1776)  «το θεμελιώδες αξίωμα είναι ότι η μέγιστη ευτυχία του μέγιστου αριθμού ατόμων είναι το μέτρο του ορθού και του λάθους» .

Η απόφαση θανάτου των πέντε έναντι ενός είναι μία απόφαση, θα έλεγαν κάποιοι, που βελτιώνει τη συνολική ευημερία. Πέραν των πολιτικών ζητημάτων που θέτει ένα τέτοιο δίλημμα, θέτει και ένα σύγχρονο οικονομικό. Η τεχνητή νοημοσύνη θα καταργήσει το 50% των θέσεων εργασίας, σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία, οπότε σε αυτή την περίπτωση το 50% του ανθρώπινου παραγωγικού δυναμικού θα καταστεί εργασιακά άχρηστο. Συνεπώς αυτό ή θα καταργηθεί με π.χ. περιορισμού του πληθυσμού (μέσω περικοπής κοινωνικών δαπανών, πολέμων κτλ.)  όπως υποστηρίζουν κάποιοι  ή θα πρέπει να βρεθεί κάποια άλλη λύση (το βασικό εισόδημα είναι μία σκέψη, στην αρχή της πάντως); Θα σκεφθεί κάποιος μόνο οικονομικά ή θα πρέπει η σκέψη να είναι πολιτική και επιστημονικά πλουραλιστική για την απάντηση ενός τέτοιου θέματος;

Οι οικονομολόγοι θα έθεταν το ερώτημα ότι από τη στιγμή που η συνολική ευημερία αυξάνεται με τον θάνατο των πέντε, μήπως θα έπρεπε να δημιουργηθεί κάποιος νόμος γι’αυτό; Ένας νόμος που θα επέβαλλε τη θανάτωση κάποιων ατόμων προκειμένου να επιζήσουν οι υπόλοιποι; Ένας νόμος όμως που θα υποστηρίζονταν από το σύνολο της κοινωνίας; Ωστόσο, το πρόβλημα για τους οικονομολόγους θα ήταν ότι πολιτικές τέτοιου τύπου δεν είναι βέλτιστες κατά Παρέτο (Ιταλός οικονομολόγος 1848-1923)  δηλαδή δεν είναι πολιτικές που μπορεί να βοηθούν θετικά τα άτομα αλλά δεν τα βλάπτουν γιατί πάλι κάποια άλλα άτομα θα βλαφτούν. Μπορεί δηλαδή οι ηλικιωμένοι, οι άνεργοι, οι ευπαθείς ομάδες  που αποτελούν «παθητικό» για την οικονομία να πρέπει να εξοντωθούν για την ευημερία των υπολοίπων;

 

Η οικονομία δεν μπορεί να απαντήσει λοιπόν σε ηθικά διλήμματα όπως είναι αυτό που προκύπτει από το πρόβλημα του τρόλεϊ και είναι αυτό της συνολικής ευημερίας αλλά και της κατανόησης και πρόβλεψης της αντίδρασης των ανθρώπων όταν βρίσκονται μπροστά σε ηθικά διλήμματα. Η άνοδος των pop economics (δημοφιλή οικονομικά) που άρχισε με την απόδοση του βραβείου Νόμπελ στον Gary Becker το 1992 για την επέκταση της μικροοικονομικής ανάλυσης στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και διάδρασης συμπεριλαμβανόμενης της μελέτης της ανθρώπινης συμπεριφοράς εκτός αγοράς που έφθασε στο αποκορύφωμά της με το περίφημο βιβλίο “Freakonomics” των Steven Levvitt & Stephen Dubner to 2005, αποτελεί τομή για την οικονομία ωστόσο δεν απαντούν σε ηθικά διλήμματα.

Συνεπώς για θέματα που ξεφεύγουν των χρηματικών κινήτρων  αλλά εμπερικλείουν το σύνολο της ανθρωπότητας είναι λάθος οι αντίστοιχες αποφάσεις να αποτελούν μόνο μέριμνα των οικονομολόγων αλλά θα πρέπει να αποτελούν μέρος μίας ευρύτερης συνολικής πολιτικής συζήτησης.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Crockett, M. (2016) The trolley problem: would you kill one person to save many others? Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:

< https://www.theguardian.com/science/head-quarters/2016/dec/12/the-trolley-problem-would-you-kill-one-person-to-save-many-others>, Πρόσβαση [7 Μαρτίου 2017]

Foot, P. (1978) The Problem of Abortion and the Doctrine of Double Effect”, in Virtues and Vices, Blackwell: Oxford.

