Διπλό Νόμισμα
Φωτεινή Μαστρογιάννη
Οικονομολόγος, Καθηγήτρια ΜΒΑ
Η συζήτηση για το διπλό νόμισμα ήταν
αρκετά έντονη την περίοδο του καλοκαιριού και επανήρθε στην επικαιρότητα αυτές
τις ημέρες (Σεπτέμβριος 2015).
Η άποψη που υποστηρίζει το διπλό
νόμισμα προτείνει την έκδοση ενός εθνικού νομίσματος ελεύθερης συναλλαγματικής
διακύμανσης (δηλαδή που θα πραγματεύεται στη συναλλαγματική αγορά και η
προσφορά και η ζήτησή του θα καθορίζεται από αυτή σε σχέση με τα άλλα
νομίσματα) και θα κυκλοφορεί παράλληλα με το Ευρώ. Η Ελλάδα θα χρησιμοποιεί το
Ευρώ για τις συναλλαγές της με το εξωτερικό ενώ το «εθνικό» νόμισμα θα
χρησιμοποιείται για την πληρωμή των συντάξεων, των μισθών των δημοσίων
υπαλλήλων και για άλλες υποχρεώσεις όπως είναι η πληρωμή των φόρων. Εξυπακούεται
σε αυτή την περίπτωση ότι και οι καταθέσεις θα είναι στο νέο νόμισμα.
Οι υποστηρικτές του παράλληλου
αυτού νομίσματος λένε ότι κατ’αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση δεν θα αναλάβει τον
πολιτικό κίνδυνο περικοπής μισθών και συντάξεων και θα μπορεί να καλύπτει τις
υποχρεώσεις αυτές με ένα «υποτιμημένο» εθνικό νόμισμα. Επειδή όμως το νόμισμα αυτό θα είναι
«υποτιμημένο» η κυβέρνηση θα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των
δανειστών για περικοπή μισθών και συντάξεων. Επιπλέον, θεωρείται ότι με την
περαιτέρω υποτίμηση των μισθών και συντάξεων που θα συντελεστεί με αυτό τον
τρόπο η Ελλάδα θα ξαναποκτήσει την ανταγωνιστικότητά της (σημ. έχω εκφράσει
κατά καιρούς την εναντίωσή μου σε μια τέτοια αντίληψη γιατί το εργατικό κόστος
δεν καθιστά μία οικονομία ανταγωνιστική γιατί το εργατικό κόστος αποτελεί μία
μεταβλητή). Θα πρέπει επίσης εδώ να
αναφέρω και κάποιους άλλους προβληματισμούς στο θέμα όπως π.χ. οι μισθοί στις
χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι χαμηλότεροι από της Ελλάδας
άρα πιο ανταγωνιστικοί (εκτός εάν το σχέδιο είναι οι μισθοί της Ελλάδας να
πέσουν σε αυτά τα επίπεδα αλλά και πάλι θα πρέπει να ανταγωνισθούν οι Ελληνες
εργαζόμενοι πολλούς από τους λαούς αυτούς) αλλά και ότι δεν αρκεί ο χαμηλός
μισθός αλλά και η τεχνολογική εξέλιξη και η ποιότητα των αγαθών που παράγει μία
χώρα για να καταστεί ανταγωνιστική.
Υποστηρίζουν λοιπόν ότι από τη
στιγμή που το εργατικό κόστος θα είναι χαμηλό θα υπάρξει αύξηση της απασχόλησης
στον εισαγωγικό και εξαγωγικό κλάδο κάτι που φυσικά όπως προείπα δεν είναι βέβαιο.
Εάν μία χώρα εξάγει σε ένα αδύναμο νόμισμα αλλά πρέπει να πληρώσει τις οφειλές
της σε ένα ισχυρό νόμισμα πώς θα το καταφέρει; Θα πρέπει να κάνει μεγάλο αριθμό
εξαγωγών για να επιτύχει κάτι τέτοιο και με δεδομένη τη διάλυση του παραγωγικού
ιστού της Ελλάδας και τη γενικότερη παγκόσμια ύφεση κάτι τέτοιο είναι μάλλον
εξωπραγματικό.
