Οικονομικό Σπουδαστήρι

Οικονομικό Σπουδαστήρι
Γι'Αυτούς που Θέλουν Εξειδίκευση

Τρίτη 21 Μαρτίου 2017

Επαναστάτης με Αιτία

Φωτεινή Μαστρογιάννη 

Σύμφωνα με στοιχεία (Πετράκης, 2017), η παγκόσμια οικονομία δείχνει να ανακάμπτει με διεύρυνση ωστόσο των κοινωνικών ανισοτήτων τόσο εντός των χωρών όσο και μεταξύ χωρών ενώ οι ευκαιρίες για τους νέους είναι περιορισμένες. Η κατάσταση αυτή παρατείνει την πολιτική αναταραχή και η αβεβαιότητα είναι μεγάλη.

Ταυτόχρονα δημιουργούνται διάφορα κινήματα με σκοπό την ανατροπή αυτής της κατάστασης. Είναι η ανατροπή (κατ’άλλους επανάσταση) πιθανή; Υπάρχουν οι συνθήκες ανατροπής;

Ο Γουστάβος Λε Μπον στο βιβλίο του "Ψυχολογία των Επαναστάσεων" αναφέρει ότι τα στοιχεία του χαρακτήρα των ανθρώπων που επικρατούν σε περιόδους επανάστασης είναι το μίσος, ο φόβος, η φιλοδοξία, η ζηλοφθονία και ο ενθουσιασμός. Ενώ παρατηρούμε στην κοινωνία έντονα τα πρώτα δηλαδή τον φόβο, τη φιλοδοξία, τη ζηλοφθονία, εν τούτοις, το στοιχείο του ενθουσιασμού λείπει.

Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ - Ιερέας

Ο Λε Μπον αναφέρει ότι τον ενθουσιασμό μπορεί να δημιουργήσει ένας δημαγωγός, πολύ ενδιαφέρουσα όμως είναι και η άποψη του McLoughlin (1977) για τον ενθουσιασμό για την ελευθερία όσον αφορά τη μελέτη του για την Αμερικανική Επανάσταση.

Ο McLoughlin υποστηρίζει ότι οι θρησκευόμενοι (οι καλβινιστές της εποχής)  ήταν περισσότερο επαναστάτες από τους ορθολογιστές γιατί ένας ορθολογιστής δέχεται τον κόσμο ως έχει ενώ ο θρησκευόμενος έχει μία διαφορετική αίσθηση της πραγματικότητας. Ο θρησκευόμενος βλέπει τον κόσμο όπως θα έπρεπε να είναι και όχι όπως είναι. Ο ορθολογιστής αποδέχεται έννοιες όπως το κύρος, η δύναμη, η μάθηση και ο πλούτος ενώ ο θρησκευόμενος τα θεωρεί προσωρινά αγαθά, ανάξια μπροστά στη θεία ευλογία. Ενώ ο ορθολογιστής δρα με προσοχή, ο θρησκευόμενος μπορεί να δώσει τα πάντα για να δημιουργήσει ένα καλύτερο κόσμο και εμπιστεύεται πάνω απ’όλα τον Θεό. 

Ως εκ τούτου, ο θρησκευόμενος επιδιώκει την ισότητα πιο πολύ από τον ορθολογιστή γιατί θεωρεί όλους τους ανθρώπους πλάσματα του Θεού που έχουν την ίδια πνευματική δύναμη ενώ ο ορθολογιστής πιστεύει φαινομενικά στην ισότητα γιατί γνωρίζει ότι οι άνθρωποι διαφέρουν σε χαρακτηριστικά όπως είναι π.χ. διαφορετική ευφυΐα, ταλέντο, βιολογική δύναμη και κοινωνική τάξη. 

Συνεπώς, ο ορθολογιστής πιστεύει ότι ο κόσμος πρέπει να κυβερνάται από τους καλύτερους, τους άριστους ενώ αντίθετα ο θρησκευόμενος πιστεύει ότι οι προνομιούχοι και οι έχοντες καλύτερη εκπαίδευση δεν μπορούν να αντιληφθούν τη δύναμη του Θεού ως Κυρίαρχου του σύμπαντος. Με άλλα λόγια, η δημοκρατία πρέπει να δημιουργείται με βάση την αρετή που κρύβεται σε κάθε ανθρώπινη ψυχή.