Guy, P. (2017) Wealth advisers are doomed in our new artificial intelligence-enabled world. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:< http://www.scmp.com/business/banking-finance/article/2077429/wealth-advisers-are-doomed-our-new-artificial-intelligence>,

Πρόσβαση [7 Μαρτίου 2017]

Levitt, S.D. and Dubner, S.J. (2005) Freakonomics: A Rogue Economist Explores the Hidden Side of Everything, William Morrow: New York

Τεχνητή Νοημοσύνη και Το Τέλος της Εργασίας

Φωτεινή Μαστρογιάννη, Οικονομολόγος, καθ. ΜΒΑ

H Τεχνητή Νοημοσύνη, με απλά λόγια, στοχεύει να δημιουργήσει μηχανές οι οποίες θα εργάζονται και θα σκέφτονται σαν άνθρωποι και προκαλεί ευθέως την οικονομική επιστήμη. Η οικονομία θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι homo economicus, δηλαδή λαμβάνει αποφάσεις, με βάση τη λογική του.

Χαρακτηριστικό είναι το ανέκδοτο για την εμμονή των οικονομολόγων με τη λογική. Δύο οικονομολόγοι συναντιούνται στο δρόμο. Ο ένας ρώτησε τον άλλο «Πώς είναι η γυναίκα σου;» και ο άλλος απάντησε «Σε σχέση με τι;»

Η άποψη αυτή δηλαδή του homo economicus έχει καταρριφθεί γιατί ο άνθρωπος δεν  δρα πάντα με βάση τη λογική. Ένας λόγος είναι ότι δεν έχει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, έχει δηλαδή ατελή πληροφόρηση οπότε και οι αποφάσεις που παίρνει δεν είναι ορθές.

Ένας άλλος λόγος είναι ότι το συναίσθημα επηρεάζει τις αποφάσεις μας γι’αυτό και οι σύγχρονοι οικονομολόγοι λαμβάνουν υπόψη την ψυχολογία, τις επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος και το συναίσθημα στη λήψη αποφάσεων, συνδυασμό γνώσεων που βλέπουμε σε λίγους Έλληνες οικονομολόγους.

Πέραν όμως των επιδράσεων των παραπάνω, η νευροοικονομία (συνδυασμός νευρολογίας, βιολογίας, ψυχολογίας και οικονομικών) απέδειξε ότι ακόμα και οι καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων για παράδειγμα η ηλιοφάνεια συνδέεται με τις καθημερινές αποδόσεις των μετοχών ή ακόμα και οπτικά ερεθίσματα όπως είναι οι φωτογραφίες όμορφων γυναικών, μπορούν να επηρεάσουν τη θέληση του ανθρώπου για την απόκτηση άμεσης ανταμοιβής.

Οι οικονομολόγοι δεν μπορούν να μετρήσουν τις προτιμήσεις με αριθμητικές αξίες παρά μόνο με σχετικές, η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται να λύσει αυτό το πρόβλημα.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη «τρέφεται» με δεδομένα. Ήδη το 70% των αγοραστικών αποφάσεων στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης βασίζεται σε μηχανές που  επεξεργάζονται  τεράστιες βάσεις δεδομένων και προτείνουν στον επενδυτή τι να αγοράσει. 

Και στο σημείο αυτό, η Τεχνητή Νοημοσύνη υπερβαίνει τις οικονομικές θεωρίες όπως είναι αυτή της αποτελεσματικότητας της αγοράς (Fama, 1965). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι τιμές των μετοχών απεικονίζουν πλήρως όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες. Συνεπώς, δεν μπορεί κανείς να «νικήσει» την αγορά χρησιμοποιώντας οποιαδήποτε πληροφορία αφού αυτή, σύμφωνα με τη θεωρία, έχει ήδη προεξοφληθεί και ενσωματωθεί στην τιμή της μετοχής. Η  πληροφόρηση όμως είναι ατελής γιατί κάποιος δεν έχει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες. Πλέον όμως με τη χρήση των μηχανών η αγορά μπορεί να νικηθεί λόγω των δεδομένων που διαθέτουν και μπορούν να επεξεργασθούν οι μηχανές. 

