Οικονομικό Σπουδαστήρι

Οικονομικό Σπουδαστήρι
Γι'Αυτούς που Θέλουν Εξειδίκευση

Σάββατο 29 Αυγούστου 2015

Εφημερίδα Ελευθερία Κεντρικής Ελλάδας - Συνέντευξή μου για τη διεθνή και ελληνική οικονομία

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Το Ευρώ είναι ένα υφεσιακό νόμισμα, δηλαδή τρέφεται από την ύφεση. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ολόκληρη η Ευρώπη μέσα σε επτά χρόνια έχει υποστεί τρεις υφέσεις». Αυτά ανάμεσα σε άλλα τονίζει στην «Ελευθερία» η Φωτεινή Μαστρογιάννη, οικονομολόγος, καθηγήτρια ΜΒΑ, συγγραφέας, και αρθογράφος. Σπούδασε στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας. Απέκτησε επίσης μεταπτυχιακό τίτλο (Μsc) από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Μάρκετινγκ και Επικοινωνία με Νέες Τεχνολογίες. Αποφοίτησε με έπαινο από το Chartered Institute of Marketing του Λονδίνου και είναι διδάκτορας στο HRM & Marketing με εξειδίκευση στην πρόσληψη και εκπαίδευση πωλητών. Μιλάει άπταιστα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Ρωσικά.
Η συνέντευξη
* Πού οδηγείται η παγκόσμια οικονομία; Ποιοι κατά τη γνώμη σας είναι οι ισχυροί παίκτες και ποιοι οι αδύναμοι;
- Παρά τις διάφορες κρίσεις π.χ. όπως αυτή της Ουκρανίας, υπήρξε μία γενική αισιοδοξία που οφειλόταν κυρίως στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ το 2014 (7.000 την ημέρα) με μία ελαφρά αύξηση των μισθών και τη γενικότερη ανάπτυξη της Αμερικανικής Οικονομίας η οποία αναμένεται να ανέλθει, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, στο 3,2% φέτος (σε σχέση με 2,4% του 2014) και να σταθεροποιηθεί στο 3% και 2,4% για τα έτη 2016 και 2017. Γι’ αυτό τον λόγο θεωρώ ότι θα ανέβουν και τα αμερικανικά επιτόκια αλλά όχι σε μεγάλο βαθμό. Το δε αμερικανικό δολάριο θα ισχυροποιηθεί περαιτέρω προκαλώντας όμως κατ’ αυτόν τον τρόπο πιέσεις στις αναδυόμενες οικονομίες. Οι ΗΠΑ λοιπόν παραμένουν, παρά τα οικονομικά τους προβλήματα, η ηγέτιδα οικονομική δύναμη κάτι που δεν θεωρώ ότι θα αλλάξει, τουλάχιστον άμεσα.
Το μόνο που μπορεί να προκαλέσει κάποια ανησυχία αλλά αυτό αφορά κυρίως στους επενδυτές, είναι η αμερικανική αγορά η οποία θα υποστηρίζαμε ότι είναι υπερεκτιμημένη και θα κάνει διόρθωση πιθανόν κάποια στιγμή το 2016.
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν και οι υπόλοιπες χώρες. Εάν λάβουμε υπόψη μας την υπόθεση περί ενδυνάμωσης της τιμής του δολαρίου αλλά και της πτώσης της τιμής του πετρελαίου, οι επιπτώσεις στον υπόλοιπο κόσμο δεν θα είναι αμελητέες. Πολλές χώρες έχουν χρέη σε δολάρια άρα η θέση τους θα αποδυναμωθεί περαιτέρω.
Η Ρωσία, για παράδειγμα, θα είναι σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση βραχυμεσοπρόθεσμα εάν και δεν θεωρώ ότι θα είναι μακροπρόθεσμα γιατί οι αναλυτές θεωρούν ότι η τιμή του πετρελαίου θα αρχίσει να ανεβαίνει από το 2016. Πέραν αυτού όμως η σύνδεση της οικονομίας της με την ενέργεια την καθιστά ευάλωτη.
Τα νέα όμως δεν είναι καλά ούτε για την Ιαπωνία η οποία αναμένεται να παραμείνει σε ύφεση.
