Είναι το Τέλος του Κόσμου που γνωρίζουμε;

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η χώρα μας είναι βυθισμένη, εδώ και δέκα περίπου χρόνια, σε βαθιά οικονομική κρίση από την οποία δεν προβλέπεται να ξεφύγει ούτε μακροπρόθεσμα. Οι καθημερινές συζητήσεις σπάνια περιστρέφονται γύρω από θέματα τεχνολογίας πιθανόν γιατί τα προβλήματα επιβίωσης είναι μεγάλα είτε και από άγνοια. Προβληματίζει όμως το γεγονός ότι δεν αναφέρεται σχεδόν ποτέ από τους πολιτικούς μας αλλά και από ειδήμονες παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί συνέχεια έργα που προάγουν την Τεχνητή Νοημοσύνη. Σκοπιμότητα, άγνοια ή και τα δύο; Ποιος ξέρει;

Γιατί θα έπρεπε όμως να μας ενδιαφέρει; Μήπως γιατί θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου όπως επεσήμανε ο Ελον Μασκ (Elon Musk) συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος  της Tesla Motors «θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την τεχνητή νοημοσύνη. Εάν θα έπρεπε να μαντέψω ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξή μας, θα έλεγα ότι πιθανόν είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Γι’αυτό θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την τεχνητή νοημοσύνη.  Όλο και περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρξει κάποια ρυθμιστική εποπτεία ίσως σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για να διασφαλίσουμε ότι δεν κάνουμε κάτι πολύ ανόητο. Με την τεχνητή νοημοσύνη καλούμε τον δαίμονα».

Ανησυχητικές ήταν και οι δηλώσεις του Στήβεν Χώκινγκ (Stephen Hawking) το 2017, ένα χρόνο πριν πεθάνει. «Φοβάμαι ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους. Εάν οι άνθρωποι σχεδιάζουν ιούς για τους υπολογιστές, κάποιος θα σχεδιάσει τεχνητή νοημοσύνη που θα βελτιώνεται και θα αυτοαναπαράγεται». «Θα υπάρξει ένα νέο είδος ζωής που θα ξεπεράσει τους ανθρώπους».  Είχε αναφέρει επίσης ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη Γη εάν θέλουν να επιβιώσουν ως είδος διαφορετικά «θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες». 

Ο Στήβεν Χώκινγκ θεωρούσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εξαφανίσει τις ασθένειες και την φτώχεια αλλά πρέπει να αποφύγουμε τους κινδύνους που είναι η δημιουργία ισχυρών αυτόνομων όπλων ή νέων τρόπων  καταπίεσης των πολλών από τους λίγους.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ θα χαθούν 66 εκατομμύρια εργασίες σε παγκόσμια κλίμακα και η ανεργία θα πλήξει ιδιαίτερα τους νέους και τα χαμηλής ειδίκευσης άτομα.  Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι θα χαθεί το 47% των θέσεων εργασίας. Διαβάζουμε βέβαια ότι με την επανεκπαίδευση ίσως κάποιοι βρουν κάποια δουλειά αλλά δεν μας εξηγούν το πώς χώρες που βρίσκονται σε κρίση, με ήδη τεράστια ανεργία  και μαζική μετανάστευση των νέων, όπως είναι η Ελλάδα, θα μπορούν να δαπανήσουν χρήματα για επανεκπαίδευση των Ελλήνων ανέργων;  Η τεχνολογία και ειδικά η τεχνητή νοημοσύνη υποστηρίζεται ότι  θα βελτιώσει την παραγωγικότητα. Αυτό πράγματι μπορεί να συμβεί αλλά όπως έχουμε παρατηρήσει από το 2000 μέχρι σήμερα υπάρχει διάσταση μεταξύ της παραγωγικότητας και της απασχόλησης και η οικονομική ανάπτυξη δεν συνδέεται με την αύξηση των θέσεων εργασίας (κάτι που αποκρύπτεται τελείως από την καθ’ημάς συζήτηση περί ανάπτυξης). Αντίθετα έχουμε αύξηση της ανεργίας και  μεγάλη εισοδηματική ανισότητα μεταξύ πλουσίων και φτωχών η οποία όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά διευρύνεται (το βλέπουμε στις ΗΠΑ αλλά και στη Σουηδία, στη Φινλανδία και στη Γερμανία). Το 2012 το μισό από το συνολικό εισόδημα των ΗΠΑ ανήκε στο 10% ενώ για το διάστημα 1973 -2011 το μέσο ωρομίσθιο στην Αμερικήαυξήθηκε μόλις κατά 0,1% τον χρόνο.

Τίθενται λοιπόν βασικά ερωτήματα. Πώς θα επιβιώσουν οι άνθρωποι που δεν θα μπορούν να βρουν εργασία στο νέο περιβάλλον; Πώς θα μειώσει η τεχνητή νοημοσύνη την εισοδηματική ανισότητα και θα περιορίσει την φτώχεια ειδικότερα όταν δεν συζητείται καμία αναδιανομή του πλούτου από τους πλούσιους στους φτωχούς και το δόγμα που ακολουθείται είναι αυτό του ακραίου φιλελευθερισμού με την πλήρη ιδιωτικοποίηση των πάντων ακόμα και στοιχείων βασικών για την ανθρώπινη επιβίωση όπως είναι το νερό;

Θεωρείται ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της τεχνητής νοημοσύνης είναι η επαύξηση (!!!) δηλαδή ο συνδυασμός ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης όπου η μία θα συμπληρώνει την άλλη.  Από τη στιγμή όμως που οι μηχανές τεχνητής νοημοσύνης με τη δυνατότητα επεξεργασίας μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων θα είναι εξυπνότερες από τον άνθρωπο. Πώς λοιπόν θα συνεργασθεί η μηχανή με τον άνθρωπο όταν υπάρχει τέτοια διαφορά ευφυΐας; Κάποιοι λένε ότι με τη διαφορά αυτή της ευφυΐας για τις μηχανές θα είμαστε ότι είναι οι σκύλοι μας για εμάς!!!

Υποστηρίζεται επίσης ότι οι μηχανές θα μπορούν να αναπαραχθούν χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση; Εάν οι αυτοαναπαραγόμενες μηχανές επιχειρήσουν την εξόντωση των ανθρώπων; Μήπως αυτό εννοούσε ο Χώκινγκ όταν έλεγε ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τη γη λόγω της τεχνητής νοημοσύνης;

Τα ερωτήματα είναι πολλά. Στο εξωτερικό βλέπουμε ήδη η συζήτηση να είναι έντονη και με αρκετή μονομέρεια υπέρ της τεχνητής νοημοσύνης. 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Θα ήταν ενδιαφέρον εάν σε αυτή εμπλέκονταν και κοινωνικοί επιστήμονες που θα εξέταζαν τη συμβίωση των ανθρώπων με τις μηχανές και το τι τύπος κοινωνίας διαμορφώνεται. Θα ήταν επίσης ενδιαφέρον να άνοιγε η συζήτηση και για το ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης σε μία χώρα όπως είναι η Ελλάδα γιατί κατά τα γραφέντα, οι υποστηρικτές της τεχνητής νοημοσύνης θεωρούν ότι τα πλεονεκτήματά της θα προορίζονται κυρίως για τις αναπτυγμένες χώρες και όχι για τις άλλες.