Η Τεχνητή Νοημοσύνη δημιουργεί ερωτήματα και για μία άλλη οικονομική θεωρία που είναι η θεωρία της προοπτικής των Kahneman & Tversky (1976). Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα άτομα όταν πρόκειται να λάβουν αποφάσεις γνωρίζοντας την πιθανότητα των αποτελεσμάτων, σταθμίζουν τις πιθανές απώλειες με τα πιθανά κέρδη. Η θεωρία αυτή παίρνει ως δεδομένο ότι ο άνθρωπος λαμβάνει τις αποφάσεις. Τι γίνεται όμως όταν τις αποφάσεις τις παίρνει η μηχανή της τεχνητής νοημοσύνης, ο machina economicus;

Οι επενδύσεις, όμως, στην τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης τι επίδραση θα έχουν; Σύμφωνα με τους Chen et al. (2011) για τη δεκαετία 2011-2021, το αισιόδοξο σενάριο για την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην οικονομία είναι $5,89 τρισεκατομμύρια. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι η εργασία του hedge fund manager όχι μόνο δεν θα επηρεαστεί δυσμενώς από την Τεχνητή Νοημοσύνη αλλά προβλέπεται ότι θα ευημερήσει τα επόμενα χρόνια.

Ποια όμως θα είναι η επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην ανθρώπινη εργασία; Θεωρείται ότι θα χαθεί το 50% των θέσεων εργασίας, θα αυξηθεί η ανισότητα και θα εξαφανισθούν πολλές θέσεις εργασίας της μεσαίας τάξης. Μάλιστα ο μεγάλος φυσικός Στήβεν Χώκινγκ εξέφρασε την άποψη ότι οι μηχανές Τεχνητής Νοημοσύνης απειλούν την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.

Στην Αμερική, λόγω της αυτοματοποίησης αυξήθηκε μεν η παραγωγικότητα αλλά ο μέσος μισθός μειώθηκε. Σύμφωνα με έκθεση της McKinsey οι δουλειές που προστατεύονται καλύτερα από την τεχνητή νοημοσύνη είναι αυτές του γιατρού, του hedge fund manager αλλά και χαμηλόμισθες όπως αυτές των νοσηλευτικών υπηρεσιών και των κηπουρών (προς το παρόν, θα πρόσθετα). Κατ’άλλους εργασίες όπως είναι αυτές του λογιστή θα καταργηθούν πλήρως, ενώ μεγάλο μέρος των νομικών υπηρεσιών θα γίνεται από μηχανές όπως και το 80% των εργασιών ενός υπαλλήλου γραφείου.

Το εντυπωσιακό είναι ότι δεδομένου ότι αυτό είναι το μέλλον, η συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν περιλαμβάνει τέτοια θέματα. Οι κυβερνήσεις αγνοούν (συνειδητά;) την επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην κατάργηση των  θέσεων εργασίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ιθύνοντες αυτής συζητούν για ανανέωση του εργατικού δυναμικού μέσω του μεταναστευτικού, δεχόμενοι αθρόα ρεύματα μεταναστών που δεν έχουν δεξιότητες στην πλειοψηφία τους αλλά και που λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και της αυτοματοποίησης των θέσεων εργασίας θα οδηγηθούν και αυτοί όπως και μεγάλα στρώματα των γηγενών στην απόλυτη εξαθλίωση. Η μόνη προσπάθεια που γίνεται για μερική επίλυση του προβλήματος είναι με την παροχή βασικού εισοδήματος σε ανέργους στη Φινλανδία, ένα κοινωνικό πείραμα, ενέργεια που είπαν ότι θα την ακολουθήσουν σκωτσέζικες, καναδικές και ολλανδικές πόλεις.

Μήπως λοιπόν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να συζητήσει για ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο παροχής βασικού εισοδήματος σε συνδυασμό με έναν Ιωβηλαίο των χρεών των κρατών; Αυτό όμως προϋποθέτει μία συντονισμένη συλλογική προσπάθεια κάτι που δεν συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου τα τοπικά εθνικά συμφέροντα όπως είναι τα γερμανικά κυριαρχούν εις βάρος των υπολοίπων δημιουργώντας πλεονάσματα στη δική τους οικονομία από την πρόκληση ελλειμμάτων στις άλλες.

