Γιώργος Αχιλλιάς - Οι μηχανές αρχίζουν να έχουν τα δικά τους συναισθήματα

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ο Γιώργος Αχιλλιάς είναι φυσικός, ψηφιακός ανθρωπολόγος αλλά διαθέτει επίσης μεγάλη εμπειρία στο μάρκετινγκ και την ανάπτυξη προϊόντων. Είναι διεθνώς καταξιωμένος και θεωρείται ότι διαμορφώνει τις τάσεις στον χώρο της διαφήμισης και των μέσων ενημέρωσης. Στην άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε στη Φωτεινή Μαστρογιάννη μίλησε για ένα κοντινό μέλλον όπου οι μηχανές θα έχουν συναισθήματα αλλά και θα μπορούν να κρίνουν τους ανθρώπους. Η εξέλιξη αυτή, σύμφωνα με τον Γιώργο Αχιλλιά, θα βοηθήσει στο να μπορούμε να δημιουργούμε καλύτερα.

Φωτεινή Μαστρογιάννη: Γιώργο είσαι φυσικός και ψηφιακός ανθρωπολόγος. Τι είναι η ψηφιακή ανθρωπολογία;

Γιώργος Αχιλλιάς: Δεν νομίζω ότι μπορώ να διεκδικήσω τον τίτλο του ψηφιακού ανθρωπολόγου. Αλλά σίγουρα μπορώ να πω ότι με πάθος προσπαθώ να εφαρμόσω αρχές της ανθρωπολογίας στον ψηφιακό κόσμο. Κατά αναλογία με τον αναλογικό κόσμο, θα λέγαμε πως η ψηφιακή ανθρωπολογία είναι η μέθοδος που προσπαθεί να καταλάβει και να χαρτογραφήσει την σχέση που έχουμε σαν άνθρωποι με την τεχνολογία. Την χρήση που της κάνουμε, το πως η τεχνολογία επηρεάζει την εξέλιξή μας και φυσικά τις δομές και τους χώρους που ζούμε και έχουμε αλληλεπιδράσεις είτε με άλλους ανθρώπους είτε με υπηρεσίες που είναι φτιαγμένες για εμάς. 

Στις μέρες μας, το πιο ενδιαφέρον δεν είναι μόνο τι δημιουργούμε εμείς χρησιμοποιώντας την τεχνολογία, αλλά τι δημιουργείται για εμάς, εμμέσως από τεχνολογίες που μπορούν να καταλάβουν σε πραγματικό χρόνο την συμπεριφορά μας, τις προσδοκίες μας και φυσικά τα θέλω μας, τις προθέσεις μας. Πρόσφατα, έδωσα μια ομιλία για τον συναισθηματικό κόσμο των μηχανών. Και ήταν ακριβώς πάνω στο πώς οι μηχανές αρχίζουν να αντιλαμβάνονται όχι μόνο το τι κάνουμε και το τι θέλουμε, αλλά και τα συναισθήματά μας σε βάθος. Και το πιο ενδιαφέρον, ότι αρχίζουν να έχουν και αυτές τα δικά τους αντίστοιχα συναισθήματα.

ΦΜ: Σε παλαιότερες ομιλίες σου είχες αναφερθεί στην υπερσυνδεσιμότητα. Με άλλα λόγια οι πάντες και τα πάντα θα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους. Δεν είναι λίγο τρομακτικό κάτι τέτοιο; Αυτό δεν θα είναι και το τέλος της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου;

Γιώργος Αχιλλιάς

ΓΑ: Θα έλεγα ότι η ιδιωτική ζωή του ανθρώπου όπως την ξέραμε την δεκαετία του 60 δεν υπάρχει πια. Πλέον από την στιγμή που γεννιόμαστε δεν είμαστε καταχωρημένοι σε ένα φάκελο, σε ένα σκονισμένο γραφείο σε κάποια υπηρεσία αλλά αποτελούμε ενεργό μέρος ενός δυναμικού συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών. Και αυτό προς όφελος όχι μόνο της καθημερινότητάς μας, αλλά και του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Το να είναι συνδεδεμένα τα πάντα μεταξύ τους, δεν είναι κάτι κακό. Αλλά όπως σε όλα τα πράγματα που εμπεριέχουν και τον άνθρωπο, χρειαζόμαστε δικλείδες ασφαλείας για την περίπτωση κακής χρήσης ή αστοχίας.