Η ενδιαφέρουσα αυτή προσέγγιση του McLoughlin θέτει τα ακόλουθα ερωτήματα; Είναι η ορθολογικότητα της Δύσης και η συνεπακόλουθη έλλειψη θρησκευτικότητας εμπόδιο για τη δημιουργία ενθουσιασμού για την ελευθερία  που να μπορέσει να ανατρέψει τη δυσάρεστη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα λαϊκά στρώματα; Ο McLoughlin αναφέρονταν στον ενθουσιασμό για την ελευθερία των καλβινιστών χριστιανών. Στις μέρες μας έχουμε αθρόα είσοδο μουσουλμανικών πληθυσμών στην Ευρώπη που έχουν τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του Λε Μπον δηλαδή μίσος εναντίον  του Δυτικού πολιτισμού, φόβο (του διαφορετικού),  φιλοδοξία (για καλύτερη ζωή), ζηλοφθονία (για την καλύτερη οικονομική κατάσταση των δυτικών) και ενθουσιασμό λόγω της έντονης θρησκευτικότητάς τους, είναι λοιπόν αυτοί οι πληθυσμοί που θα κάνουν την κοινωνική και οικονομική ανατροπή; Εάν ισχύει αυτό, τότε ποιος θα είναι ο κατά Λε Μπον «δημαγωγός» τους; Προς ποια κατεύθυνση θα είναι αυτή η ανατροπή; Ποιο θα είναι το μέλλον της ορθολογικής και καθόλου θρησκευτικής Δύσης;

Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες.




  
Βιβλιογραφία

McLoughlin, W.C. (1977).  Enthusiasm for Liberty: The Great Awakening as the Key to the Revolution. Διαθέσιμο στο: http://www.americanantiquarian.org/proceedings/44539310.pdf
 Πετράκης, Π.Ε. (2017) Οικονομική Ανάκαμψη Πολιτική Αναταραχή, Διαθέσιμο στο:



7 σχόλια:

  1. Πολύ ενδιαφέρουσα η προσέγγιση και οι προβληματισμοί των ΛεΜπον και McLoughlin. Θα ήθελα να κάνω μία διεκρίνιση, η φράση «μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι» δεν αφορά σε διανοητικές διαδικασίες ούτε στο επίπεδο μόρφωσης. Το ''πνεύμα'' αγιοπατερικά και αγιογραφικά (στην ορθόδοξη παράδοση) αναφέρεται σε ψυχικές διεργασίες και σημαίνει «μακάριοι αυτοί που έχουν ταπεινή καρδιά». Το επισημαίνω γιατί χρησιμοποιείται διαστρεβλωμένα.Οι Δυτικοί ''χριστιανοί'' που είναι λογικοκράτες ενδέχεται να το εννοούν έτσι όμως.
    Η Δύση, κατά την δική μου άποψη, έχει χρεοκοπήσει εδώ και δεκαετίες και δεν έχει πλέον τα ψυχικά και πνευματικά ερείσματα και εχέγγυα να αντισταθεί στους παράγοντες διάβρωσής της γιατί διαθέτει πεπερασμένα εργαλεία αποκωδικοποίησης και δημοκρατικής διευθέτησης των ανεξέλεγκτων πλέον καταστάσεων που ενέσκηψαν στην επικράτειά της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχετε δίκιο, έκανα τη διόρθωση για να μην γίνει παρανόηση. Η "γήρανση" της Δύσης (και της Ελλάδας) είναι κάτι που έχω επισημάνει και σε άλλα άρθρα μου. Η κατάσταση αυτή ήταν αναμενόμενη βέβαια για όσους από εμάς έζησαν στο παρελθόν σε χώρες της Δύσης και είχαμε αντιληφθεί τη βαθιά παρακμή από τότε. Κάνω μία προσπάθεια διερεύνησης της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει ο σύγχρονος άνθρωπος (Δυτικός), οι απαντήσεις πολλές και έχουν δοθεί από διάφορους μελετητές, δυστυχώς όμως έχουμε ξεχάσει να μελετάμε. Σας ευχαριστώ που παρακολουθείτε τη μικρή αυτή αρθρογραφία μου.