Η γερασμένη νοητικά Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει κάποια στιγμή να  κυβερνηθεί από πολιτικούς (και όχι από αδρά πληρωμένους, άχρηστους γραφειοκράτες που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα)  που βλέπουν στο μέλλον, σκέπτονται στρατηγικά και φροντίζουν για το μέλλον των λαών με σύνεση και προσοχή και όχι με αερολογίες και ιδεοληψίες. Επείγει επίσης η δημιουργία μίας νέας οικονομικής θεωρίας γιατί η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση έχουν καταστήσει τις υπάρχουσες παρωχημένες. Η γερασμένη νοητικά Ευρώπη θα αποφασίσει να ενισχύσει την προαγωγή της οικονομικής σκέψης από οικονομολόγους με σύγχρονο προσανατολισμό;

Οι προκλήσεις πολλές, μένει να δούμε εάν θα υπάρξουν δράσεις.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Ελληνική

Καπερναράκου, Κ. (2017). Το φινλανδικό κοινωνικό πείραμα για βασικό εισόδημα σε ανέργους. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: http://www.kathimerini.gr/891756/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/to-finlandiko-koinwniko-peirama-gia-vasiko-eisodhma-se-anergoys, Πρόσβαση [15 Ιανουαρίου 2017]

Σημειώσεις course στα νευροοικονομικά με διδάσκοντα τον καθ. Βασίλι Κλουτσάρεφ, Εθνικό Ερευνητικό Πανεπιστήμιο Μόσχας.

Ξένη

Burows, L. (2015), How Artificial Intelligence is changing economic theory. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό: https://phys.org/news/2015-07-artificial-intelligence-economic-theory.html, Πρόσβαση [28 Φεβρουαρίου 2017]

Chen, N., Christensen, L., Gallagher, K., Mate, R., Rafert, G.(2011), Global Economic Impacts Associated with Artificial Intelligence. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:

http://www.analysisgroup.com/uploadedfiles/content/insights/publishing/ag_full_report_economic_impact_of_ai.pdf, Πρόσβαση [2 Μαρτίου 2017]

Fama E. (1965), The Behavior of Stock-Market Prices, The Journal of Business, Vol. 38, No. 1 (January 1965), 90.

Kahneman, D. & Tversky, A. (1979), Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk. Econometrica Vol 47, 263-290.

Marwala, Tshilidzi (2014). Artificial Intelligence Techniques for Rational Decision Making. Heidelberg.

Parkes, D. C., and Wellman, Μ.P.(2015), Economic Reasoning and Artificial Intelligence. Science 349 (6245) (July 16): 267–272.

Yuhas, A. (2016), Would you bet against sex robots? AI 'could leave half of world unemployed'. Διαθέσιμο στον Παγκόσμιο Ιστό:

< https://www.theguardian.com/technology/2016/feb/13/artificial-intelligence-ai-unemployment-jobs-moshe-vardi>, Πρόσβαση [1 Μαρτίου 2017]

Φωτεινή Μαστρογιάννη:νευραλγικός ο ρόλος των μειοψηφιών.Θ'αντέξουν ή θάν...

2/3 στις 10:05 πμ στον 90.1 FM μία συζήτηση με τον Πέτρο Ιωάννου

Σήμερα 2 Μαρτίου αυτή τη φορά με τη φίλη Φωτεινή Μαστρογιάννη,οικονομολόγο κι όχι μόνον ,στις 10.05 πμ στους 90,1 για την Λάρισα και τα πέριξ και στον Sportnews901.gr για τους διαδικτυακούς μας φίλους!

Π. Ξανθίδης – Η είδηση είναι συνείδηση

Στη διαδικτυακή εκπομπή Take the money & run προσκεκλημένος της Φωτεινής Μαστρογιάννη ήταν ο δημοσιογράφος Παντελής Ξανθίδης. Πρώην πολεμικός ανταποκριτής και δημοσιογράφος του αθηναϊκού ημερήσιου Τύπου (μέλος ΕΣΗΕΑ) ο κος Ξανθίδης, σήμερα αν και συνταξιούχος ασχολείται με την ενημέρωση μέσα από τον ερασιτεχνικό ιστοχώρο του «Τύπος Πειραιώς» (www.typospeiraiws.gr).

