Η Καταπίεση ως Εσωτερική Υπόθεση – Μηχανισμοί Ηγεμονίας

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

«μην δείτε αυτά που έγραψα με το βλέμμα ενός τυχαίου περαστικού, ούτε καν σαν κάτι αδιάφορο και πληκτικό»

Διογένης Οινοανδεύς

Γιατί αποδεχόμαστε την αδικία και την ανισότητα;

Η καταπίεση θεωρείται ότι αποτελείται από πέντε σκέλη. Έχουμε την οικονομική εκμετάλλευση, την κοινωνικο-οικονομική περιθωριοποίηση, την έλλειψη αυτονομίας στην εργασία, τον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό και τη συστημική βία.

Ενώ η οικονομική εκμετάλλευση, η περιθωριοποίηση, η έλλειψη αυτονομίας στην εργασία μπορεί να είναι κατανοητές στους περισσότερους ωστόσο οι έννοιες του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού και της συστημικής βίας μπορεί να μην είναι.

Πολιτισμικός Ιμπεριαλισμός - Η αόρατη κυριαρχία

Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός, για τον οποίο έχω αναφερθεί σε δύο κείμενα μου, είναι η έμμεση επιβολή σε μία χώρα της  ξένης κυρίαρχης κουλτούρας μέσω της γλώσσας και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Η διάχυτη χρήση αγγλικών λέξεων, για παράδειγμα στη γλώσσα μας, δείχνει την επιβολή της αμερικανικής κουλτούρας και την αποδοχή των αξιών που αυτή εκφράζει ερχόμενη σε αντίθεση, πολλές φορές, με τη δική μας εθνική κουλτούρα. Με τον τρόπο αυτό, η ξένη δύναμη γίνεται πιο αποδεκτή στον πληθυσμό και εδραιώνει την πρωτοκαθεδρία της.

Συστημική Βία 

Η συστημική βία από την άλλη είναι η βία που διαιωνίζεται μέσω κοινωνικών θεσμών και οργανισμών καθώς και μέσω πολιτισμικών κανόνων. Σε αντίθεση με την ατομική βία, η συστημική δεν είναι ορατή ή έχει κανονικοποιηθεί και επηρεάζει τους νόμους και τις σχέσεις με τρόπο που είναι επιβλαβής για συγκεκριμένες ομάδες. Λόγω του ότι είναι δύσκολο να την αναγνωρίσουμε γι’αυτό και οι συνέπειες της είναι αρκετά εκτεταμένες.

Όλα τα παραπάνω δεν χαρακτηρίζουν τη σημερινή κοινωνία; Πώς όμως διασφαλίζεται αυτό το μοντέλο βίαιης κοινωνίας παρά τη σαθρότητα του; Μήπως στην εσωτερικοποίηση της βίας από ομάδες του πληθυσμού; Τί σημαίνει όμως εσωτερικοποίηση;

Η Εσωτερικοποίηση της Καταπίεσης

Εσωτερικοποίηση είναι όταν υιοθετούμε τις αξίες που μας έχει επιβάλλει η κοινωνία και τις θεωρούμε πλέον δικές μας. Όταν εσωτερικεύουμε, για παράδειγμα, την υποτίμηση και τη διάκριση τότε μπορούμε να επιβιώσουμε στο καταπιεστικό περιβάλλον. Ο τρόπος αυτός χρησιμοποιείται εντέχνως από τους έχοντες την εξουσία για τον έλεγχο των διάφορων κοινωνικών ομάδων ακόμα και της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Το είδαμε άλλωστε στη χώρα μας. Η επιβολή των δυσβάσταχτων οικονομικών μέτρων λόγω μνημονίων εσωτερικοποιήθηκε με ενοχή θρησκευτικού τύπου. Οι Έλληνες παρουσιάστηκαν ως τεμπέληδες και διεφθαρμένοι οι οποίοι θα έπρεπε να πληρώσουν τα αμαρτήματα τους, πιθανόν εσαεί. Με την εσωτερικοποίηση αυτή επιτεύχθηκε το ένα σκέλος της καταπίεσης που είναι η οικονομική εκμετάλλευση.

Για να επιτευχθεί ακόμα καλύτερα ο στόχος της οικονομικής εκμετάλλευσης χρησιμοποιήθηκε και το στοιχείο της κοινωνικο-οικονομικής περιθωριοποίησης. Οι «αμαρτωλοί» Έλληνες απειλούνταν ότι λόγω της κατάστασης της οικονομίας της χώρας τους θα εξοβελίζονταν από τα κλαμπ των "εκλεκτών" βλ. Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα έπρεπε να εσωτερικεύσουν λοιπόν την πιθανή κοινωνικο-οικονομική περιθωριοποίηση προκειμένου να υποστούν την οικονομική εκμετάλλευση.

Η έλλειψη αυτονομίας στην εργασία, από την άλλη, εκδηλώθηκε με την πολύωρη εργάσιμη ημέρα και την επισφάλεια στην εργασία. Αλλωστε ο Έλληνας έπρεπε να το δεχτεί γιατί ως «αμαρτωλός» έπρεπε να εργαστεί σκληρά για να πληρώνει τους τίμιους και μη αμαρτωλούς δανειστές. Άλλη μία, λοιπόν, μορφή καταπίεσης εσωτερικοποιήθηκε.

Ο πολιτισμικός ιμπεριαλισμός εσωτερικοποιήθηκε ως πολιτιστική κατωτερότητα που μόνο η επαφή με τη φωτισμένη Δύση του Διαφωτισμού θα μπορούσε να εξαγνίσει αλλά όχι να φθάσει.

Η συστημική βία εσωτερικοποιήθηκε μέσω της πλειάδας νομοσχεδίων και νόμων. Χαρακτηριστικό τους ήταν η δυσκολία τους, δυσκολία είτε για ανάγνωση και μελέτη λόγω όγκου είτε γιατί πολλά μέτρα περνούσαν ως παράγραφοι μέσα από άλλους νόμους. Ενας «αμαρτωλός» χρειάζεται πολλά μέτρα προκειμένου να επανέρθει στον ορθό δρόμο και αυτά τα μέτρα πρέπει να τα αποδέχεται ακόμα και όταν δεν τα καταλαβαίνει ή μάλλον είναι καλύτερα όταν δεν τα καταλαβαίνει.

