Τί Απέγινε η Μαίρη Παναγιωταρά;

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

 

Σήμερα ζούμε σε μία διαφορετική μορφή του καπιταλισμού σε σχέση με το παρελθόν. Είναι περισσότερο παγκοσμιοποιημένος και νεοφιλελεύθερος ενώ δίνει έμφαση στον ατομικισμό αντί της συμμετοχικής δημοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Μία τέτοια αλλαγή δεν θα άφηνε ανεπηρέαστο τον φεμινισμό. Ο σύγχρονος νεοφιλελεύθερος φεμινισμός αναγνωρίζει μεν τη διαφορά στους μισθούς και τη σεξουαλική παρενόχληση, θεωρεί, όμως, ότι οι γυναίκες είναι πλήρως υπεύθυνες για την ευημερία τους ανεξάρτητα από τις επιδράσεις του κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος και χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος γιατί όλες οι πτυχές της ζωής έχουν ιδιωτικοποιηθεί και εξατομικευθεί.

Οι γυναίκες θα πρέπει να «επενδύουν» σε όλες τις πτυχές της ζωής τους και να φροντίζουν η «επένδυσή» τους να μην απαξιωθεί. Δεν υπάρχει πλέον προσωπικότητα αλλά μόνο ανθρώπινο κεφάλαιο. Ωθούνται να εισέρθουν στον επιχειρηματικό/επαγγελματικό κόσμο και να αποκτήσουν ένα προσωπικό χαρτοφυλάκιο δεξιοτήτων όπως είναι η δικτύωση και η διαπραγμάτευση.

Στον νεοφιλελεύθερο φεμινισμό δεν αναφέρονται οι ταξικές διαφορές, η ισότητα των δύο φύλων αποτελεί εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη ενώ η μη διάκριση αποτελεί απλά θέμα αξιοπρέπειας.

Οι σύγχρονες φεμινίστριες δεν ασκούν κριτική στις χαμηλά αμειβόμενες εργασίες, στην εργασιακή ανασφάλεια, στις αυξανόμενες ώρες εργασίας για όσους ακόμα εργάζονται, στην ανεργία, στο χαμηλό βιοτικό επίπεδο, στις διπλές δουλειές για να επιτευχθεί ένα πενιχρό εισόδημα όπως δεν ασκούν κριτική στη φτώχεια των γυναικών των μονογονεϊκών οικογενειών. Παραβλέπουν στοιχεία που δείχνουν τις χαμηλές αμοιβές των γυναικών σε παγκόσμια κλίμακα, γεγονός που καλείται θηλυκοποίηση της φτώχειας. Στην Αυστραλία η τάση για τη γυναικεία απασχόληση είναι η μερική απασχόληση και μάλιστα το 58% αυτών είναι περιστασιακή. Στον Καναδά οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε θέσεις μερικής απασχόληση ενώ στην Ιαπωνία το 80% του προσωρινού προσωπικού είναι γυναίκες.

Παλαιότερα, ο φεμινισμός, στα χρόνια του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού ασκούσε κριτική στις ταξικές ανισότητες και σε μη οικονομικές αδικίες όπως είναι η σεξουαλική παρενόχληση, η ενδοοικογενειακή βία και η πίεση για αναπαραγωγή. 

Στον νεοφιλελεύθερο φεμινισμό, οι φεμινίστριες πολιτικοποίησαν το προσωπικό και έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην «ταυτότητα φύλου» και στις πολιτικές ταυτότητας αντί να ασκήσουν κριτική στην πολιτική οικονομία. Αναφορικά με το κράτος πρόνοιας, οι σύγχρονες φεμινίστριες το θεωρούν πατερναλιστικό κριτική όμως που σήμερα δεν είναι ριζοσπαστική αλλά εναρμονίζεται με τον νεοφιλελευθερισμό ο οποίος αντιμάχεται το κράτος πρόνοιας και αποδέχεται τη δράση των ΜΚΟ ως αντικατάσταση αυτού.

Συνεπώς,η Μαίρη Παναγιωταρά τελικά βρίσκεται σε χειρότερη θέση. Ο σύγχρονος φεμινισμός έχει απωλέσει την κριτική του στάση στα θέματα της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας ολόκληρης της κοινωνίας και η πορεία του μέχρι σήμερα δεν δείχνει ότι θα την ξανααποκτήσει.

 

Πηγές

Feher, M. (2009). Self‐appreciation; Or, the aspirations of human capital. Public Culture 1, Νo.1, σελ. 21–41.

Fraser, N. (2013).  How feminism became capitalism’s handmaiden and how to reclaim it.” The Guardian, Διαθέσιμο στο:

https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/oct/14/feminism-capitalist-handmaiden-neoliberal

ITUC. (2011). Living with Economic Insecurity:women in precarious work. Belgium:ITUC – International Trade Union Confederation.

McRobbie, A. (2015). Notes on the perfect: Competitive femininity in neoliberal times. Australian Feminist Studies 30, Νo. 83, σελ.3-20.

Preston, A., Jefferson,T., Barns, A. (2009). Women’s employment in the context of the economic downturn. Curtin University of Technology. Διαθέσιμο στο: https://humanrights.gov.au/our-work/womens-employment-context-economic-downturn-2009#s2_6_1

Pruegl, E.(2019).The World Bank’s role in crafting a neoliberal hegemony with a feminist face ,https://www.brettonwoodsproject.org/2018/09/world-banks-role-crafting-neoliberal-hegemony-feminist-face/

Rottenberg, C. (2018).How neoliberalism colonized feminism and what you can do about it. Διαθέσιμο στο:https://theconversation.com/how-neoliberalism-colonised-feminism-and-what-you-can-do-about-it-94856

Rottenberg, C. (2018). The rise of neoliberal feminism. New York: Oxford University Press.