Ενδιαφέρον όμως για εμάς τους Έλληνες είναι το οικονομικό μέλλον της Τουρκίας. Η άνοδος της τιμής των επιτοκίων στις ΗΠΑ θα προκαλέσει δυσχέρειες και στην Τουρκία. Ο ρυθμός ανάπτυξής της για το 2015 επιβραδύνθηκε σε σχέση με το 2014 αλλά αναμένεται ότι θα ανέλθει πάλι το 2016 εάν όμως ξεπερασθούν οι γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή και η πολιτική αστάθεια. Πέραν όμως των παραπάνω, η Τουρκία εξακολουθεί να υποφέρει από υψηλό πληθωρισμό που δεν ξέρουμε εάν θα μπορέσει να τον «δαμάσει» δεδομένου ότι είναι πολύ υψηλότερος από τους στόχους που έχει θέσει.
* Πώς εκτιμάτε την περίπτωση της Κίνας...
- Στην Κίνα υπήρχε φούσκα στα στεγαστικά ιδιαίτερα στα επαγγελματικά ακίνητα. Πλέον οι τιμές των ακινήτων είναι στο ναδίρ όπως και το μέσο εισόδημα. Το 2014 η κεντρική της τράπεζα σε μια προσπάθεια ενδυνάμωσης της οικονομίας της μείωσε τα επιτόκια χωρίς όμως επιτυχία.
Πρόσφατα υποτίμησε το νόμισμά της σε μια προσπάθεια πάλι ενδυνάμωσης της οικονομίας της. Το κινεζικό νόμισμα υποτιμήθηκε περίπου 3,5% ενώ η ανάπτυξη είναι κάτω του 7%. Η υποτίμηση αυτή προκάλεσε ανησυχία σε αρκετούς εάν και δεν θα έπρεπε γιατί είναι μία σύνηθης κίνηση σε μία οικονομία να υποτιμά το νόμισμά της όταν μειώνονται οι ρυθμοί ανάπτυξής της. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι το Ευρώ υποτιμήθηκε πέρυσι 18% έναντι του δολαρίου ενώ το ιαπωνικό γιεν 22%.
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί το γεγονός ότι η κινεζική οικονομία είναι σε εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Το μοντέλο της κινεζικής οικονομίας βασιζόταν κυρίως στις εξαγωγές που παρά την υποτίμηση του νομίσματος δεν φαίνεται ότι θα ξαναβρούν τις παλιές τους δόξες.
Η Κίνα συνέδεσε το νόμισμά της με το δολάριο που ενώ στο παρελθόν την είχε βοηθήσει, πλέον με την άνοδό του δεν τη βοηθά γιατί το κάνει ακριβό με συνέπεια να ανεβαίνει και η τιμή των προϊόντων που εξάγει. Λόγω του ότι το νόμισμά της δεν ήταν ιδιαίτερα εμπορεύσιμο, η υποτίμησή του το οδηγεί περισσότερο στην κατεύθυνση των αγορών που είναι αυτές που καθορίζουν την τιμή ενός νομίσματος. Η υποτίμηση όμως συνοδεύεται από υψηλότερο πληθωρισμό και έτσι οι κινεζικές επιχειρήσεις που έχουν δανεισθεί σε δολάρια θα επιβαρυνθούν ακόμα περισσότερο. Η χώρα όμως έχει, επίσης, μεγάλο χρέος και κυρίως εξωλογιστικό που κανείς δεν ξέρει την έκτασή του.
Είναι επίσης γνωστό ότι το κεφάλαιο στην Κίνα διανέμεται ανάλογα με τις γνωριμίες που έχει κάποιος στο Κομμουνιστικό Κόμμα και δεν διαχέεται ανάλογα με τα επιτεύγματά του στην αγορά. Συνεπώς, επιβάλλεται μία αλλαγή τακτικής αντιμετώπισης της οικονομίας από την κινεζική κυβέρνηση, κάτι που η υποτίμηση άρχισε αχνά να δείχνει προκειμένου να αποφευχθεί αυτό που κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι θα συμβεί δηλαδή η πλήρης κατάρρευση της κινεζικής οικονομίας το 2020.
* Είναι γεγονός πλέον η νέα δανειακή σύμβαση ή διαφορετικά το νέο μνημόνιο. Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα πιο σκληρά μέτρα τα οποία θα χαρακτηρίζουν την πορεία και εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας για τα επόμενα χρόνια;