Παρατηρούμε λοιπόν πως το πλέγμα της καταπίεσης εφαρμόζεται με όλα του τα σκέλη για την επιβολή ελέγχου. Tο παράδειγμα μας αφορούσε το πως εφαρμόστηκε σε μία χώρα σε δεδομένη περίπτωση δηλαδή σε οικονομικά μέτρα και οικονομική κρίση. Πιθανόν η χρήση όλων των πλευρών της καταπίεσης να έγινε γιατί έπρεπε τα μέτρα αυτά να γίνουν αποδεκτά από το σύνολο του πληθυσμού ή τουλάχιστον από τη συντριπτική πλειοψηφία. Σύμφωνα με τον Γκράμσι, οι κυρίαρχες τάξεις επιτυγχάνουν την ηγεμονία τους με τη συναίνεση.

Δημιουργείται κατά αυτό τον τρόπο και ένα μοντέλο μεταβίβασης της καταπίεσης όπου για παράδειγμα η οικονομική εκμετάλλευση ενισχύεται από τα υπόλοιπα σκέλη της καταπίεσης. Δεν θα μπορούσε η οικονομική εκμετάλλευση να επιτευχθεί εάν δεν προστατεύονταν από τη συστημική βία και την έλλειψη αυτονομίας στην εργασία σε συνεργασία με την ανωτερότητα του δανειστή ανωτερότητα που προσδίδεται σε αυτόν από τα εργαλεία του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού που χρησιμοποιεί και από την τιμωρία (κοινωνικο-οικονομική περιθωριοποίηση) που θα έχει αυτός που δεν υπακούει στα μέτρα της εκμετάλλευσης.

Προς μία Εναλλακτική Ηγεμονία

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Το μοντέλο αυτό μεταβίβασης της καταπίεσης το παρατηρήσαμε και στην πανδημία του κορωνοϊού συνεπώς η καταπίεση ακολουθεί ένα προβλέψιμο μοντέλο και ως τέτοιο μπορεί όχι μόνο να γίνει εύκολα αντιληπτό αλλά και να καταρριφθεί μέσω της οικοδόμησης μίας αντι-ηγεμονίας, με άλλα λόγια μίας εναλλακτικής ηγεμονίας που θα δίνει τη δύναμη στις καταπιεσμένες ομάδες και σε αυτό τον βασικό ρόλο και λόγο θα έχουν οι οργανικοί διανοούμενοι, διανοούμενοι που θα έχουν άμεση σχέση με τον καταπιεσμένο πληθυσμό και θα μπορέσουν να εκφράσουν όχι μόνο λόγο αμφισβήτησης αλλά και να συμβάλλουν καθοριστικά στη δημιουργία ενός δικαιότερου κόσμου. 

Πηγές

Αντόνιο Γράμσι. Ιστορικός Υλισμός - Τα τετράδια της φυλακής. Εκδ.   Critique. Oxford: Oxford University Press.

Ryan, R. M., Connell, J. P. (1989). Perceived locus of causality and internalization: Examining reasons for acting in two domains. Journal of Personality and Social Psychology, 57(5), 749.

Young, I.M. (1992).Five Faces of Oppression in Rethinking Power. In Rethinking Power, edited by Thomas Wartenberg,174–95. Albany: State University of New York Press.

Watson, J. M., Scarinci, I. C., Klesges, R. C., Slawson, D., Beech, B. M. (2002). Race, socioeconomic status, and perceived discrimination among healthy women. Journal of Women’s Health & Gender-Based Medicine, 11(5), 441–451.

Η Ανατομία του Αυταρχισμού

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Η Άνοδος των «Αρίστων» και η Δύναμη του Αυταρχισμού

«Υπάρχουν άνθρωποι που προκαλούν ευτυχία όπου πηγαίνουν, άλλοι όποτε φεύγουν.»

— Οσκαρ Ουάιλντ

Η φράση του Οσκαρ Ουάιλντ αποτυπώνει τη χαρά απαλλαγής από τον αυταρχικό ηγέτη.

Στις μέρες μας παρατηρούμε μία ολοένα και μεγαλύτερη τάση συγκέντρωσης της εξουσίας σε αυτοκαθοριζόμενους «άριστους», οι οποίοι συχνά αγνοούν τη γνώμη των πολιτών που εξουσιάζουν, και ενίοτε τους λοιδορούν ανοιχτά. Πρόκειται για μία σαφέστατη στροφή στην αυταρχική διακυβέρνηση. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό και ποιος είναι ο συσχετισμός του με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη;

Σκελετοί στο Ντουλάπι: Ποιος Κερδίζει από τον Αυταρχισμό;

Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η αυταρχική κυβέρνηση ελέγχεται από έναν συγκεκριμένο δυνάστη, ο οποίος ενδιαφέρεται για τη διαφορά μεταξύ των εσόδων που συλλέγονται από τη φορολογία και των κρατικών δαπανών.

Ο δυνάστης παρέχει ορισμένες μόνο κρατικές υπηρεσίες  για να αυξήσει τα ποσά που μπορεί να λάβει από μία οικονομία. Ο δυνάστης αποκαλείται από τον Μανκούρ Ολσον (Mancur Olson) «σταθερός ληστής» και αναδεικνύει μία σημαντική διάσταση της αυταρχικής διακυβέρνησης: την επιδίωξή του να λάβει τα μεγαλύτερα δυνατά έσοδα ελαχιστοποιώντας τις κοινωνικές δαπάνες.

 Εκλογές-Βιτρίνα: Όταν η Ψήφος Είναι Διαδικαστική

Η αυταρχική κυβέρνηση δεν καλείται απαραίτητα δικτατορία. Μπορεί να επιτρέπει την ύπαρξη άλλων κομμάτων και να διατηρεί εκλογές που, όμως, σε αυτή την περίπτωση είναι τυπικές και όχι πραγματικές.

Ο λόγος που επιτρέπει την ύπαρξη κομμάτων και εκλογών είναι για να αποφύγει την πιθανότητα εξέγερσης και να δημιουργήσει συνεργασίες. Αυτές οι αυταρχικές διακυβερνήσεις ονομάζονται “μερική δημοκρατία” και “εκλογικός αυταρχισμός”. Παρά την ύπαρξη εκλογών, ο δυνάστης δεν θα εγκαταλείψει τη θέση του αν τα αποτελέσματα είναι εναντίον του. Ο ρόλος των εκλογών, σε αυτή την περίπτωση, είναι η νομιμοποίηση του καθεστώτος, δίνοντας του μία αίσθηση “δημοκρατίας”.

