Κι όμως, τα ράσα κάνουν τον παπά!

 Φωτεινή Μαστρογιάννη

Τα χρώματα χρησιμοποιούνται τόσο στο μάρκετινγκ προϊόντων όσο και στο πολιτικό μάρκετινγκ για τον επηρεασμό τωνκαταναλωτών και των ψηφοφόρων αντίστοιχα. Το επιστημονικό αυτό πεδίο καλείται ψυχολογία των χρωμάτων και  ο Γκαίτε ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε σε αυτό με την θεωρία του για τα χρώματα σύμφωνα με την οποία το χρώμα επιδρά άμεσα στην ανθρώπινη ψυχή. Θεωρούσε θετικά χρώματα που δημιουργούν χαρούμενη διάθεση και ενέργεια το κίτρινο, το πορτοκαλί την ώχρα και το βαθύ κόκκινο ενώ το μπλε, το ανοικτό και σκούρο μωβ προκαλούσαν μία μελαγχολική διάθεση.

Σε γενικές γραμμές, εάν και υπάρχουν κάποιες διαφορές στο πως ο κάθε πολιτισμός αντιλαμβάνεται τα χρώματα, το κόκκινο σχετίζεται με τη δύναμη, την αποφασιστικότητα και το πάθος και είναι το χρώμα που τραβά περισσότερο την προσοχή. Το πορτοκαλί δείχνει δημιουργικότητα, επιτυχία και ενθουσιασμό, το κίτρινο συνδέεται με τη χαρά και τη διάνοια και τραβά και αυτό την προσοχή γι’αυτό και τα ταξί είναι κίτρινα ενώ το πράσινο σχετίζεται με την αρμονία, την ασφάλεια, και την πίστη και θεωρείται ότι έχει ηρεμιστικές ιδιότητες.  Το μωβ συμβολίζει τον πλούτο, την αριστοκρατικότητα, τη σοφία και την ανεξαρτησία, το λευκό την αγνότητα ενώ το μαύρο συμβολίζει τη δύναμη, το φόβο, την εξουσία αλλά και την κομψότητα.

Έχει διαπιστωθεί  ότι η παραγωγικότητα αυξάνει με τη χρήση του γκρι, του μπλε και του καφέ γι’αυτό και πολλά γραφεία είναι βαμμένα σε αυτά τα χρώματα ενώ τα πιο δυνατά χρώματα βοηθούν τη δημιουργικότητα.

Το χρώμα χρησιμοποιείται στην εμφάνιση των πολιτικών ως στοιχείο επικοινωνίας με το πλήθος και ειδικότερα το χρώμα της γραβάτας για τους άνδρες πολιτικούς εάν και υπάρχει μία τάση σε κάποιους πολιτικούς να μην φορούν γραβάτα, μία τάση που κατά κάποιους καθιέρωσε ο πρώην αρχηγός του Εργατικού Κόμματος και πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνυ Μπλερ. Ωστόσο, ενώ η γραβάτα είναι ένα αξεσουάρ χωρίς χρηστική αξία, εντούτοις αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ενδυμασίας των επιχειρηματιών ενώ για τους πολιτικούς θεωρείται ότι η έλλειψή της δεν υποδηλώνει έναν πολιτικό που είναι τόσο απασχολημένος με τη διακυβέρνηση που δεν προλαβαίνει ούτε γραβάτα να φορέσει αλλά θεωρείται ότι αντίθετα δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο πως δείχνει προς τα έξω και όχι στην ουσία, ότι είναι ρηχός, ψεύτικος και ματαιόδοξος. Γι’αυτό και ο Κάμερον ενώ πριν γίνει πρωθυπουργός είχε εμφανισθεί αρκετές φορές χωρίς γραβάτα αλλά όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία εμφανίζεται παντού με γραβάτα. 

Στα καθ’ημάς, ο Ανδρέας Παπανδρέου φορούσε ζιβάγκο το οποίο μετατράπηκε σε γραβάτα όταν ήταν σίγουρο ότι θα νικούσε στις εκλογές και θα γινόταν πρωθυπουργός.