- Σαφέστατα δεν θεωρώ λύση τα συνεχή μνημόνια στα οποία υποβάλλεται η Ελλάδα τα οποία ήδη από το πρώτο μνημόνιο έδειξαν ότι είναι αναποτελεσματικά ή για να το πούμε καλύτερα, καταστροφικά.
Θεωρώ ότι και το τρίτο μνημόνιο πάσχει από τις ιδεολογικές αγκυλώσεις των προηγουμένων που θα έλεγα ότι αγγίζουν τον θρησκευτικό οικονομικό φανατισμό.
Για παράδειγμα, η Γερμανία για μία ακόμη φορά απαγορεύει το κούρεμα του χρέους ενώ συζητά για επιμήκυνση με καλύτερους όρους εάν και εφόσον το «πρόγραμμα» τύχει θετικής αξιολόγησης. Δηλαδή ενώ ξέρουν ότι το πρόγραμμα είναι ανεφάρμοστο, αυτό που ουσιαστικά ζητούν είναι ο ασθενής να είναι στην εντατική για χρόνια και να απομυζούν τους πόρους του κατά συρροή.
Για το Ταμείο «Αξιοποίησης» Περιουσίας και το ένα μέρος που θα απευθυνθεί σε «επενδύσεις». Ως γνωστόν, λόγω της κρίσης τα περιουσιακά στοιχεία της χώρας έχουν απολέσει την αξία τους άρα η πώλησή τους δεν θα αποφέρει τα αναμενόμενα. Ως εκ τούτου, η χώρα θα στερηθεί από τα περιουσιακά της στοιχεία χωρίς ιδιαίτερο όφελος. Φυσικά μένει και να δούμε το υπόλοιπο των 12,5 δισεκατομμυρίων αυτού που θα επενδυθεί και από ποιους, γιατί πολύ φοβάμαι ότι θα έχουμε για μία ακόμα φορά το φαινόμενο των κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών που τόσο κακό προκάλεσαν τις προηγούμενες δεκαετίες.
Εγκληματική θεωρώ και την αύξηση του ΦΠΑ. Ως γνωστόν οι έμμεσοι φόροι όπως είναι ο ΦΠΑ πλήττουν τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα κυρίως τα οποία έχουν ήδη ανεπανόρθωτα πληγεί από την κρίση. Είναι επίσης γνωστά δύο πράγματα ότι σε οικονομίες σε κρίση δεν αυξάνεις τη φορολογία και δεύτερο ότι η αύξηση της φορολογίας οδηγεί μαθηματικά στη φοροδιαφυγή. Συνεπώς δεν καταλαβαίνω τη χρησιμότητα του μέτρου αυτού. Για τον δε τουριστικό κλάδο θεωρώ ότι θα δεχθεί μεγάλο χτύπημα αποστερώντας την Ελλάδα από το μόνο παραγωγικό κλάδο που της έχει μείνει και ο οποίος της αποφέρει συνάλλαγμα.
Σχετικά με το εργασιακό η περαιτέρω ελαστικοποίηση των όρων εργασίας αλλά και η πτώση μισθών σαφέστατα και δεν βοήθησε τις εξαγωγές, ούτε την οικονομία γενικότερα. Η αγοραστική ζήτηση έχει καταποντισθεί και ενώ είναι γνωστόν ότι το εργασιακό κόστος αποτελεί μόνο μία μεταβλητή στην τιμή ενός προϊόντος προκειμένου αυτό να είναι ανταγωνιστικό, υπάρχουν και σημαντικότερες μεταβλητές όπως είναι η επωνυμία, η καινοτομία του κτλ. Συνεπώς μόνο με τη συμπίεση των μισθών δεν επιτυγχάνεται κάτι. Να προστεθεί ότι οι μισθοί στην Ελλάδα ούτως ή άλλως εδώ και πολλά χρόνια ήταν κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου κάτι όμως που δεν έκανε τη χώρα ανταγωνιστική.
* Μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη με τέτοια μέτρα;
- Φυσικά και όχι.
* Πιστεύετε ότι το ευρώ δεν θα αντέξει τελικά και θα υποστεί πλήγμα;
- Όπως έχω εξηγήσει και σε προηγούμενα άρθρα μου, ναι πιστεύω ότι το Ευρώ θα υποστεί πλήγμα. Το Ευρώ είναι ένα υφεσιακό νόμισμα, δηλαδή τρέφεται από την ύφεση. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ολόκληρη η Ευρώπη μέσα σε επτά χρόνια έχει υποστεί τρεις υφέσεις.