Η αυταρχική διακυβέρνηση χρησιμοποιεί επίσης τους νόμους  για να νομιμοποιήσει τις πράξεις της. Μπορεί για παράδειγμα να ευνοεί συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα με αδιαφανή τρόπο και να δημιουργεί νόμους για να νομιμοποιήσει αυτή την αδιαφάνεια και τη διαφθορά.

Απάθεια και Σιωπή: Η Ψυχολογία του Πολίτη Υπό Αυταρχική Διακυβέρνηση

Η διακυβέρνηση αυτού του τύπου δημιουργεί απαθείς πολίτες και έλλειψη κινητοποίησης από την πλευρά τους και είναι αυτό που διαχωρίζει την αυταρχική από την ολοκληρωτικού τύπου διακυβέρνηση.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα αυταρχικά πολιτεύματα παρέχουν αγαθά όχι μόνο στην υποστηρικτική τους βάση αλλά και σε όλους όσους μπορούν να τα απειλήσουν, π.χ. με μία εξέγερση, χρησιμοποιώντας “καρότα”, όπως είναι για παράδειγμα η παροχή κοινωνικής ασφάλισης στους εργάτες των πόλεων από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ίσως αυτό να εξηγεί, έστω και μερικώς, τη διαπιστωμένη σιωπή και ανυπαρξία αντιπολίτευσης στο υπάρχον πολιτικό σύστημα.

Αν η αντιπολίτευση είναι αδύναμη, γιατί π.χ. δεν έχει ιδεολογία ή ηγέτες, τότε ο δυνάστης δεν μοιράζεται κανένα οικονομικό όφελος μαζί της αλλά επιλέγει πολιτικές που διευκολύνουν τη συνεργασία με αυτήν τότε η αντιπολίτευση δεν επαναστατεί. Όταν, όμως, η αντιπολίτευση είναι ισχυρή, τότε ο δυνάστης μοιράζεται αρκετά οικονομικά οφέλη προκειμένου να αποτρέψει την αντιπολίτευση από την εξέγερση.

Πληθυσμός, Μετανάστευση και Αυταρχισμός: Ένα Ισχυρό Κοκτέιλ Εξουσίας

 Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η δημογραφική αλλαγή που παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη και κυρίως στη χώρα μας. Ο ολοένα και αυξανόμενος και μη ελεγχόμενος αριθμός παράνομων μεταναστών εξυπηρετεί τις αυταρχικές κυβερνήσεις, οι οποίες έχουν λόγους να αυξήσουν τον πληθυσμό που κυβερνούν. Αυτή η αύξηση του πληθυσμού επιτυγχάνεται με την προσέλκυση μεταναστών ή με την επέκταση της επικράτειάς τους (ειρηνικά ή μη). Ποιοι είναι όμως αυτοί οι λόγοι; Κυρίως οικονομικοί γιατί το εισόδημα του δυνάστη είναι ανάλογο του πληθυσμού που διοικεί μείον το κόστος προσέλκυσης νέων ανθρώπων οι οποίοι θα βρίσκονται υπό την εξουσία του. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αυταρχικές κυβερνήσεις γίνονται επιθετικές.

Αντίσταση στον Αυταρχισμό: Οι Μικρές Πράξεις φέρνουν Μεγάλες Αλλαγές

Το ερώτημα που τίθεται, δεδομένης της παγκόσμιας στροφής σε αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης, είναι πώς μπορούν αυτά να αναχαιτιστούν. Πώς μπορεί ο εξαθλιωμένος, απογοητευμένος και απαθής πολίτης να αντισταθεί; Θα αντισταθεί ή θα επιβεβαιώσει τον Γκυστάβ Λε Μπον που υποστηρίζει ότι οι μάζες επιθυμούν τον αυταρχικό ηγέτη;

Ακολουθούν μερικές  προτάσεις:

Βασικό κίνητρο για την αντίσταση είναι η κατανόηση των επιβλαβών συνεπειών του αυταρχισμού για την κοινωνία, η οποία επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και τη συζήτηση με μικρές ομάδες ομοϊδεατών. Η ανάπτυξη δικτύων αλληλεγγύης είναι επίσης πολύ βασική. Προωθείται σκόπιμα ο ατομικισμός γιατί συντηρεί τα αυταρχικά καθεστώτα, ενώ η αλληλεγγύη των πολιτών τα θέτει σε κίνδυνο εξαφάνισης.

Οι πολίτες μπορούν να οργανωθούν και να συνεργαστούν με ομάδες που προωθούν συγκεκριμένες ιδέες, π.χ. προστασία καταναλωτών, προώθηση ασφαλών μεταφορών (βλ. Θύματα Τεμπών κτλ.). Σημαντική είναι επίσης και η πολιτιστική αντίσταση μέσω της γλώσσας, της τέχνης, της μουσικής και της λογοτεχνίας.

Για τον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό είχα αναφερθεί στο κείμενό μου Δεν είμαστε ξενομανείς, είμαστε δημιουργικοί ανυπάκουοι.  Δυστυχώς έκτοτε το θέμα της γλώσσας χειροτέρευσε γιατί ακόμα και επιφανή άτομα που επιδιώκουν τη διαφοροποίηση τους από το υπάρχον σύστημα, χρησιμοποιούν κατά κόρον αγγλικές λέξεις στην ομιλία τους ακόμα και όταν υπάρχουν οι αντίστοιχες ελληνικές. Το γεγονός αυτό δείχνει και την ουσιαστική ασυναίσθητη υποταγή τους στον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό και στον αυταρχισμό που αυτός συνεπάγεται όσο και εάν δηλώνουν το αντίθετο. Πέραν αυτού, η έλλειψη ουσιαστικής και πραγματικής διανόησης που θα προστατεύσει τη γλώσσα και θα δημιουργήσει αξιόλογα ελληνικά πολιτιστικά έργα είναι άλλη μία επικίνδυνη ένδειξη επικράτησης όχι μόνο του αυταρχισμού αλλά και εξαφάνισης του έθνους.