Από την πλευρά της αισθητικής, θεωρείται κακόγουστο να φορά κάποιος ένα κουστούμι χωρίς γραβάτα γιατί απλά τα κουστούμια σχεδιάστηκαν με απαραίτητο στοιχείο τη γραβάτα και εξυπακούεται ότι σε επίσημες εκδηλώσεις, η γραβάτα είναι εκ των ων ουκ άνευ. Ειδικότερα, τελευταία, με την τάση προς την επιστροφή στην παράδοση και στο ρετρό προτιμούνται τα χειροποίητα κουστούμια, πουκάμισα και φυσικά άψογες γραβάτες. Είναι κρίμα που οι Έλληνες πολιτικοί, πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν διακρίνονται για την κομψότητά τους. Αντίθετα στη χώρα μας, παρά την μακραίωνη παράδοσή μας στην αισθητική, η ατημέλητη και πρόχειρη εμφάνιση, κόντρα σε ότι προτάσσουν οι δημόσιες σχέσεις και η επικοινωνία, θεωρείται δείγμα προοδευτικότητας και διάνοιας ενώ η κομψότητα αντιμετωπίζεται με ενοχικό τρόπο!!!

Οι Έλληνες πολιτικοί, λοιπόν,  σίγουρα δεν στηρίζουν, ενώ θα έπρεπε, τους Έλληνες σχεδιαστές όπως όμως αντίθετα κάνουν οι Βρετανοί, οι Γάλλοι, οι Αμερικάνοι και οι Ιταλοί πολιτικοί  αλλά και οι σύζυγοί τους για τους δικούς σχεδιαστές στηρίζοντας κατ’αυτό τον τρόπο την εγχώρια βιομηχανία μόδας και προωθώντας την με τον τρόπο αυτό στο εξωτερικό. Είναι ιδιαίτερα κρίμα γιατί η Ελλάδα διαθέτει πολλούς σχεδιαστές με μοναδικό ταλέντο ενώ η αργυροχρυσοχοΐα (τα κοσμήματα που συνοδεύουν το ντύσιμο μιας πολιτικού γιατί ενώ η γραβάτα είναι απαραίτητη για τον άντρα πολιτικό ,για τη γυναίκα είναι το κόσμημα) αποτελεί μέρος αιώνιας παράδοσης. Η διαφήμιση αυτών θα βοηθούσε τόσο στη βελτίωση της εικόνας των Ελλήνων πολιτικών στο εξωτερικό, θα βοηθούσε αυτούς τους πολύπαθους κλάδους και θα έφερνε χρήμα στη χώρα δίνοντας παράλληλα θέσεις εργασίας που θα χαρακτηρίζονται όχι από φτηνό εργατικό κόστος αλλά από υψηλή αισθητική, επώνυμα προϊόντα και καινοτομία.

Ας επανέρθουμε όμως στα χρώματα και στη χρήση τους από τους πολιτικούς τόσο στα κουστούμια όσο και στις γραβάτες. Συχνή είναι η χρήση του μπλε που δίνει την εντύπωση ενός ατόμου που μπορεί κάποιος να εμπιστευθεί, λογικό, με αυτοέλεγχο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολιτικοί που κατηγορούνται για απάτες και διαφθορά φορούν μπλε για να αντισταθμίσουν την αρνητική εικόνα τους. Οι πολιτικοί που θέλουν να δώσουν την εντύπωση του μέσου πολίτη φορούν γαλάζια πουκάμισα με τα μανίκια σηκωμένα. 