      Διαγραφή
  2. Αν θα μπορούσα να συνεισφέρω κάπως στον προβληματισμό σας σχετικά με τον ''δυτικό'' άνθρωπο θα διαπίστωνα ότι εν γένει αυτός αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται τον εαυτό του μηχανιστικά, αυτοματοποιημένα, βάσει της παραγωγικότητας και λειτουργικότητάς του. Αυτό για παράδειγμα αποτυπώνεται με ενάργεια στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τον θάνατο. Πιο συγκεκριμένα, η θεοποίηση των διανοητικών λειτουργιών του ανθρώπου, στην οποία προβαίνει ο δυτικός, τον εξωθεί αναπόδραστα στο να παραδεχτεί ότι η παύση των λειτουργιών αυτών ισοδυναμεί με φυσικό θάνατο και ότι καταργείται η καθεαυτή ύπαρξη του ανθρώπου. Αυτή η αντίληψη περί ανθρώπου είναι η επιτομή της δυτικής σκέψης, εσωκλείει όλη την κοσμοαντίληψή της, γι'αυτό και κατά την γνώμη μου πάσχει.Κατ'ουσίαν έχει εξορίσει τον άνθρωπο.Επίσης, έχει χάσει την έννοια και το βίωμα της κοινότητας γι'αυτό και η οικονομία έχει μεταλλαχθεί σε κοσμοεχθρική παράμετρο ή φόβητρο πλέον για τους λαούς.
    Αλίμονο!Εγώ ευχαριστώ για την προσεγμένη γνώση που προσφέρετε σεβόμενη τους αποδέκτες της!Οφείλω, επίσης, να σας συγχαρώ και για την εντιμότητα και την λεπτότητα που χαρακτηρίζει την μελέτη σας κάθε φορά που προσεγγίζετε ένα φαινόμενο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πρώτα σχεδιάζεις το καινούργιο αξιακά, τελεολογικά και θεσμικά, ας πούμε την ευημερούσα πόλη στην οποια όλοι ευημερούν και ευδαιμονούν και μετά κανεις την ειρηνική επανάσταση και κατά εξαίρεση την βίαιη επανάσταση η συνδυασμό των δυο. Μονο αναλύσεις, διαπιστώσεις και θεωρητικές προτάσεις δεν φτάνουν, αν και αφυπνίζουν.

    Σχεδιάζουμε σε αυτόν τον σύνδεσμο (https://diktyoellinwn.wordpress.com) μια τέτοια πρόταση. Σε μερικές βδομάδες που θα έχουμε ολοκληρώσει την προσπάθεια μας, ελάτε να συνεισφέρετε με κρίσεις και προτάσεις για να βγάλουμε κάτι συλλογικό και αποδεκτό. Μετά ψάχνουμε ατμομηχανές εθελοντές και έχει ο θεός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. O Χέφερ έλεγε ότι πρώτα πρέπει να υπάρχουν οι άνθρωποι των λόγων και να ακολουθήσουν οι άνθρωποι των πράξεων. Η δημιουργία καινούριας ιδεολογίας είναι αυτό που χρειάζεται. Κάτι τέτοιο χρειάζεται ισχυρή θεωρητική ανάλυση και κατάρτιση. Δυστυχώς δεν έχω δει να γίνεται κάτι τέτοιο ή μάλλον ελάχιστα και είναι ιδιαίτερα σπάνιο. Μπορεί εσείς να έχετε διαφορετική εικόνα κάτι που εύχομαι. Καλή επιτυχία στην προσπάθειά σας!

      Διαγραφή
    2. Έχουμε από πίσω μας έναν ολόκληρο πολιτισμό χιλιετηρίδων, αστείρευτη πηγή από την οποια ήπιαν όλοι οι λαοί, εκτος από εμάς σκέφτομαι καμια φορα.

      Να περιμένουμε τους ευρωπαίους φράγκους να μας φτιάξουν καμια καινούργια ιδεολογία και να την πάρουμε εμείς οι μεταπράτες? Εμείς δεν μπορούμε ? Δημοκρατία κοινωνιοκρατια ευημερούσα πόλις και συνεπώς πολίτες, είναι αρκετά

      Διαγραφή
    3. Κανείς δεν ισχυρίστηκε απομίμηση των δυτικών. Δυστυχώς, δεν βλέπω ιδιαίτερη πνευματική άνθηση στον τόπο μας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Μακάρι η εντύπωσή μου να είναι λανθασμένη. Μία άσχετη με το θέμα παρατήρηση (κι εμένα μου το είπαν και το μεταφέρω σε όλους τους φίλους). Εάν θέλετε να χρησιμοποιήσετε το ελληνικό ερωτηματικό ";" αντί του λατινικού "?", πατήστε όπως γράφετε ελληνικά στο πληκτρολόγιο, το πλήκτρο Q. Βγαίνει αυτόματα.

      Διαγραφή