Η διανόηση δεν είναι οι κουλτουριάρηδες όπως χαρακτηρίστηκαν στο παρελθόν, εκφώνηση απαξιωτική που πιθανότατα είχε τη σκοπιμότητα αποστέρησης του λαού από το λαμπρό του κομμάτι που είναι οι διανοούμενοι οδηγώντας έτσι τον λαό σε πνευματική αποστέρηση και οπισθοδρόμηση.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

 Συνεπώς, ο μέσος άνθρωπος θα πρέπει να στηρίξει τις  εναλλακτικές δημόσιες φωνές που εκφράζουν έναν πραγματικά αυθεντικό λόγο και προβάλλονται μέσω εναλλακτικών και όχι συστημικών δικτύων επικοινωνίας προκειμένου να αναδειχθούν μέσα από αυτή την κοινωνική και πολιτιστική όσμωση οι φωνές που θα μπορέσουν να οδηγήσουν στη δημοκρατία.

 Το κείμενο  "Η Ανατομία του Αυταρχισμού" σε βίντεο δημιουργίας Πολυξένης Λυκίδου

Πηγές

 

Berg, A. The Stationary Bandit and His Stationary Captives. Διαθέσιμο στο: https://ssrn.com/abstract=3474083 

Chandra, S.Rudra, N., 2013. Reassessing the Links between Regime Type and Economic Performance: Why Some Authoritarian Regimes Show Stable Growth and Others Do Not. Cambridge University Press. Διαθέσιμο στο: https://www.cambridge.org/core/journals.

Duckett, J., Wang, G. (2017). Why do Authoritarian Regimes Provide Public Goods? Policy Communities, External Shocks and Ideas in China’s Rural Social Policy Making. Europe-Asia Studies, 69(1), 92–109. https://doi.org/10.1080/09668136.2016.1274379

Ekman, J.,Amnå, E. "Political participation and civic engagement: Towards a new typology" Human Affairs, vol. 22, no. 3, 2012, pp. 283-300. https://doi.org/10.2478/s13374-012-0024-1

Gandhi, J. and Przeworski, A. (2006) 'Cooperation, Cooptation, and Rebellion Under Dictatorships', Economics & Politics, 18(1), pp. 1-26. doi: 10.1111/j.1468-0343.2006.00160.x.

Hellmeier, S. and Weidmann, N.B. (2020) 'Pulling the Strings? The Strategic Use of Pro-Government Mobilization in Authoritarian Regimes', Comparative Political Studies, 53(1), pp. 71-108. doi: 10.1177/0010414019843559.

Khan, K., Batool, S. and Shah, A., 2016. Authoritarian Regimes and Economic Development: An Empirical Reflection. Europe-Asia Studies, Διαθέσιμο στο: https://www.researchgate.net/publication/323251795_Authoritarian_Regimes_and_Economic_Development_An_Empirical_Reflection

Linz, J.J. (2000) Totalitarian and authoritarian regimes.  Boulder, CO: Lynne Rienner.

Niskanen, W.A. (1997) 'Autocratic, Democratic, and Optimal Government', Economic Inquiry, 35(3), pp. 464-479. doi: 10.1111/j.1465-7295.1997.tb02025.x.

 

 

  Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ζωή στοιβαγμένη στο μπετόν: Πολυκατοικίες και Υπογεννητικότητα

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Επηρεάζει ο χώρος κατοικίας μας και πως την απόφαση μας για απόκτηση παιδιών; 

Οι πολυκατοικίες στην Ελλάδα θεωρήθηκαν ως λύση στο στεγαστικό πρόβλημα που 

είχε δημιουργηθεί λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης αλλά και μία επικερδής επένδυση για τους κατόχους οικοπέδων οι οποίοι με την αντιπαροχή αποκτούσαν διαμερίσματα τα οποία είτε μεταπωλούσαν είτε ενοικίαζαν.

Ρομαντικοί αρχιτέκτονες και πολιτικοί μηχανικοί υποστήριζαν ότι οι πολυκατοικίες έφερναν σε επαφή τις διάφορες κοινωνικές τάξεις και θα περιορίζονταν οι κοινωνικές ανισότητες, κάτι που δεν θα ήταν εφικτό διαφορετικά. Η σημερινή κατάσταση απέδειξε το αντίθετο και ανέδειξε διάφορα άλλα προβλήματα.

Ένα από αυτά είναι η υπογεννητικότητα. Η συζήτηση για την υπογεννητικότητα στη χώρα μας δεν λαμβάνει υπόψη της τις χωροταξικές συνθήκες ενώ σε επίπεδο οικονομικών συνθηκών εξαντλείται σε πολιτικές μικρών επιδομάτων.

Θα εστιάσω όμως στις χωροταξικές συνθήκες  και πως η πυκνότητα πληθυσμού στα αστικά κέντρα επηρεάζει τον ρυθμό γεννήσεων.

Είναι γεγονός ότι η πυκνότητα επηρεάζει τον αστικό ή μη χώρο. Σημαντικότερη όμως είναι η πυκνότητα του χώρου διαβίωσης ο οποίος είναι συνήθως μικρός στις πολυκατοικίες.

Σε σχετική έρευνα στην Αμερική, οι γυναίκες που ζουν σε διαμερίσματα ενός ή δύο υπνοδωματίων έχουν δείκτη γονιμότητας 1,2-1,35, βαθμός παρόμοιος με της Ιαπωνίας ή της Ιταλίας (στην Ελλάδα ο δείκτης είναι κάτω από 1,3 παιδιά ανά γυναίκα). Οι γυναίκες που έμεναν σε διαμερίσματα/κατοικίες με 3 υπνοδωμάτια είχαν κατά μέσο όρο1,9 – 2 παιδιά που είναι κοντά στον βαθμό αναπλήρωσης ενώ οι γυναίκες που ζούσαν σε μεγαλύτερα διαμερίσματα/κατοικίες είχαν 1,7-1,95 παιδιά. Παρατηρούμε λοιπόν ότι ο δείκτης γονιμότητας στα μικρά διαμερίσματα/κατοικίες είναι κατά πολύ μικρότερος.