Ειδικότερα στην περίπτωση που ένας πολιτικός διεκδικεί την πρωθυπουργία παρατηρούμε ότι φορά κυρίως μαύρα ή γκρι κουστούμια που δίνουν την αίσθηση της εξουσίας πολλές φορές με κόκκινη γραβάτα που δείχνει αποφασιστικότητα (εάν και στις αρχές του 20^ου αι. η κόκκινη γραβάτα ήταν ένδειξη ομοφυλοφιλίας, κάτι όμως που άλλαξε ως τάση αργότερα, ο Κένεντυ στην περίφημη τηλεοπτική του αναμέτρηση με τον Νίξον φορούσε μαύρο κουστούμι με κόκκινη γραβάτα). 

Ο Τζωρτζ Μπους ο νεώτερος έκανε μόδα την μπλε γραβάτα με σκούρο κουστούμι, θέλοντας να περάσει την εικόνα του απλού Τεξανού ιδιοκτήτη ράντσου. Η επιλογή όμως αυτή δεν είχε ιδιαίτερη πέραση στον Αμερικανικό νότο όπου η δύναμη συνδέονταν με τις μωβ και τις χρυσές γραβάτες. Η επιλογή μπλε γραβάτας του Μπους θεωρήθηκε επιτυχημένη γιατί το μπλε είναι το αγαπημένο χρώμα των Αμερικάνων και ανάλογα με την ένταση του μπορεί να δράσει κατευναστικά (όπως το χρώμα των μπλε γραβατών που φορούσε ο Μπους μετά την 11^η Σεπτεμβρίου) ή να προκαλέσει ενθουσιασμό (γαλάζιες γραβάτες). Γενικότερα το μπλε, δείχνει αξιοπιστία, ωριμότητα, κομψότητα, σταθερότητα και δημιουργικότητα ενώ το κόκκινο τραβά την προσοχή στις λεπτομέρειες. Αμερικανικές έρευνες έδειξαν ότι σε 22 τηλεοπτικές αναμετρήσεις υποψήφιων Αμερικανών προέδρων το 68% φορούσε γραβάτα σε αποχρώσεις του κόκκινου. Μόνο ο Ρέηγκαν φορούσε μαύρη γραβάτα και ήταν ο μόνος επιτυχημένος με μαύρη γραβάτα σε τηλεοπτική αναμέτρηση. Γενικότερα, στην Αμερική οι μπλε γραβάτες είναι οι αγαπημένες των Δημοκρατικών ενώ οι κόκκινες των Ρεπουμπλικάνων.

Ακόμα και στην ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, ο Μπάρακ Ομπάμα φορούσε τη μπλε γραβάτα των Δημοκρατικών ενώ ο Τραμπ την κόκκινη των Ρεπουμπλικανών δείχνοντας και κατ’αυτό τον τρόπο τον πολιτικό τους χώρο.

Μερικοί φορούν και μωβ γραβάτες ως ένδειξη πολυτέλειας εάν και αυτοί προτιμάται κυρίως από χρηματοοικονομικούς συμβούλους για ευνόητους λόγους – όταν κάποιος συμβουλεύει πώς να επενδύσουμε τα χρήματά μας πρέπει να δείχνει ο ίδιος ότι τα διαθέτει και το μωβ είναι ένα χρώμα που συμβολίζει τον πλούτο και την πολυτέλεια. Η μωβ γραβάτα όπως και η κίτρινη σπάνια προτιμώνται από τους πολιτικούς γιατί συνδέονται με την απροσεξία.

Το καφέ χρώμα δεν προτιμάται γιατί δείχνει παλαιομοδίτικο, παρόλα αυτά ο Ρόναλντ Ρέηγκαν το χρησιμοποιούσε πολύ για να κατευνάσει το κύρος και την εξουσία που απέπνεε η θέση του. 

Οι πολιτικοί που θέλουν να δείξουν ότι είναι κάτι καινούριο, δημιουργικό, εξωστρεφές  και θέλουν να τραβήξουν την προσοχή φορούν πολύχρωμες γραβάτες. 

Αντίστοιχα για τις γυναίκες πολιτικούς προτείνονται τα φωτεινά χρώματα ειδικότερα εάν θέλουν να ξεχωρίσουν στα ΜΜΕ (βλ. φωτεινά κουστούμια της Ανγκελας Μέρκελ).

