Είσαι πρόβατο ή αετός;

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ένας ηγέτης είναι έμπορος ελπίδας.

Ναπολέων Βοναπάρτης

Στην άκρως επίκαιρη παρατήρηση «δεν υπάρχει ηγέτης» τίθεται όμως και η εξής ερώτηση: Τι είδους ακόλουθοι είμαστε για να δούμε τι ηγέτη θέλουμε ή μπορούμε να αναδείξουμε.

Ας δούμε όμως πρώτα τι είναι αυτό που μπορεί να κάνει κάποιον να ακολουθήσει έναν ηγέτη και έτσι να καταλάβουμε γιατί οι σύγχρονοι ηγέτες έχουν ελάχιστους ακόλουθους.

Ναπολέων Βοναπάρτης

Ένα στοιχείο είναι ο σεβασμός που προκαλεί ένας ηγέτης. Εάν οι ακόλουθοι σέβονται τον ηγέτη τότε τον ακολουθούν ακόμα και εάν τα επιχειρήματά του δεν είναι ισχυρά αλλά εάν δεν τον σέβονται τότε μπορεί επίσης να τον ακολουθήσουν γιατί θεωρούν ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή ωστόσο θα αμφισβητούν την ικανότητα του να λαμβάνει τις σωστές αποφάσεις. Σε αυτή την περίπτωση, οι ακόλουθοι επικαλούνται την φράση: «Με αυτόν που μπλέξαμε, ο Θεός να βάλει το χέρι του». 

Ένα άλλο στοιχείο είναι η εμπιστοσύνη. Πώς μπορεί να δημιουργήσει ένας ηγέτης εμπιστοσύνη; Με το να δείχνει ενδιαφέρον για τους ανθρώπους του και κυρίως να είναι έντιμος και να λέει την αλήθεια.

Πολλές φορές οι άνθρωποι αποφασίζουν να ακολουθήσουν έναν ηγέτη γιατί τους αρέσει. Οι ηγέτες που αρέσουν είναι αυτοί που δείχνουν καλοσύνη, μοιάζουν με τον μέσο άνθρωπο και δεν ντρέπονται να δείξουν τα τρωτά τους σημεία αρκεί αυτά να μην εμποδίζουν την ικανότητά τους να ηγούνται. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αμερικάνοι πρόεδροι έχουν κατοικίδια τα οποία και φροντίζουν να δείχνουν σε αρκετές φωτογραφίες, θέλοντας έτσι να τονίσουν την «ανθρώπινη» πλευρά τους και την καλοσύνη τους γιατί οι περισσότεροι πιστεύουν ότι ένας άνθρωπος που αγαπά τα ζώα είναι ένας καλός άνθρωπος.

Εάν οι άνθρωποι θεωρούν ότι ο ηγέτης τους υποστηρίζει, καταλαβαίνει τους προσωπικούς τους στόχους, τότε είναι έτοιμοι, επίσης, να τον ακολουθήσουν. Υπάρχουν επίσης άνθρωποι, συνήθως οι πιο δημιουργικοί, που συνεπαίρνονται από την ιδέα. Ο ηγέτης αυτό που πρέπει να κάνει, σε αυτή την περίπτωση είναι να τους παρακινήσει μέσω ιδεών και οράματος.

Κάτι που συνήθως παραβλέπεται από πολλούς σύγχρονους ηγέτες (εάν δεν γελοιοποιείται ανόητα από μερικούς) είναι η πνευματικότητα με την έννοια της θρησκευτικότητας. Οι άνθρωποι επιθυμούν να φύγουν από μία κατάσταση άγχους και φόβου και να μεταβούν σε μία κατάσταση ειρήνης και χαράς και η πνευματικότητα/θρησκευτικότητα τους βοηθά. Θέλουν καλύτερες συνθήκες ζωής αλλά και μία κοινωνική δομή και ασφάλεια. Οι πνευματικοί ακόλουθοι δείχνουν ενσυναίσθηση, ταπεινότητα η οποία υποδηλώνει την ισότητα, αγάπη, θεωρούν τον άνθρωπο μέρος του όλου. Αυτού του τύπου οι ακόλουθοι μπορούν να ακολουθήσουν έναν ηγέτη που πρεσβεύει τα παραπάνω μέσω της ενσωμάτωσης αξιών και συναισθημάτων όπως είναι η «ανθρωπιά» στο επιχειρηματικό ή πολιτικό περιβάλλον.