Το θέμα γίνεται χειρότερο για όσες γυναίκες ζουν σε διαμερίσματα και ειδικότερα οι γυναίκες που ζουν σε γκαρσονιέρες και διαμερίσματα με 1 ή δύο υπνοδωμάτια έχουν πολύ μικρότερο δείκτη γονιμότητας σε σχέση με τις γυναίκες που ζουν σε σπίτια με 1 – 2 υπνοδωμάτια. Αντίθετα, ο δείκτης γονιμότητας δεν επηρεάζεται είτε οι γυναίκες ζουν σε σπίτια είτε σε διαμερίσματα με 3 ή περισσότερα υπνοδωμάτια.

Σημαντικό εύρημα της έρευνας είναι ότι τα μικρά διαμερίσματα και η πυκνότητα του πληθυσμού στην περιοχή που βρίσκονται συμβάλλουν στη χαμηλή γονιμότητα.

Σε περιοχές χαμηλής πυκνότητας πληθυσμού ακόμα και εάν οι κατοικίες είναι μικρές δεν επηρεάζεται η γονιμότητα.

Συνεπώς, η υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα μιας περιοχής μπορεί να προκαλέσει χαμηλή γονιμότητα γιατί οι άνθρωποι εξαναγκάζονται να μένουν σε μικρότερες κατοικίες.

Σε παλαιότερες έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι δεν είναι μόνο η πυκνότητα του πληθυσμού που είναι σημαντική για μία περιοχή και μία κατοικία αλλά και η αίσθηση που έχουν οι άνθρωποι για την πυκνότητα ή τη μελλοντική πληθυσμιακή πυκνότητα μιας περιοχής (υποκειμενική πυκνότητα).

Τα διαμερίσματα δημιουργούν αυτή την αίσθηση της υποκειμενικής πυκνότητας γιατί οι αυστηρές πολεοδομικές ρυθμίσεις απαγορεύουν την επέκταση των χώρων.

Πέραν όμως αυτού, η υποκειμενική αίσθηση της πυκνότητας του χώρου σε μία πολυκατοικία εντείνεται από την έλλειψη κήπου, την ασφάλεια στην περιοχή και τους θορύβους και τις μυρωδιές που αναγκαστικά μοιράζονται όλα τα διαμερίσματα.

Συνεπώς, έχει διαπιστωθεί, ότι η υποκειμενική αίσθηση της πυκνότητας και η ζωή στα διαμερίσματα μειώνουν τη γεννητικότητα.

Η ζωή στα διαμερίσματα έχει και την κοινωνική της διάσταση.

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι όταν τα παιδιά εξακολουθούν να ζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα με τους γονείς, όπως συμβαίνει αρκετά χρόνια στην Ελλάδα λόγω παράδοσης αλλά κυρίως λόγω οικονομικής στενότητας, τόσο μειώνεται ο δείκτης γονιμότητας.

Όσον αφορά τις κοινωνικές τάξεις, η ζωή στα διαμερίσματα μελών της χαμηλής, μεσαίας και ανώτερης εργατικής τάξης περιόρισε τη γεννητικότητα τους ειδικότερα όταν είχαν να αντιμετωπίσουν συνθήκες στην αγορά που καθιστούν απαγορευτική τη μετάβαση σε μεγαλύτερους χώρους (βλ. Άνοδος της τιμής των κατοικιών). 

Η ιδιοκτησία επηρεάζει επίσης τη γεννητικότητα. Οι ιδιοκτήτες κατοικιών έχουν μεγαλύτερη γεννητικότητα σε σχέση με τους ενοικιαστές και αυτό γιατί τα ζευγάρια θέλουν πρώτα να εξασφαλίσουν σταθερότητα στη στέγη και μετά να αποκτήσουν παιδιά.

Η συζήτηση για το μέγεθος των κατοικιών χρονολογείται ήδη από τη δεκαετία του 1970 στα πλαίσια μίας επικρατούσας μαλθουσιανής λογικής περιορισμού του πληθυσμού (ο Τόμας Μάλθους υποστήριζε ότι όταν ο πληθυσμός δεν περιοριστεί θα αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο ενώ η διατροφή αυξάνεται με αριθμητική πρόοδο).

Θεωρήθηκε λοιπόν, με άλλα λόγια, ότι ο περιορισμός του πληθυσμού θα μπορούσε να επιτευχθεί με τη συγκέντρωση του σε πυκνοκατοικημένες πόλεις και θα διασφάλιζε την επιβίωση του αλλά με μειωμένη γεννητικότητα, σε μικρά διαμερίσματα.

Στις ημέρες μας η μαλθουσιανή αυτή λογική για περιορισμό δεν έχει αλλάξει εάν κρίνουμε από τις συζητήσεις για υπερπληθυσμό του πλανήτη. Συνεπώς, η συζήτηση για την υπογεννητικότητα είναι μάλλον υποκριτική. Ειδικότερα δε εάν λάβουμε υπόψιν μας τα πλάνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις πόλεις οι οποίες θεωρούνται κέντρα υπηρεσιών για τις γύρω περιοχές τους, χώροι δημιουργικότητας αλλά και κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, η πυκνότητα των πόλεων υποστηρίζεται από τη "λογική" ότι λόγω της πληθυσμιακής πυκνότητας θα περιοριστούν οι εκπομπές άνθρακα και θα γίνει εξοικονόμηση ενέργειας.

Η πυκνότητα όμως περιορίζει τη γεννητικότητα, όπως προαναφέρθηκε. Κατά συνέπεια, η υπογεννητικότητα δεν φαίνεται να αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα ενώ η πληθυσμιακή πυκνότητα των πόλεων μπορεί να ενισχυθεί με τα μεταναστευτικά ρεύματα παρά με τη γεννητικότητα των αυτοχθόνων.