 

 

 

 

 

 

Τύπος Κρίσης 3: Ο ασφαλισμένος

                                                                                                                     Φωτεινή Μαστρογιάννη 

Ο ασφαλισμένος είναι ο τρίτος τύπος ανθρώπου που παρουσιάζεται στην κρίση σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση των Χαρτ και Νέγκρι. 

Στον τύπο αυτό περιλαμβάνουν τον σημερινό άνθρωπο που παρακολουθείται διαρκώς όπως είχα αναφέρει και στο κείμενό μου «Σε βλέπω» για τον περιορισμό της ατομικής ελευθερίας μέσω του ηλεκτρονικού χρήματος όπου θα καταγράφονται όλες οι κινήσεις του ατόμου με ψευτοδικαιολογία την πάταξη της φοροδιαφυγής αλλά στην ουσία για πλήρη επιτήρηση και απομάκρυνση των αντιιφρονούντων με κλείσιμο των τραπεζικών τους λογαριασμών (Χέρινγκ) και με τη γενικότερη ηλεκτρονική παρακολούθηση όλων των δραστηριοτήτων του ανθρώπου (Ραμονέ).

 

Οι καθημερινές δραστηριότητες καταγράφονται και ο άνθρωπος είναι ουσιαστικά φυλακισμένος και φοβισμένος, είναι και έγκλειστος και φύλακας σε μία κοινωνία-φυλακή. Ακόμα και οι πραγματικοί φυλακισμένοι έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό χωρίς αυτό να εξηγείται από την άνοδο της εγκληματικότητας (τουλάχιστον για τις ΗΠΑ στις οποίες αναφέρονται οι συγγραφείς).

Από τη μία παρατηρείται η αύξηση των φυλακισμένων και η κατ’επέκταση αύξηση των φυλακών και από την άλλη η κοινωνία στρατιωτικοποιείται. Η αρχή έχει γίνει από τις ΗΠΑ και επεκτείνεται σε όλο τον κόσμο. Όπως προαναφέρθηκε, ο άνθρωπος είναι και φυλακισμένος και φοβισμένος – στρατολογημένος. 

Οι Χαρτ και Νέγκρι θεωρούν ότι οι τάσεις αυτές εμφανίζονται τώρα λόγω της νεοφιλελευθερισμού που επιβάλλει την κινητικότητα και την επισφάλεια των εργαζόμενων όπου πλέον δημιουργούνται στρώματα πλεονάζοντος πληθυσμού (δηλαδή πληθυσμού που «περισσεύει»). 

Ο «περισσευούμενος» αυτός πληθυσμός που είναι οι άνεργοι, οι υποαπασχολούμενοι ακόμα και οι φτωχοί εργαζόμενοι, θεωρούνται εν δυνάμει επικίνδυνοι για τα συμφέροντα των ελίτ και ως εκ τούτου πρέπει να «φυλακίζονται» και να λειτουργούν και ως φόβητρο για όσους έχουν απομείνει ακόμα «ελεύθεροι» (βλ. κείμενό μου «Τουρίστες και Αλήτες»  όπου τουρίστες είναι αυτοί που μπορούν και καταναλώνουν (άρα έχουν ακόμα κάποια καλά αμειβόμενη εργασία) ενώ «αλήτες» είναι αυτοί που δεν μπορούν. Οι τουρίστες όμως ζουν διαρκώς με το άγχος (το φόβητρο που προανέφερα) μήπως γίνουν «αλήτες» και έτσι προσπαθούν να κρύψουν το άγχος τους, αγνοώντας τους αλήτες, προσποιούμενοι ότι αυτοί απλά δεν υπάρχουν).

Όπλο για την καθυπόταξη των μαζών είναι ο φόβος – φόβος πολέμου, φόβος τρομοκρατίας, φόβος για να μην χάσει κάποιος τη δουλειά του και δεν μπορεί να πληρώσει τα χρέη του (χρέη που τον έχουν βάλει σε μία άτυπη φυλακή). Όπως είχα γράψει, η κοινωνία επιτηρείται πλέον από παντού και «μία κοινωνία που ξέρει ότι επιτηρείται διαρκώς γίνεται πολύ γρήγορα πειθήνια και δειλή». 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Όπως γράφουν οι Χαρτ και Νέγκρι: «Η ασφαλισμένη κοινωνία που σήμερα λειτουργεί με την ίδια επαίσχυντη λογική αλλά τώρα οι λύκοι είναι ήδη ελεύθεροι, παραμονεύουν στη σκιά, ως μία διαρκής απειλή. Τα φαντάσματα ενός γενικευμένου φόβου μπορούν να δικαιολογήσουν κάθε είδος αδικίας». Κρούεται ο κώδωνας του κινδύνου για τη διαμόρφωση μίας κοινωνίας - ζούγκλας. Θα συνεχίσει ο άνθρωπος να το επιτρέπει προκαλώντας έτσι την εξαφάνισή του;

Προτεινόμενα Αναγνώσματα

Michael Hardt & Antonio Negri. Να πάρουμε τη σκυτάλη. Διακήρυξη. Εκδ. Βιβλιόραμα.

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Σε βλέπω. 

Διαθέσιμο στο:http://mastroyanni.blogspot.gr/2017/08/blog-post_14.html

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Τουρίστες και Αλήτες.Διαθέσιμο στο: 

http://mastroyanni.blogspot.gr/2017/04/blog-post_27.html

Φωτεινή Μαστρογιάννη. Ο φτωχός εργαζόμενος.  

Διαθέσιμο στο:http://mastroyanni.blogspot.gr/2015/11/blog-post_21.html