Θεωρούνε επίσης ότι το νέο εθνικό
νόμισμα θα δημιουργήσει περισσότερες αποταμιεύσεις και έτσι θα διοχετευτεί
ρευστότητα στην αγορά εάν και ομολογουμένως δεν καταλαβαίνω πως μπορεί να
επιτευχθεί κάτι τέτοιο δεδομένου ότι δεν έχει συζητηθεί καμία μείωση των φόρων
τουναντίον ακούμε διαρκώς για αυξήσεις.
Ενας βασικός λόγος εισαγωγής
αυτού του παράλληλου νομίσματος είναι η διαφύλαξη του Ευρώ και η παράλληλη
ανάκτη μέρους της δημοσιονομικής πολιτικής της Ελλάδας. Ωστόσο, το Ευρώ έχει
δομικά προβλήματα (βλ. άρθρο μου Ευρώ και Ελλάδα) που πολύ αμφιβάλλω εάν η
εφαρμογή μίας τέτοιας πολιτικής στην Ελλάδα θα το ωφελήσει.
Λένε επίσης ότι το νόμισμα αυτό
θα μπορεί να καλύψει μέρος του ελλείμματος και έτσι η Ελλάδα να μπορεί να
χρηματοδοτήσει δημόσιες επενδύσεις χωρίς να προκληθεί υπερπληθωρισμός.
Δεδομένου όμως του τεραστίου χρέους της Ελλάδας και της υποχρέωσης αποπληρωμής
του σε ένα σκληρό νόμισμα, χωρίς καμία προϋπόθεση διαγραφής μεγάλου μέρους
αυτού και αναδιάρθρωσης του υπολοίπου, η μείωση του ελλείμματος δεν είναι
βέβαιη.
Η εισαγωγή του διπλού νομίσματος
ή ενός αδύναμου Ευρώ στις περιφερειακές χώρες και ενός σκληρού ευρώ στο κέντρο
υποστηρίζεται επίσης από κάποιους ακαδημαϊκούς (βλ. Τσουκαλάς και
Αργυρού, Goodhart και Τσομώκος)
Φυσικά το πρόβλημα ενός διπλού νομίσματος
ελεύθερης συναλλαγματικής διακύμανσης είναι ότι απλώς αυξάνει τη ρευστότητα αλλά
δεν επιφέρει κάποιο άλλο αποτέλεσμα από αυτό που θα έφερνε η κυκλοφορία μεγαλύτερης
ποσότητας του παλαιού νομίσματος κάτι όμως που η ΕΚΤ δεν επιθυμεί να κάνει στην
περίπτωση της Ελλάδας και όχι μόνο.
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι ένα
τέτοιο νόμισμα θα έχει διάρκεια ζωής 4 έτη και μετά θα εξαφανισθεί. Συνεπώς
γιατί υπάρχουν τέτοιες σκέψεις από την πλευρά των Ευρωπαίων;
Οι Ευρωπαίοι χειρίζονται, για
ακόμη μία φορά λάθος την Ελληνική κρίση εν καιρώ παγκόσμιας οικονομικής κρίσης
που όπως είδαμε έχει πλήξει και πολύ μεγαλύτερες χώρες.
Η υιοθέτηση του Ευρώ από την
Ελλάδα της έχει δημιουργήσει τα προβλήματα που έχουν όλες οι χώρες που έχουν
μπει σε ένα καθεστώς σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας δηλαδή οι κυβερνήσεις
δεν μπορούν να καταπολεμήσουν μέσω αυτού ούτε την ύφεση ούτε τον αποπληθωρισμό
μέσω της δημιουργίας χρήματος.
Για να αποφευχθεί αυτό που ο
Κέυνς αποκαλούσε «παγίδα ρευστότητας» πρέπει να αυξηθεί η ποσότητα του χρήματος
που διοχετεύεται σε μία οικονομία και οι Ευρωπαίοι δεν έχουν τα κατάλληλα
εργαλεία για να το επιτύχουν. Συνεπώς, για άλλη μια φορά, επισημαίνω την
αδυναμία του Ευρώ και την επικείμενη κατάρρευσή του λόγω του ότι οι χώρες δεν
θα μπορούν να αντέχουν άλλο αυτή την υφεσιακή κατάσταση που δημιουργεί.
Σε ένα πλοίο που βουλιάζει
σώζονται πάντα αυτοί που φεύγουν πρώτοι. Είναι όμως η Ελλάδα διατεθειμένη και
προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο;