Διαπιστώνουμε λοιπόν την περίπλοκη σχέση μεταξύ των χωροταξικών συνθηκών και της υπογεννητικότητας. Η συγκέντρωση του πληθυσμού σε μικρά διαμερίσματα σε πυκνοκατοικημένες πόλεις, όπως είναι η Αθήνα, φαίνεται ότι ασκεί αρνητική επίδραση στη γεννητικότητα. Η συνεχιζόμενη αύξηση του πληθυσμού στις πόλεις και οι οικονομικές πιέσεις (βλ. Ανεργία, οικονομική κρίση κτλ.) ενισχύουν περαιτέρω την υπογεννητικότητα. Οι πολιτικές για τις πόλεις δίνουν έμφαση στην ενεργειακή αποδοτικότητα ενώ παραβλέπουν τη σημαντικότητα δημιουργίας ενός φιλικού προς την οικογένεια περιβάλλοντος.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

 Εάν λοιπόν, οι προθέσεις για την καταπολέμηση της  υπογεννητικότητας είναι ειλικρινείς θα πρέπει να συνοδεύονται από στοχευμένες πολιτικές στήριξης στις οποίες ο χωροταξικός σχεδιασμός με ανάπτυξη περιοχών φιλικές προς τις οικογένειες σε συνδυασμό με μία ολοκληρωμένη οικονομική πολιτική μείωσης της φορολόγησης της ιδιοκτησίας, και όχι μόνο παροχή οικογενειακών επιδομάτων, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όπως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι ανάγκες στέγασης των οικογενειών. Διαφορετικά, μήπως θυσιάζουμε τις μελλοντικές γενιές, κυρίως αυτοχθόνων, για τις σύγχρονες πολιτικές αστικού σχεδιασμού;

 

 Πηγές

Browning, M. (1992) Children and Household Economic Behavior, Journal of Economic Literature, 30(3), σελ. 1434-1475.

Felson, M. , Solaun, M. (1975) The Fertility - Inhibiting Effect of Crowded Apartment Living in a Tight Housing Market, American Journal of Sociology,  80(6), σελ.. 1410-1427.

Kulu, H., Vikat, A. (2007) Fertility differences by housing type: The effect of housing conditions or of selective moves?, Demographic Research, 17, σελ. 775-802.

Παυλέας, Σ. (2014) Η Δομή και η Ανάπτυξη του ελληνικού

συστήματος αστικών κέντρων/. Διαθέσιμο στο: https://www.academia.edu/98493982/%CE%97_%CE%B4%CE%BF%CE%BC%CE%AE_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B7_%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%80%CF%84%CF%85%CE%BE%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CF%83%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82_%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CF%89%CE%BD

Simon, J.L. (1969) The Effect of Income on Fertility, Population Studies, 23(3), σελ. 327-341.

Stone, L. (2024) More Crowding, Fewer Babies: The Effects of Housing Density on Fertility. Διαθέσιμο στο: https://ifstudies.org/blog/more-crowding-fewer-babies-the-effects-of-housing-density-on-fertility

 

 

Καθρέφτη Καθρεφτάκι μου και Θεωρία Διαχείρισης της Εικόνας

 

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Καθρέφτη Καθρεφτάκι μου και Θεωρία Διαχείρισης της Εικόνας

 

Ζούμε στην εποχή της εικόνας και ο τρόπος που τη διαχειριζόμαστε, ειδικά με την κυριαρχία των ψηφιακών μέσων, είναι πολύ σημαντικός.

Η διαχείριση της εικόνας μας επηρεάζει στις προσωπικές μας σχέσεις αλλά και στις επαγγελματικές. Ειδικά στις επαγγελματικές μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο λήψης οικονομικών αποφάσεων.

Εμπνευστής της Θεωρίας Διαχείρισης της Εικόνας είναι ο Ιρβινγκ Γκόφμαν (1959) ο οποίος υποστήριξε ότι οι πράξεις και η εμφάνιση μας προδίδουν τις προθέσεις μας. Κάποιες φορές εν γνώσει μας ή ακόμα και αθέλητα προσπαθούμε να δημιουργήσουμε συγκεκριμένες  εντυπώσεις στους άλλους προκειμένου να τους επηρεάσουμε για να επιτύχουμε τους στόχους μας. Συνεπώς, ο τρόπος που διαχειριζόμαστε την εικόνα μας είναι ιδιαίτερα σημαντικός και για έναν επιπλέον λόγο. Εάν γνωρίζουμε τους τρόπους που επώνυμοι και μη διαχειρίζονται την εικόνα τους τότε μπορούμε να αποφύγουμε να πέσουμε θύματα χειραγώγησης.

Ο Γκόφμαν υποστήριξε ότι η ζωή μας είναι ένα θέατρο όπου είμαστε ταυτόχρονα  οι ηθοποιοί και το κοινό. Ο εξωτερικός εαυτός μας είναι αυτός που δείχνουμε στους άλλους, αυτός που είναι πάνω στη σκηνή ενώ ο εσωτερικός εαυτός μας είναι  πιο χαλαρός και αυθεντικός, είναι στα παρασκήνια και τον δείχνουμε στην οικογένεια και στους φίλους μας.  

Ο Σίιμπακ (Siibak, 2009) χρησιμοποίησε τη θεωρία της αυτο-ασυμφωνίας σύμφωνα με την οποία τα άτομα έχουν:

Τον Πραγματικό Εαυτό που είναι η αντίληψη του ατόμου για τα χαρακτηριστικά που θεωρεί ότι διαθέτει.

Τον Ιδανικό Εαυτό που είναι η αντίληψη του ατόμου για τα χαρακτηριστικά που θεωρεί ότι οι άλλοι επιθυμούν από αυτόν να έχει και τέλος έχουμε τον Εαυτό Πρέπει που είναι  η αντίληψη του ατόμου για τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει.  Ο Εαυτός Πρέπει είναι αυτός που χρησιμοποιείται στη διαχείριση της εικόνας και των εντυπώσεων γιατί τα άτομα παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά που πιστεύουν ότι πρέπει να έχουν σε δεδομένες κοινωνικές καταστάσεις.

Οι διαστάσεις του εαυτού είναι: η φυσική διάσταση δηλαδή πως το άτομο αξιολογεί την εμφάνιση του, η ψυχολογική που είναι η αξιολόγηση από το άτομο της προσωπικότητας του, η διανοητική που είναι  η αξιολόγηση της ευφυΐας του, η διάσταση των δεξιοτήτων δηλαδή πως το άτομο αξιολογεί τις κοινωνικές και τεχνικές δεξιότητες του, η ηθική διάσταση που αφορά την αξιολόγηση των αρχών και αξιών του και τέλος, η σεξουαλική δηλαδή πως το άτομο αισθάνεται ότι ταιριάζει με τους κανόνες της κοινωνίας σχετικά με το αντρικό και γυναικείο φύλο.

Οι πράξεις μας δεν είναι μόνο αυτές που δημιουργούν εντυπώσεις αλλά και οι άνθρωποι με τους οποίους είμαστε μαζί και οι ομάδες με τις οποίες σχετιζόμαστε όπως ορίζει σχετικά και η θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας.

