Φωτεινή Μαστρογιάννη
Παρατηρώντας την ελληνική κοινωνία διαπιστώνουμε ότι έχει
πλήρως υποταχθεί σε μία αδιέξοδη κατάσταση και δεν αναζητά πλέον την
οποιαδήποτε αλλαγή.
Πολλοί διερωτώνται για το ποιοι είναι οι λόγοι αυτής της
αδράνειας. Πιθανόν κάποιες απαντήσεις να
βρίσκονται στο εξαιρετικό βιβλίο του Eric Hoffer «The True Believer».Ο Eric Hoffer αναφέρει ότι για τη δημιουργία οποιουδήποτε μαζικού
κινήματος αλλαγής είναι απαραίτητο να υπάρχει ενθουσιασμός και ορίζει ως
σημαντικό παράγοντα αλλαγής την αφύπνιση του κόσμου.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επισήμανσή του ότι στις μέρες
μας τα μαζικά κινήματα είναι είτε επαναστατικά είτε εθνικιστικά είτε και τα
δύο.
Ακόμα όμως πιο σημαντική είναι η παρακάτω επισήμανσή του, η
οποία θα ξενίσει πιθανότατα μερικούς. Ο Hoffer υποστηρίζει ότι τόσο η Γαλλική όσο
και η Ρωσική Επανάσταση μετατράπηκαν σε εθνικιστικά κινήματα κάτι που
αποδεικνύει ότι στη σύγχρονη εποχή ο εθνικισμός αποτελεί μία διαρκή πηγή
ενθουσιασμού και ότι η εθνικιστική θέρμη πρέπει να αξιοποιηθεί προκειμένου οι
δραστικές αλλαγές που ξεκίνησαν από
επαναστατικό ενθουσιασμό να πραγματοποιηθούν και να ολοκληρωθούν.
Ο Hoffer συνεχίζει να μας εκπλήσσει αναφέροντας ότι η αποτυχία αλλαγής
της οικονομίας από το Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία οφείλονταν στο γεγονός ότι
δεν υπήρχε το αίσθημα της ελπίδας και της έξαρσης και φυσικά ούτε του
επαναστατικού ενθουσιασμού και ότι πιθανόν μία ήπια μορφή σωβινισμού να βοηθούσε. Ισχυρίζεται ότι ο εκμοντερνισμός της Ιαπωνίας, της Τουρκίας (με τον κεμαλισμό)
κτλ. οφείλονταν στον εθνικισμό.
Ο Hoffer θεωρεί ότι η δυσαρέσκεια από μόνη της δεν μπορεί να είναι
φορέας αλλαγής. Σε αντίθεση με αυτό που πιστεύουν πολλοί δηλαδή ότι η εξαθλίωση
και η αβεβαιότητα στη ζωή του ανθρώπου που συνδέεται με αυτή μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα αλλαγής, ο Hoffer υποστηρίζει
ότι όταν τα άτομα αισθάνονται ότι η ζωή τους είναι αβέβαιη τείνουν να προσκολλώνται
σε αυτό που τους είναι οικείο και δημιουργώντας μία σταθερή ρουτίνα έχουν την
ψευδαίσθηση ότι δαμάζουν το απρόβλεπτο γιατί φοβούνται την αλλαγή. Ακόμα και οι εξαθλιωμένοι εμφανίζουν συντηρητισμό ο οποίος μπορεί να είναι τόσο μεγάλος όσο αυτός των προνομιούχων
και με το συντηρητισμό και των δύο να συνεχίζεται η κοινωνική τάξη όπως έχει
διαμορφωθεί και έτσι να μην επιτυγχάνεται καμία αλλαγή.
Αυτοί που επιζητούν τη μεγάλη αλλαγή πιστεύουν τυφλά σε κάτι
είτε αυτό είναι μία ιδεολογία (οι μπολσεβίκοι πίστευαν στον μαρξισμό) είτε σε έναν
αλάνθαστο ηγέτη και μία νέα τεχνική (οι Ναζί που πίστευαν στον Χίτλερ και στις νέες
τεχνικές του blitzkrieg και της προπαγάνδας).
Εκείνοι, κατά τον Hoffer, που θα μεταμορφώσουν ένα έθνος δεν μπορούν να το κάνουν
καλλιεργώντας τη δυσαρέσκεια ή επιδεικνύοντας τη λογική των επιθυμητών αλλαγών ή
εξαναγκάζοντας τους ανθρώπους σε ένα νέο τρόπο ζωής (άραγε μήπως αυτοί οι τρεις λόγοι είναι αυτοί που ακολουθούνται
από κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενους
στην Ελλάδα του σήμερα;). Αντίθετα αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να δημιουργήσουν
στον κόσμο ελπίδα, οποιουδήποτε τύπου ελπίδα αρκεί να είναι ελπίδα για ένα καλύτερο
μέλλον.