ΦΜ: Εξειδικεύεσαι στην δημιουργία ψηφιακών οικοσυστημάτων και αγορών. Μπορείς να μας το εξηγήσεις;

ΓΑ: Τα ψηφιακά οικοσυστήματα είναι η μετάβαση από έναν γραμμικό κόσμο, που στηριζόταν σε μια νευτώνεια λογική, της δράσης αντίδρασης σε ένα κόσμο που ορίζεται και περιγράφεται πιο πολύ από την αρχή της απροσδιοριστίας του Heisenberg. 

Η ταχύτητα εναλλαγής καταστάσεων, η δυναμικότητα της λήψης αποφάσεων, το πως το περιβάλλον επηρεάζει και βέβαια καθορίζει το πως αντιλαμβανόμαστε τον περιβάλλοντα κόσμο, είναι κάτι τόσο πρωτόγνωρο που μόνο ορίζοντας καινούργια πλαίσια και χρησιμοποιώντας την τεχνολογία με έναν καινούργιο μη γραμμικό τρόπο μπορούμε να αντιληφθούμε και χρησιμοποιήσουμε. 

Τα ψηφιακά οικοσυστήματα είναι αυτά λοιπόν που μπορούμε με τα οποία να απολαμβάνουμε υπηρεσίες από μη παραδοσιακούς παρόχους, π.χ. προϊόντα ασφαλειών από τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, τραπεζικές υπηρεσίες από μικρές εταιρίες, τραπεζικά προϊόντα από ασφαλιστικούς φορείς και εμπορικές συναλλαγές από παίκτες που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε μέχρι τώρα. αυτόχρονα, λόγω της μη γραμμικής προσέγγισης του όλου, μπορούμε πλέον να καταλαβαίνουμε τον χρόνο και τον τόπο του καθενός μας και να δημιουργούμε προϊόντα που είναι αποκλειστικά για τον καθένα μας.

ΦΜ: Η τεχνητή νοημοσύνη είναι κατάρα ή ευλογία;

ΓΑ: Στις μέρες μας λοιπόν, οι ερευνητές γράφουν τα μαθηματικά που θα επιτρέψουν στις μηχανές να καταλάβουν τις προθέσεις μας, τα θέλω μας, τις ενδόμυχες απόψεις μας, και φυσικά τους φόβους μας, τις ελπίδες μας, τα σενάρια που έχουμε στο μυαλό, τις αγωνίες μας, τις σκέψεις που μας οδηγούν να κάνουμε ή να μην κάνουμε πράγματα.

Μαζί αναπτύσσουμε με ταχείς ρυθμούς την τεχνολογία με τη βοήθεια της οποίας θα μπορούμε να κατεβάζουμε όλη την πληροφορία που υπάρχει στον εγκέφαλό μας, ενώ, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, θα μπορούμε σε πραγματικό χρόνο να φορτώνουμε τον εγκέφαλό μας με γνώση που χρειαζόμαστε κατά περίπτωση. Μια συναισθηματικά έξυπνη μηχανή Τεχνητής Νοημοσύνης  έχει πολλά πιθανά οφέλη, είτε για να δώσει συντροφιά σε έναν συνάνθρωπό με άνοια, είτε για να μας βοηθήσει να εκτελέσουμε ορισμένα καθήκοντα – από την ανάκριση σε εγκληματική εξέταση μέχρι τη θεραπεία ομιλίας.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και ηθικά προβλήματα, όπως και κίνδυνοι. Είναι σωστό να αφήσουμε έναν ασθενή με άνοια να βασίζεται σε έναν σύντροφο τεχνητής νοημοσύνης και να πιστεύει ότι έχει συναισθηματική ζωή ενώ δεν έχει;

Και μπορείτε να καταδικάσετε ένα άτομο με βάση μία μηχανή που τον χαρακτηρίζει ως ένοχο; Σαφώς και όχι.