Σύμφωνα με τον κο Ξανθίδη, υπάρχει ένας χείμαρρος πληροφόρησης και ο αναγνώστης θα πρέπει να επιλέξει τι διαβάζει. Nα είναι προσεκτικός σε ό,τι διαβάζει και να ενημερώνεται για την αντίθετη άποψη. Η ελευθεροτυπία ήταν πάντα μία σχετική έννοια γιατί όπως παλιά, έτσι και σήμερα ο δημοσιογράφος δεν γράφει πάντα ό,τι θέλει.

Ο δημοσιογράφος σαν «δικαστής» γιατί αποφασίζει και μπορεί αδικήσει, να προσβάλλει προσωπικότητες. Γι’ αυτό και η πέννα του πρέπει να έχει ανθρωπιά. Η είδηση είναι συνείδηση! Το σημαντικό δεν είναι μόνο η είδηση αλλά το πως μεταδίδεται. Ο αναγνώστης πρέπει να είναι σωστός ενημερωμένος.

Κάποιοι εκδότες προσπάθησαν και προσπαθούν  να μεταλλαχθεί ο δημοσιογράφος σε γραμματέα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν Μπότσηδες, Αθανασιάδηδες και Λαμπράκηδες. Σήμερα οι νέοι δημοσιογράφοι δεν έχουν «δασκάλους. Το ρεπορτάζ είναι άγνωστο και γίνεται παραγωγή γραμματέων.

Στην ερώτηση σχετικά με τη λεξιπενία των σύγχρονων δημοσιογράφων, ο κος Ξανθίδης απάντησε ότι για το πρόβλημα αυτό φέρουν μεγάλη ευθύνη τα Μέσα, όσο η εκπαίδευση και οι γλωσσολόγοι που αλλάζουν τη γλώσσα κατά το δοκούν! Εάν το έκαναν π.χ. στη Γαλλία «θα είχαν εκτελεσθεί στα έξι μέτρα». Σήμερα οι νέοι άνθρωποι δεν μιλάνε ελληνικά αλλά μεταφρασμένα αγγλικά. Οι δε νέοι δημοσιογράφοι αποκτούν τον τίτλο του δημοσιογράφου από τη μια ημέρα στην άλλη. Γράφουν άρθρα, αναλύσεις και σχόλια χωρίς να υπάρχουν γνώσεις και εμπειρία.

Ο ισχυρισμός ότι ο Έλληνας δεν διαβάζει είναι λανθασμένος. Ο Έλληνας είναι περισσότερο ενημερωμένος από τους Ευρωπαίους και εάν βρει καλά κείμενα τότε θα τα διαβάσει.

Ένα βασικό πρόβλημα της εποχής μας είναι η τεχνητή νοημοσύνη, σε σημείο που κοινωνιολόγοι μιλάνε  για ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο». Σε λίγο οι αλγόριθμοι θα μας διοχετεύουν τις ειδήσεις που μας ταιριάζουν και τα πάντα θα είναι κατευθυνόμενα.

Η εξουσία θέλει να μην σκέπτονται οι άνθρωποι γι’ αυτό και καλλιεργείται ο τρόμος- και μέσω των ειδήσεων. Από τα πρώτα πράγματα που χτύπησε η εξουσία είναι ο πολιτισμός γι’ αυτό και το πολιτισμικό επίπεδο έπεσε χαμηλά και προωθούνται παντός είδους υποπροϊόντα.

Ο νόμος Βενιζέλου απαγορεύει τη δημοσιοποίηση ονομάτων ακόμα και καταδικασμένων παιδεραστών. Έτσι με την ανωνυμία καλύπτονται εγκλήματα ακόμα και οικονομικά.