Η Γερμανία που είναι επικεφαλής της Ευρωζώνης δεν θα μείνει αλώβητη γιατί ήδη η κινεζική ζήτηση έχει σταματήσει και λόγω της παγκόσμιας κατάστασης θα είναι δύσκολο να πωλήσει τον εξοπλισμό της σε άλλες χώρες. Από ό,τι φαίνεται οι χώρες της Ευρωζώνης θα παραμείνουν για πολλά χρόνια σε κατάσταση στασιμότητας με υψηλή ανεργία, χαμηλή ανάπτυξη και αποπληθωρισμό, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ίδιο το νόμισμα.
Αντίστοιχα, εάν δούμε τα μεγέθη της Μεγάλης Βρετανίας που δεν είναι στην Ευρωζώνη, σημείωσε ρυθμούς ανάπτυξης και το 2014 και αναμένεται να συνεχίσουν και για ολόκληρο το 2015. Η δε στερλίνα βρίσκεται ήδη στα 1,40 ευρώ και ξεπέρασε ήδη τις προβλέψεις που συζητούσαν άνοδό της πέραν των 1,30 ευρώ.
* Μπορεί αυτό να λειτουργήσει αναπτυξιακά;
- Το Ευρώ όπως ανέφερα δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να λειτουργήσει αναπτυξιακά. Θα πρέπει όμως να τονίσω, λόγω του ότι δόθηκε μεγάλη βαρύτητα στην Ελλάδα στο θέμα του νομίσματος ότι σημασία δεν έχει τόσο το νόμισμα όσο η οικονομική πολιτική που ακολουθείται.
*-Με ποιο τρόπο μπορεί να δοθεί μια αποτελεσματική λύση χρέους στην περίπτωση της χώρας μας;
- Μέσω ενός ουσιαστικού κουρέματος του χρέους και αναδιάρθρωση του υπολοίπου και φυσικά μέσω της ανάπτυξης.
Σύμφωνα με διεθνείς αναλύσεις η Ελλάδα μπορεί να επιστρέψει σε ονομαστική ανάπτυξη (πληθωρισμός + πραγματική ανάπτυξη) ύψους 2% (!) η οποία θα μπορέσει να σταθεροποιήσει το δανειακό της βάρος.
Σίγουρα εάν ακολουθηθούν μέτρα περαιτέρω λιτότητας δεν θα δούμε καμία ανάπτυξη. Από το 2009 μέχρι σήμερα υπήρξε σωρευτική μείωση του ΑΕΠ της ύψους 25%, τα μέτρα λιτότητας που έχουν εφαρμοσθεί στην Ελλάδα δεν έχουν εφαρμοσθεί πουθενά στον κόσμο.
Χρειάζεται επίσης και αλλαγή πολιτικής από την ΕΚΤ γιατί είναι αυτή που προκάλεσε, με τις λάθος εκτιμήσεις της, την τραπεζική κρίση στην Ελλάδα που επηρέασε με αρνητικό τρόπο όλη την οικονομία. Εάν συνεχισθεί αυτή η κατάσταση, η Ελλάδα θα αναγκασθεί να φύγει από τη ζώνη του Ευρώ κάτι για το οποίο, παρά τα επικοινωνιακά λεγόμενα των Ευρωπαίων πολιτικών, δεν ξέρουμε τι περαιτέρω επιδράσεις θα έχει.
Επειδή το πρόβλημα είναι σε μεγάλο βαθμό πολιτικό, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την κατάσταση με λογικό τρόπο σε συνεργασία με τους Έλληνες ομόλογούς τους, να αποκαλύψουν την αλήθεια στους φορολογούμενούς τους και να σταματήσουν την παράλογη τιμωρητική διάθεση που έχουν έναντι της Ελλάδας. Ο ελληνικός λαός έχει υποφέρει και υποφέρει τα μάλα από αυτή την κατάσταση και χρειάζεται να δοθεί ένα τέλος.
- See more at: http://www.eleftheria.gr/%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/item/25964-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CE%BC%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7-%C2%AB%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CF%8C%CF%83%CE%BF-%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1-%CF%8C%CF%83%CE%BF-%CE%B7-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%C2%BB.html#sthash.HbEBMbW6.dpuf