Αντίθετα, όταν ένα σύστημα όπως αυτό βελτιωθεί περαιτέρω και αξιολογηθεί πλήρως, μια λιγότερο επιβλαβής και δυνητικά χρήσιμη αξιοποίηση μπορεί να είναι η ενεργοποίηση περαιτέρω ελέγχων σε άτομα που θεωρούνται «ύποπτα» από τη μηχανή. Μια μηχανή που είναι ικανή να αντιλαμβάνεται όχι μόνο το τι νιώθουμε σαν άνθρωποι αλλά και τις προθέσεις μας.

Και αυτό είναι το πλέον μαγικό, υπέροχο, πολλά υποσχόμενο στάδιο στο οποίο θέλουμε να φτάσουμε στα επόμενα 5-10 χρόνια.

Να έχουμε μηχανές με τις οποίες θα μπορούμε να κάνουμε έναν διάλογο, σε ανθρώπινο πλαίσιο και σύστημα αναφοράς, ικανές όχι μόνο να μας καταλαβαίνουν, αλλά και να μας βοηθούν στο να δημιουργούμε καλύτερα και πιο ώριμα από ποτέ. Στον δε αντίλογο, ότι αυτό θα είναι κάτι επικίνδυνο, αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι όλες οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας είχαν κίνδυνο, φόβο και αγωνία για το άγνωστο. Κάθε τι καλό είχε και τις σκοτεινές πλευρές του. 

Ωστόσο, μένει πάντα σε εμάς να κάνουμε τα πάντα κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε τα θετικά να είναι πολύ περισσότερα και πιο σημαντικά από τα αρνητικά.

ΦΜ: Πώς θα είναι, κατά τη γνώμη σου, ο εργαζόμενος του μέλλοντος;

ΓΑ: Δεν θα μπορούσα να πω από τώρα, γιατί δεν ξέρω πως θα είναι η εργασία του μέλλοντος. Αν έλεγες παλαιότερα σε κάποιον ότι θα υπήρχαν άνθρωποι που θα δούλευαν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα γραφεία τους, θα σε πέρναγε  για τρελό. Στην Ελλάδα, μπορεί ακόμα να συμβαίνει αυτό. Για να καθορίσουμε τον εργαζόμενο του μέλλοντος πρέπει να καταλάβουμε τι θα εννοούμε στο μέλλον όταν θα μιλάμε για την δημιουργία πλούτου, υπηρεσιών, αγαθών και τι θα χρειάζεται γι’αυτό. Σίγουρα δεν θα έχει καμία σχέση με ότι βιώνουμε στις μέρες μας.

ΦΜ: Πώς μπορεί η Ελλάδα που είναι σε τόσο δυσχερή οικονομική θέση να εκμεταλλευτεί την τεχνολογία προς όφελος της; Γιατί δεν έχουμε δει ακόμα κάποιες σημαντικές προτάσεις οικονομικής ανάπτυξης με εστίαση στην τεχνολογία;

ΓΑ: Φυσικά και μπορεί αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται θέληση και φυσικά το σωστό πλαίσιο. Η θέληση νομίζω υπάρχει, το πλαίσιο όμως σε μια κρατικοδίαιτη  και γεμάτη αγκυλώσεις οικονομία λείπει.

ΦΜ: Μπορεί μία μικρή και παραδοσιακή επιχείρηση να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της ή το μέλλον ευνοεί μόνο τις νέες τεχνολογικά καινοτόμες επιχειρήσεις ;

ΓΑ: Φυσικά, και εκεί είναι που το έδαφος  είναι πιο πρόσφορο. Η αλλαγή είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή και ευπρόσδεκτη όταν έρχεται από μικρές παραδοσιακές επιχειρήσεις. Οι καινοτόμες εταιρίες κάνουν το αναμενόμενο. Αλλά το να χρησιμοποιεί μια μικρή εταιρία την τεχνολογία με τρόπο μοναδικό και προσαρμοσμένο στις ανάγκες της,  πίστεψε με μπορεί να κάνει τεράστια την διαφορά.

ΦΜ: Θα κλείσουμε με την κλασική μου ερώτηση. Ποιο είναι το μήνυμα που θα ήθελες να απευθύνεις στους Έλληνες αναγνώστες;

ΓΑ: Να διαβάζουν τουλάχιστον 1 βιβλίο την εβδομάδα. Αυτό…

Φωτεινή Μαστρογιάννη

ΦΜ: Σε ευχαριστώ πολύ!