Τα χρώματα της χώρας προτιμούνται επίσης από τους πολιτικούς όπως βλέπουμε από την περίπτωση της Ουκρανίας, όπου το 2015 ο πρωθυπουργός Αρσένι Γιατσένιουκ αλλά και η σύζυγός του στην τελετή για την ημέρα της Ανεξαρτησίας ήταν ντυμένοι στα χρώματα της Ουκρανίας δηλαδή στο κίτρινο και στο γαλάζιο. 

Ο Ντόναλντ Τραμπ στην ορκωμοσία του φορούσε σκούρο μπλε κοστούμι, με άσπρο πουκάμισο και κόκκινη γραβάτα, τα χρώματα δηλαδή της Αμερικανικής σημαίας ενώ η σύζυγός του φορούσε ένα φόρεμα Αμερικανού σχεδιαστή χρώματος ανοικτού γαλάζιου υποδηλώνοντας έτσι τον ενθουσιασμό της για το γεγονός αλλά και φορώντας ένα χρώμα που όπως προαναφέρθηκε είναι το αγαπημένο των Αμερικάνων. Θα μεταφράζαμε τη γλώσσα του χρώματος αφενός για τον Τραμπ «είμαι ο νέος πατριώτης Αμερικανός πρόεδρος» ενώ για την Μελάνια Τραμπ «είμαι ενθουσιασμένη και σας αγαπώ». 

Η κόρη του Τραμπ, Ιβάνκα φορούσε ένα λευκό φόρεμα με την αμερικανική σημαία στο πέτο της – δηλώνοντας έτσι «κάτι καινούριο και καθαρά αμερικανικό».

Οι πολιτικοί σε όλο τον κόσμο δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εμφάνισή τους γιατί αποτελούν ζωντανή διαφήμιση της χώρας τους και η εικόνα επηρεάζει τον τρόπο που τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι συνεπώς μπορεί να επηρεάσει και αποφάσεις που να αφορούν έναν ολόκληρο λαό.

Η δύναμη αυτή της εικόνας δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται, ζούμε άλλωστε στην εποχή της εικόνας, αλλά πρέπει να της δοθεί η δέουσα προσοχή (προκαλεί αλγεινή εντύπωση το γεγονός ότι το πλήθος των επικοινωνιολόγων που απασχολούνται στα πολιτικά γραφεία  δεν έχει προτείνει στους Έλληνες πολιτικούς τρόπους για τη βελτίωση της εμφάνισης και της εικόνας τους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό), κάτι που δυστυχώς δεν γίνεται με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις για το κύρος της χώρας.

  

Προτεινόμενα αναγνώσματα

Η ψυχολογία των χρωμάτων στα λογότυπα εταιριών.Πώς μας επηρεάζουν και τι ρόλο παίζουν. Διαθέσιμο στο: <http://www.newsbeast.gr/world/arthro/550253/i-psuhologia-ton-hromaton-sta-logotupa-etairion>

 Η ψυχολογία των χρωμάτων στο Marketing. Διαθέσιμο στο:

https://www.greekinternetmarketing.com/blog/web-promotion/%CE%B7-%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%87%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF-marketing

The Psychology and Meaning ofColors. Διαθέσιμο στο: <https://www.colorpsychology.org/>

Wear a suit without a tie? It's nothing short of sartorial catastrophe. Διαθέσιμο στο:<https://www.theguardian.com/fashion/2012/nov/18/alex-bilmes-suit-without-tie>

BETWEEN THE LINES: HOW POLITICIANS USE COLOR PSYCHOLOGY TO WIN YOUR VOTES.

http://thelamp.org/between-the-lines-how-politicians-use-color-psychology-to-win-your-votes/

Malshina, K.V.2016. Diplomacy and Colour Psychology: the Tie Case Study. Διαθέσιμο στο: <http://www.cep.si/dokumenti/7%20Malshina.pdf>