Παρασκευή 14 Αυγούστου 2015

Γιατί οι τιμές ανεβαίνουν στην Ελλάδα της κρίσης;

Γιατί ανεβαίνουν οι τιμές των προϊόντων στην Ελλάδα της κρίσης


Φωτεινή Μαστρογιάννη
Οικονομολόγος – Καθηγήτρια ΜΒΑ
En-athinais.webnode.gr

Θα αναφερθούμε εν συντομία στην εξέλιξη του επιπέδου τιμών στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στον κλάδο των τροφίμων. Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ αλλά και από την ΕΛΣΤΑΤ.
Τα τρόφιμα είναι ανελαστικό προϊόν το οποίο είναι βασικό για την επιβίωση του ανθρώπου, με άλλα λόγια, ο άνθρωπος αναγκάζεται να το αγοράσει ανεξάρτητα από το εισόδημά του. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δυσχερής γιατί ήδη με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων μειώθηκε κατά 31,8% ή 14.181 Ευρώ στην πενταετία της κρίσης. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται και από την ανισοκατανομή του εισοδήματος δηλαδή στην ψαλίδα μεταξύ χαμηλών και υψηλών εισοδημάτων όπου η Ελλάδα είναι στη χειρότερη θέση από τις χώρες της Ευρωζώνης και στη δεύτερη χειρότερη αμέσως μετά τη Μεγάλη Βρετανία (στοιχεία ΟΟΣΑ).
Με άλλα λόγια οι Έλληνες όχι μόνο είδαν τρομακτική μείωση του εισοδήματός τους αλλά και οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και τείνει να εξαφανισθεί η μεσαία τάξη.
Η πτώση αυτή του εισοδήματος επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματος των Ελλήνων απευθύνεται στην αγορά τροφίμων και όχι σε άλλες δαπάνες. Δηλαδή το εισόδημα επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες σε είδη διατροφής και λιγότερο άλλες.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΟΒΕ, στην περίοδο προ κρίσης (2003-2008) τα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά παρουσίαζαν μείωση ως μερίδιο στη συνολική κατανάλωση ενώ έκτοτε αυξάνεται διαρκώς.
Οι χώρες της ΕΕ, που δεν βρίσκονται στη δυσχερή θέση της Ελλάδας, έχουν χαμηλότερο κατά μέσο όρο μερίδιο συνολικής κατανάλωσης στα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά.
Οι δε τιμές στα είδη διατροφής παρουσιάζουν διαρκή άνοδο όπως βλέπουμε και στο παρακάτω διάγραμμα.