Επιλέγουμε να ενταχθούμε σε συγκεκριμένες ομάδες για να στείλουμε το μήνυμα μίας συγκεκριμένης εικόνας και έτσι να γίνουμε αποδεκτοί στις ομάδες αυτές. Εάν επιλέγουμε να γίνουμε μέλη των φιλάθλων μίας ποδοσφαιρικής ομάδας το κάνουμε για να γίνουμε αποδεκτοί από τους άλλους φιλάθλους και εκπέμπουμε έτσι μία συγκεκριμένη εικόνα προς τους άλλους.

Για να δημιουργήσουμε εντυπώσεις χρησιμοποιούμε τεχνικές. Μία από αυτές είναι να κολακεύουμε τους άλλους ή να συμφωνούμε μαζί τους προκειμένου να γίνουμε αρεστοί (απόκτηση εύνοιας) . Μία τέτοια συμπεριφορά μπορεί να είναι χειριστική εάν την χρησιμοποιούμε για να επιτύχουμε συγκεκριμένους σκοπούς ή αυθεντική εάν όντως πιστεύουμε αυτά που λέμε και έχουμε ως στόχο τη δημιουργία φιλικών σχέσεων με τους άλλους.

Κάποιες  φορές, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό προκειμένου να

επιβάλλουν τις απόψεις τους  ενώ κάποιες άλλες φορές μπορεί να αποκαλύπτουν τις αδυναμίες τους, να εμφανίζονται αδύναμοι και αβοήθητοι προκειμένου να προκαλέσουν τον οίκτο και έτσι να λάβουν βοήθεια από τους άλλους.

Η διεκδικητικότητα είναι άλλη μία τεχνική δημιουργίας εντυπώσεων. Με τη διεκδικητικότητα θέτουμε όρια με ήρεμο τρόπο και λέμε τη γνώμη μας χωρίς φόβο διατηρώντας οπτική επαφή και ακούγοντας προσεκτικά. Μερικές φορές μπορεί να περιλαμβάνει την αυτό-προώθηση και την εξιστόρηση προσωπικών ιστοριών.  Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται όταν οι άνθρωποι θέλουν να δείξουν ότι έχουν αυτοπεποίθηση και μπορούν να ηγηθούν μίας κατάστασης.

Άλλη μία τεχνική είναι η αυτο- παρακολούθηση δηλαδή ο τρόπος που χρησιμοποιεί κάποιος για να ελέγξει το πως παρουσιάζεται στους άλλους . Η αυτο-παρακολούθηση  προϋποθέτει υψηλά επίπεδα αυτορρύθμισης των συναισθημάτων (δηλαδή να μπορώ εκούσια να διαχειρίζομαι τα συναισθήματα μου) και συναισθηματικής νοημοσύνης προκειμένου κάποιος να μπορεί να «διαβάζει» την κατάσταση και να προσαρμόζεται αντίστοιχα για να επιτύχει τους σκοπούς του.

Η αυτοπαρουσίαση αποτελεί άλλη μία τεχνική και αφορά τον τρόπο που

παρουσιαζόμαστε στους άλλους εκπέμποντας μηνύματα τα οποία μπορεί να είναι εκούσια ενώ η αυτοπροώθηση αφορά το πως παρουσιάζουμε τις δεξιότητες και τα προσόντα μας προκειμένου να φανούμε ικανοί. Τέλος ο παραδειγματισμός είναι η συμπεριφορά όπου εμφανιζόμαστε ως το «παράδειγμα» δηλαδή εμφανιζόμαστε ως αφοσιωμένοι σε αυτό που κάνουμε και είμαστε  πρότυπα συμπεριφοράς.

Υπάρχουν όμως και άλλες δύο τεχνικές. Η μία είναι όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να βελτιώσουν τη δημόσια εικόνα τους όχι με άμεσο τρόπο αλλά με έμμεσο προωθώντας τις πολλές φορές ασήμαντες σχέσεις τους με κάποιον άλλον που διαθέτει θετικά χαρακτηριστικά. Αυτή η τεχνική εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια πολλών ανθρώπων να φωτογραφίζονται με «επώνυμους».

Η άλλη τεχνική  είναι το να προσπαθούμε να τονίσουμε τα αρνητικά στοιχεία αυτών  με τους οποίους συνδεόμαστε με αρνητικό τρόπο. Για παράδειγμα, σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον να τονίσουμε τα αρνητικά χαρακτηριστικά του ανταγωνιστή μας. 

 Οι θετικές τακτικές διαχείρισης της εικόνας είναι η απόκτηση εύνοιας, η αυτο-προώθηση και ο παραδειγματισμός.  Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν αυτές τις τακτικές γίνονται πιο αρεστοί στους άλλους σε σχέση με αυτούς που χρησιμοποιούν όλα τα είδη τεχνικών δημιουργίας εντυπώσεων. Οι γυναίκες είναι λιγότερο επιθετικές στη χρήση τεχνικών δημιουργίας εντυπώσεων και ως εκ τούτου, χρησιμοποιούν τις θετικές πιθανόν γιατί τα πρότυπα για τη γυναικεία συμπεριφορά αποθαρρύνουν τη χρήση επιθετικής συμπεριφοράς.

Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαχείριση των εντυπώσεων;

Βασικός παράγοντας είναι η αυτοεκτίμηση – ένα άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να φαίνεται επιφυλακτικό και «κλειστό» στους άλλους.

Άλλος παράγοντας είναι η εξωστρέφεια ή η εσωστρέφεια.  Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι η εντύπωση που οι άνθρωποι θέλουν να δημιουργήσουν δεν επηρεάζεται μόνο από το κοινωνικό περιεχόμενο αλλά και από την αντίληψη που έχει κάποιος για τον εαυτό του. Ενώ θέλουμε οι άλλοι να μας δέχονται γι’αυτό που πραγματικά είμαστε ωστόσο η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας μπορεί να δρα περιοριστικά στο είδος της εικόνας που θέλουμε να παρουσιάσουμε στους άλλους. Πέραν αυτού, οι άνθρωποι δημιουργούν εικόνες που σχετίζονται με τον επιθυμητό τους εαυτό. Πολλές φορές οι άνθρωποι επιλέγουν αληθινές πλευρές του εαυτού τους τις οποίες  θεωρούν ότι ταιριάζουν με τις αξίες των ανθρώπων που τους ενδιαφέρουν και να αποκρύψουν πληροφορίες για τις οποίες θεωρούν ότι θα τις αξιολογήσουν αρνητικά οι άλλοι.  