Την εκπομπή μπορείτε να παρακολουθήσετε στον παρακάτω σύνδεσμο:

O Δρ. Νικόλαος Μωραϊτης συζητά με τη Φωτεινή Μαστρογιάννη για τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας

Ο Δρ. Νικόλαος Μωραϊτης είναι γνωστός διεθνολόγος που ζει και εργάζεται στις ΗΠΑ. Ο Δρ. Μωραϊτης εκφράζει την ιδιαίτερη ανησυχία του για την πιθανή περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία.Αναφέρεται δε στην ΕΕ ως «καρκίνωμα» που βλάπτει τα ελληνικά συμφέροντα.

Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε στη Φωτεινή Μαστρογιάννη τα ακόλουθα:

“Έχω πάρει θέσεις, γράψει και ασχοληθεί για τις τουρκικές βλέψεις σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου από την δεκαετία του 1980.  ‘Εχω γράψει ότι η εσωτερική κρίση στην Τουρκία, και έχουσα σαφή γνώση για την Τουρκία, από τους κύκλους του κατεστημένου στην Ουάσιγκτον, ότι ο χώρος της περιοχής είναι ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα της Αμερικής, του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης.

Η Τουρκία βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία και ήγειρε θέμα Αιγαίου. Αμφισβητεί την κυριαρχία μας στην υφαλοκρηπίδα, τον εναέριο χώρο, την αιγιαλίτιδα ζώνη, με επεκτατικές τάσεις στα νησιά.  Η Άγκυρα συνέδεσε την επεκτατική της πολιτική στο Αιγαίο, με την αμερικανική και νατοϊκή παρουσία στο χώρο της και σε καθαρά γεωπολιτικά πλαίσια. Δεν θα υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες γιατί είναι γνωστά.

Αυτό που με ανησυχεί  βαθύτατα είναι η δραματική εξέλιξη που λαμβάνουν τα πράγματα στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Με ανησυχεί και η σχέση «ξένων δυνάμεων» με τις τουρκικές βλέψεις σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Φοβούμαι πως η όλη κατάσταση οδηγείται σε κρίση Ελλάδας –Τουρκίας.

Κατόπιν των ανωτέρω και αν λάβουμε υπ΄όψη:

1) Τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε με την Τουρκία, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο.

2) Τις ανακατατάξεις που λαμβάνουν χώρα στη Μέση Ανατολή.

 3) Τον τουρκικό επεκτατισμό που κατευθύνεται από δυτικά κατεστημένα και

4) ότι τα προσεχή τρία χρόνια θα είναι τα πιο κρίσιμα για την παγκόσμια κατάσταση, αλλά ειδικότερα για μας,  που καλούμεθα ν’ αντιμετωπίσουμε τόσους κινδύνους θα πρέπει να μας εμβάλλει σε ανησυχίες, διότι συγκεκριμένοι κύκλοι διάκεινται δυσμενώς σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων και δικαίων.

Στα διαλαμβανόμενα που άπτονται της εθνικής ασφάλειας της Πατρίδας μας, με ώθησαν να γράψω μια σειρά άρθρων διότι, σήμερα, βρισκόμαστε στην πιο κρίσιμη καμπή της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας μας.

Όσο για την ΕΕ, αυτό το εθνοκρατικά διαφοροποιημένο καρκίνωμα, με εργαλείο της τις ελληνικές κυβερνήσεις, εξοντώνει τον λαό της Ελλάδας, ο οποίος από την πλευρά του βρίσκεται σε αδράνεια και απάθεια, λόγω της χειραγώγησής του από τους ελίτ πολιτικούς απατεώνες, μέσω της «απόλυτης αλήθειας».

Κυρία Μαστρογιάννη, το μήνυμα που στέλνω στους Έλληνες, και για το  ποιος θα πρέπει να είναι ο ηγέτης στην Ελλάδα το αναφέρω στο τελευταίο μου άρθρο: «Ο Σχετικισμός ως εμπειρική μεθοδολογία της κοινωνικής μάζας: Μελέτες περιπτώσεων και χαρακτηριστικά παραδείγματα».  Εξηγεί ότι η σχετικότητα είναι η έκφραση της εμπειρίας της «κοινωνικής μάζας», εξηγεί ότι η μόνη λύση για να λυθεί η φρικτή και αδιέξοδη κατάσταση στη χώρα μας είναι η κοινωνία να γίνει ο εντολέας της εντολοδόχου διακυβέρνησης."

Φωτεινή Μαστρογιάννη - Οικονομολόγος, Συγγραφέας