Εάν αναλύσουμε τώρα την κατάσταση θα δούμε ότι για το διάστημα 2000-2008 τα τρόφιμα στην Ελλάδα ήταν φτηνότερα σε σχέση με την ΕΕ-27 ενώ είναι σταθερά υψηλότερη από το 2008. Σταθερά πιο ακριβά είναι το γάλα, το τυρί και τα αυγά αλλά και το λάδι. Πιο φτηνά από την ΕΕ-27 για το διάστημα 2000-2011 είναι τα φρούτα και τα λαχανικά.
Αντίθετα όσον αφορά τις τιμές παραγωγού ενώ έχουμε αυξήσεις στα τρόφιμα οι τιμές παραγωγού σημειώνουν οριακή αύξηση ή και πέφτουν.
Οσον αφορά τα σημεία πώλησης παρατηρούμε ότι υπάρχει μείωση του κύκλου εργασιών των παντοπωλείων, μικρών σούπερ μάρκετς αλλά άνοδο του κύκλου εργασιών των 16 μεγαλυτέρων σούπερ μάρκετς κάτι που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι γίνεται μία ολιγοπωλιακή συγκέντρωση της αγοράς.


Ειδικότερα για τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝ.ΕΜ.Υ – ΕΣΕΕ παρατηρείται ότι πλήττονται περισσότερο γιατί αφενός δεν μπορούν λόγω μεγέθους να διεκδικήσουν χαμηλότερες τιμές από τους προμηθευτές τους και έτσι σημειώνεται μεγάλη διαφορά μεταξύ των τιμών που προσφέρουν σε σχέση με αυτές των μεγαλύτερων σούπερ μάρκετς. Η δε μεγάλη φορολογία τις πλήττει περισσότερο.
Για να επανέρθουμε στα τρόφιμα, η τιμή του ψωμιού του έχει αυξηθεί παρά την απελευθέρωση της αγοράς όπου οι σχετικές εξαγγελίες μιλούσαν ότι θα μειωθεί. Το 2011 σημειώθηκε μεγάλη μεταβολή των τιμών στα τρόφιμα (διάγραμμα 5)  λόγω της αύξησης του ΦΠΑ αλλά με σχετικά επιβραδυνόμενο ρυθμό έκτοτε.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που μας παρέχει η έρευνα του ΙΝΕΜΥ έχει να κάνει επίσης και με το μισθολογικό κόστος σε σχέση με την εξέλιξη του επιπέδου των τιμών.
Μερικά στοιχεία απασχόλησης είναι ο αριθμός των εργαζομένων στον κλάδο ανέρχονταν το 2008 στα 117.671 άτομα ενώ το 2012 σημειώθηκε πτώση σε 106.488 άτομα.  Σημαντικό επίσης είναι και το θέμα της παραγωγικότητας, το οποίο σε αντίθεση με τα λεγόμενα και γραφέντα για την παραγωγικότητα των Ελλήνων εργαζομένων, στον κλάδο Τροφίμων και Ποτών η εγχώρια παραγωγικότητα της εργασίας ξεπερνά τη μέση ευρωπαϊκή (κατά 3,2 Ευρώ ανά εργαζόμενο).
Βλέπουμε λοιπόν, ότι στον κλάδο έχουμε και μείωση μισθών (όπως συνέβηκε σε όλους τους μισθούς στην Ελλάδα) αλλά και αύξηση της παραγωγικότητας, συνεπώς το κέρδος για τον εργοδότη είναι διπλό.
Εν τούτοις, οι μεγάλες επιχειρήσεις τη μείωση από το κόστος εργασίας δεν φαίνεται ότι τη μετέφεραν στις τιμές τους σε αντίθεση με τις μικρομεσαίες που προέβησαν σε μείωση τιμών. Όχι μόνο αυτό αλλά οι μισθολογικές μειώσεις συνέτειναν στη μείωση της ζήτησης και στην παράταση της ύφεσης αντί της μείωσης των τιμών.
Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα, ότι παρά τα λεγόμενα για απελευθέρωση της αγοράς και αύξηση της ανταγωνιστικότητας, βλέπουμε μία ολιγοπωλιακή αγορά να διαμορφώνεται στην Ελλάδα η οποία θα είναι σίγουρα εις βάρος όχι μόνο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που κλείνουν διαρκώς αλλά κυρίως εις βάρος του καταναλωτή που θα βλέπει τη συνολική του ευημερία να μειώνεται.