Δυστυχώς, σχεδόν όλα από τα παραπάνω εκλείπουν από τους σημερινούς ηγέτες. Ο προβληματισμός τίθεται στους ακόλουθους. Ποιοι είναι αυτοί οι ακόλουθοι που προωθούν τέτοιους ηγέτες;

Θα δανειστώ την τυπολογία του Weiss (1996) για τους ακόλουθους και που θεωρώ ότι ισχύει σε κάθε περιβάλλον επιχειρηματικό, πολιτικό, κοινωνικό που απαιτεί οργάνωση που πάνω σε αυτή βασίστηκε και η τυπολογία της Kellerman.

Υπάρχει ο ακόλουθος Αετός. 

Ο Αετός είναι παραδειγματικός. Τα φέρνει όλα εις πέρας με άριστο τρόπο, συνεργάζεται πολύ καλά και παρέχει ευφυή υποστήριξη αλλά και θέτει εξίσου ευφυή προβλήματα στον ηγέτη.

Έχουμε τον ακόλουθο Κουκουβάγια. Αυτός είναι ο ακόλουθος της πιάτσας. Τα καταφέρνει καλά, είναι καινοτόμος, συνεργάζεται άριστα με τους άλλους και επιλύει τις συγκρούσεις.

Το Λιοντάρι – ακόλουθος είναι παθιασμένος ακτιβιστής, τολμηρός, εκφέρει την άποψή του ελεύθερα και όταν αποφασίζει να ενταχθεί κάπου το κάνει υποστηρίζοντας με πάθος τον ηγέτη και την οργάνωση.

Ο Κομφουκιανός Κιρίνος 

είναι ηθικός, ακέραιος, ταπεινός, αποτελεσματικός αλλά χωρίς να επιδεικνύεται, δουλεύει σκληρά και είναισυνεργάσιμος.

Ο ακόλουθος Λευκό Περιστέρι 

είναι ο πνευματικός ακόλουθος που έχει ως σκοπό τη φιλανθρωπία και να φέρει την ειρήνη και την αγάπη στον κόσμο.

Η Καμήλα είναι ο υπομονετικός ακόλουθος, ο παθιασμένος σχεδόν στα όρια του φανατικού για την οργάνωση/επιχείρηση/κόμμα.

 Η Καμήλα είναι ο τύπος του ακόλουθου που ολοκληρώνει τα έργα του και δεν αφήνει κάτι ημιτελές. Ως παράδειγμα της Καμήλας, αναφέρονται οι Ιάπωνες και Κορεάτες εργαζόμενοι (απέχουν μακράν από την ελληνική ιδιοσυστασία).

Aς δούμε τώρα έναν πολύ επίκαιρο τύπου ακόλουθο που μάλλον μας θυμίζει πολλούς που γνωρίζουμε που δεν είναι άλλος από το Πρόβατο. Είναι ο γιες μαν, ο παθητικός αυτός που είναι πλήρως εξαρτώμενος και δεν σκέπτεται καθόλου.

Επίκαιρη είναι όμως και η Χελώνα. 

Η Χελώνα είναι παθητική, δεν αναλαμβάνει ρίσκα και δεν τις αρέσει να συμμετέχει σε ομάδες.

Ο τελευταίος τύπος ακόλουθου είναι η Ύαινα. 

Αυτός είναι ο σκεπτόμενος και ανεξάρτητος ακόλουθος, δεν είναι πιστός στον ηγέτη αλλά είναι επιφυλακτικός. Εάν απομακρυνθεί από τον ηγέτη τότε μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα σε όλη την οργάνωση.

Συνεπώς, ανάλογα με τον τύπο ακόλουθου που είμαστε, επιλέγουμε και τον αντίστοιχο ηγέτη. Μήπως η έλλειψη ηγετών σημαίνει ότι μάλλον φταίμε κι εμείς που είμαστε «Πρόβατα» και «Χελώνες»;

Προτεινόμενα αναγνώσματα

Μαστρογιάννη, Φ. 2017.Γιατί δεν υπάρχει όραμα; Διαθέσιμο στο: <http://mastroyanni.blogspot.gr/2017/07/blog-post_25.html>

Μαστρογιάννη, Φ. 2016. Ο Ελληνας ηγέτης.Διαθέσιμο στο:<http://mastroyanni.blogspot.gr/2016/03/blog-post_23.html>

Weiss JW (1996). Organizational behavior and change, West Publishing Company, USA.