Οι κοινωνικοί ρόλοι και τα χαρακτηριστικά του κοινού επίσης καθορίζουν τη συμπεριφορά μας, για παράδειγμα, υιοθετούμε διαφορετική συμπεριφορά όταν είμαστε με τους φίλους μας και διαφορετική όταν είμαστε σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον. Η εντύπωση που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε επηρεάζεται από τους κανόνες που διέπουν τους διαφορετικούς κοινωνικούς ρόλους.

Τέλος, οι πολιτισμικοί παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο που παρουσιαζόμαστε στους άλλους και την εντύπωση που δίνουμε. Οι ατομικιστικές κουλτούρες δίνουν έμφαση στην αυτονομία και στην αυτοδυναμία ενώ οι κολλεκτιβιστικές δίνουν προτεραιότητα στις εκφράσεις που προάγουν την αρμονία της ομάδας.

Ενώ η διαχείριση της εικόνας μπορεί να βοηθήσει κάποιον να επιτύχει τους στόχους του ωστόσο μπορεί να δημιουργήσει γνωστική ασυμφωνία (δηλαδή η κατάσταση δυσφορίας που δημιουργείται όταν έχουμε δύο αντικρουόμενες απόψεις). Στην περίπτωση της εικόνας γνωστική ασυμφωνία είναι όταν η εικόνα που παρουσιάζουμε στους άλλους συγκρούεται με αυτό που είμαστε εμείς πραγματικά επηρεάζοντας, κατ’αυτό τον τρόπο, με αρνητικό τρόπο την ικανοποίηση που έχουμε από τη ζωή μας.

Σημαντικό είναι επίσης το  είδος της εικόνας και πως αυτή διαμορφώνεται. Για παράδειγμα σύμφωνα με τη Θεωρία της Καλλιέργειας , οι άνθρωποι που παρακολουθούν τακτικά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τείνουν να διαμορφώνουν μία διαστρεβλωμένη εικόνα για την πραγματικότητα, θεωρούν ότι η πραγματικότητα είναι αυτή που τους παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ. Οι γυναίκες που παρακολουθούν συχνά τηλεόραση και συμμετέχουν ενεργά στα κοινωνικά μέσα μπορεί να θεωρούν ότι τα πρότυπα ομορφιάς είναι αυτά που τους παρουσιάζονται από τις φωτογραφίες που προβάλλονται από αυτά και ως εκ τούτου, να μην είναι ευχαριστημένες με την εικόνα τους.  

Το πως παρουσιαζόμαστε στους άλλους και πως αυτό συσχετίζεται με φαινόμενα όπως η ηγεσία, η κοινωνική επιρροή, η επιθετικότητα, ο συμβιβασμός κτλ. έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για τους ψυχολόγους. Σύμφωνα με έρευνες, οι άνθρωποι βοηθούν περισσότερο τους άλλους όταν οι πράξεις τους θα δημοσιευτούν καθώς και όταν επιθυμούν να βελτιώσουν την κοινωνική τους εικόνα η οποία έχει δεχτεί πλήγμα.

Η μελέτη της εικόνας αποτελεί και αντικείμενο μελέτης της γνωστικής οικονομικής γιατί βοηθά στην κατανόηση του τρόπου που οι εικόνες διαμορφώνουν την ατομικότητα του ατόμου και επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων σε οικονομικά ζητήματα.

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ζούμε στην εποχή της εικόνας και ιδιαίτερα της κατασκευασμένης εικόνας. Η γνώση του πως η εικόνα διαμορφώνεται θα μας βοηθήσει να είμαστε πιο προσεκτικοί στα μηνύματα που εκπέμπουμε μέσω της εικόνας μας και κυρίως στα μηνύματα που δεχόμαστε. Κατ’αυτό τον τρόπο θα αποφύγουμε τη χειραγώγηση ενώ θα αποκτήσουμε πιο αυθεντικές σχέσεις.

 

Πηγές

Ελληνικές

Μεταξάς, Ν. (2020) Γνωστική Ασυμφωνία. Διαθέσιμο στο: https://www.psychology.gr/koinoniki-psychologia/3330-gnostiki-asumfonia.html

Μακρή – Μπότσαρη, Ε. Συναισθηματική Αυτορρύθμιση. Διαθέσιμο στο: https://eclass.prog.aspete.gr/modules/document/file.php/EPPAIK_ATH108/1.2%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8.%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CF%83%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%91%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%81%CF%8D%CE%B8%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%B7%29.pdf

 

Ξενόγλωσσες

Bolino, M.C. & Turnley, W.H. (2003). More than one way to make an impression: Exploring profiles of impression management. Journal of Management, 29(2), σελ. 141-160.

Gerbner, G. (1998). Cultivation Analysis: An overview. Mass Communication & Society, 1(3/4), σελ. 175-194.

Gofman, E. (1959) The presentation of self in everyday life, New York, NY: Anchor Books.

Higgins, E.T. (1987) Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94, σελ. 319-340.

Leary, M. R.. Impression Management, Psychology of, in Smelser, N. J., & Baltes, P. B. (Eds.). (2001). International encyclopedia of the social & behavioral sciences (Vol. 11). Amsterdam: Elsevier.

Oltmann, S. (2014). N4 interpersonal relationships and social interaction. SlideShare. Διαθέσιμο στο: https://www.slideshare.net/suzaanoltmann/n4-interpersonal-relationships

Patalano, R. (2007) Images and Economic Behavior. Διαθέσιμο στο: https://www.researchgate.net/publication/24117586_Images_and_economic_behaviour

Pikone, I. (2015) Impression Management in Social Media. Διαθέσιμο στο: https://www.researchgate.net/profile/Ike-Picone/publication/314361839_Impression_Management_in_Social_Media/links/59ef8b9c0f7e9baeb26ac3f8/Impression-Management-in-Social-Media.pdf

Siibak, A. (2009). Constructing the Self through the Photo Selection—Visual Impression Management on Social Networking Websites. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 3, Article 1.
https://cyberpsychology.eu/article/view/4218